Laserem w osuwiska - tekst i zdjęcia do pobrania

: Opublikowano 31 sierpień 2010

INFORMACJA PRASOWA

Laserem w osuwiska

Państwowy Instytut Geologiczny, działając jako służba geologiczna kraju, od 2006 r. prowadzi zakrojony na dużą skalę projekt pod nazwą System Osłony Przeciwosuwiskowej – SOPO. Przedsięwzięcie, podzielone na trzy etapy, zostanie zakończone w 2016 r. W jego efekcie na szczegółowych mapach zostaną zaznaczone wszystkie osuwiska, występujące w Polsce, zarówno czynne, jak i uśpione, a także tereny potencjalnie zagrożone ruchami masowymi. Założona zostanie również sieć monitoringu na 100 najbardziej niebezpiecznych osuwiskach. Projekt jest wykonywany jest na zlecenie Ministra Środowiska i finansowany ze środków Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej. Obecnie realizowany jest drugi etap badań, polegający na kartowaniu osuwisk karpackich. Geolodzy oceniają, że może być ich nawet 60 tysięcy – w Karpatach występuje bowiem 95% polskich osuwisk.

W maju br. specjaliści Instytutu metodycznie realizujący projekt SOPO zostali postawieni w stan pogotowia. Na skutek długotrwałych opadów ruszyły tysiące osuwisk karpackich. Praca nad realizacją planowych zadań musiała zostać przerwana na rzecz działań awaryjnych, trwających właściwie do dzisiaj. Konsultacja geologiczna potrzebna była natychmiast, w wielu rejonach Karpat naraz. W tej sytuacji sięgnięto do środków nadzwyczajnych. Klasyczne badania terenowe postanowiono wesprzeć technologią laserowego skanowania lotniczego zwaną LIDAR.

Zasada skaningu laserowego oparta jest na wyznaczeniu odległości od skanera na pokładzie samolotu do badanej powierzchni, poprzez pomiar czasu pomiędzy wysłaniem a odbiorem impulsu laserowego. Impuls laserowy dzięki właściwości przenikania przez pokrywę roślinną potrafi zarejestrować informacje o rzeczywistym ukształtowaniu terenu. Jest to bardzo cenna dla geologów cecha, zwłaszcza w górach, gdzie pokrywa lasów często maskuje drobne zmiany rzeźby terenu. Możliwe jest prawie natychmiastowe sformułowanie prognozy rozwoju osuwiska i określenie stopnia zagrożenia.

2 lipca br. wykonano eksperymentalne badania w rejonie Rożnowa, Skawinek, Szczepanowic i Kłodnego, gdzie aktywne osuwiska stanowiły w tym roku największe zagrożenie. Naloty lidarowe wykonała firma MGGP Aero z Tarnowa, używająca najnowszego skanera LiteMapper 6800i, przenoszonego na pokładzie lekkiego samolotu Cessna. Dokładne określenie pozycji samolotu w przestrzeni umożliwiały zaawansowane systemy nawigacji inercyjnej i satelitarnej. Połączenie danych z systemów nawigacyjnych i skanera lotniczego umożliwiło wygenerowanie trójwymiarowej mapy cyfrowej o bardzo wysokiej dokładności.

Podczas misji lotniczej wykonano równoległe skanowania laserowe o gęstości 4 punktów na metr kwadratowy oraz zdjęcia lotnicze o rozdzielczości 15 cm. Po przetworzeniu materiału w centrum obliczeniowym MGGP geolodzy z Instytutu otrzymali ortofotomapę o rozdzielczości 15 cm, w kompozycji barw naturalnych oraz dwa modele cyfrowe o wielkości oczka siatki 0,5 m: Numeryczny Model Pokrycia Terenu (DSM) i Numeryczny Model Terenu (DEM). Szczególnie cenny dla specjalistów jest ten ostatni, gdyż przedstawia powierzchnię ziemi bez pokrycia roślinnością i infrastrukturą, stąd możliwa jest dokładna analiza najmniejszych zmarszczek gruntu i tworzących się szczelin, które mogą świadczyć o dynamice ruchów masowych. Powtórzenie nalotów pozwoli na ocenę tempa rozwoju osuwiska i znacznie skróci badania terenowe.

Nie stosowana dotąd w Polsce metoda laserowego skanowania lotniczego osuwisk (głównie ze względu na wysokie koszty), okazała się niezwykle przydatna w sytuacji awaryjnej i umożliwiła sformułowanie szybkiej i dokładnej prognozy rozwoju zjawiska. Na dużą skalę ta technologia jest stosowana tylko w Stanach Zjednoczonych i niektórych zamożniejszych krajach europejskich. Jednak już wkrótce geolodzy pracujący przy projekcie SOPO będą mieli możliwość włączenia do swego arsenału podobnej metody, w wersji naziemnej. Państwowa służba geologiczna planuje bowiem wprowadzenie w przyszłym roku monitoringu osuwisk przy pomocy kilku naziemnych zestawów skanerów laserowych. Takie urządzenie pracuje już od wiosny br. w Oddziale Geologii Morza PIG–PIB w Gdańsku Oliwie, gdzie jest niezwykle przydatne do rejestracji przemieszczeń gruntu w obrębie nadmorskich klifów.

Metodom stosowanym przez państwową służbę geologiczną do badania osuwisk oraz aktualnemu stanowi prac nad projektem SOPO poświęcona będzie konferencja „Uwaga! Osuwisko” która odbędzie się w Krakowie, 6 września 2010 r.

Informacja o konferencji - program

Celem tego przedsięwzięcia informacyjno–szkoleniowego jest wsparcie merytoryczne samorządów i administracji publicznej na terenach zagrożonych ruchami masowymi. Wezmą w nim udział specjaliści z Instytutu i przedstawiciele administracji geologicznej z Ministerstwa Środowiska z Głównym Geologiem Kraju, podsekretarzem stanu dr Henrykiem Jackiem Jezierskim na czele.

ZDJĘCIA DO POBRANIA

Copyrights: Zezwalamy na publikację poniżej zamieszczonych zdjęć (również wysokiej rozdzielczości) pod warunkiem podania źródła: MGGP Aero/Państwowy Instytut Geologiczny