2. Konferencja Naukowa - Zmiany klimatyczne w przeszłości geologicznej

paleoklimat minPrzez dwa dni ponad 80 naukowców przedstawiało najnowsze wyniki obserwacji zmian klimatycznych zarejestrowanych w osadach od proterozoiku do dziś i starało się odpowiedzieć na pytanie: czy działalność człowieka wzmacnia, czy osłabia współczesne zmiany klimatyczne.

 

 

 

W dniach 24-25 listopada 2015 r., niespełna tydzień przed rozpoczynającym się w Paryżu Szczytem Klimatycznym, Państwowy Instytut Geologiczny – Państwowy Instytut Badawczy zorganizował w Warszawie 2. Konferencję Naukową Zmiany klimatyczne w przeszłości geologicznej.

 

Tematyka konferencji obejmowała obserwację zmian klimatycznych zarejestrowanych w osadach od proterozoiku do dziś. Szeroki przedział czasowy i zróżnicowanie prezentowanych metod badawczych sprawiły, że wydarzenie to wzbudziło zainteresowanie wielu specjalistów.

 

Odbyły się 2 sesje plenarne, na których przedstawiono prezentacje przekrojowe i syntetyczne, i 8 sesji tematycznych. W sumie ponad 80 naukowców przedstawiło podczas konferencji 48 referatów i 13 posterów.

 

prof pienkowski

Prof. G. Pieńkowski otwiera konferencję Zmiany klimatyczne w przeszłości geologicznej. Fot. P. Urbański

 

Badacze kenozoiku najwięcej uwagi poświęcili zmianom klimatycznym zachodzącym w środkowym i późnym plejstocenie oraz w holocenie. Do odtworzenia klimatu i środowiska stosowano różne metody, m.in.: paleontologiczne (głównie paleobotaniczne), geochemiczne oraz badania izotopów tlenu i węgla zawartych w muszlach mięczaków. Szukano analogii pomiędzy zmianami klimatycznymi w interglacjale mazowieckim i zmianami zachodzącymi obecnie, podejmując na tej podstawie próbę przewidywania zmian klimatycznych w przyszłości. Zwrócono także uwagę na migracje ssaków spowodowane zmieniającym się klimatem i zaprezentowano nowatorską metodę rekonstrukcji paleotemperatur z zastosowaniem sztucznych sieci neuronowych. Do datowania zdarzeń paleoklimatycznych stosowano również optycznie stymulowaną luminescencję (OSL). Interesująca rekonstrukcja środowiska człowieka neandertalskiego została zilustrowana trójwymiarowym pokazem jaskini Stajnia.

 

r kramarska 

Dr Regina Kramarska wygłasza referat nt. datowania osadów południowego Bałtyku metodą OSL. Fot. P. Urbański

 

stachowicz rybka

Referat wygłasza dr Renata Stachowicz-Rybka. Fot. P. Urbański

 

Wskazano na antropogeniczny czynnik współczesnych zmian klimatycznych i przedstawiono metodę wychwytu i podziemnego składowania CO2 w strukturach geologicznych (CCS), jako jedną z metod ograniczających emisję gazów cieplarnianych do atmosfery.

 

Autorzy referatów poświęconych osadom starszego kenozoiku (paleogenu i neogenu) wykazali wpływ zmian klimatycznych na tworzenie się miąższych pokładów węgla brunatnego, a także wzmożonej produkcji żywicy, dającej w efekcie bogate złoża bursztynu, zwrócili także uwagę na różnicowanie się zespołów mszywiołów i rejestrację zmian klimatycznych w osadach lejów krasowych.

 

Badacze skał starszych od kenozoiku skupili się na wykorzystaniu rozmaitych wskaźników służących do celów rekonstrukcji paleoklimatycznych, w tym biotycznych, geochemicznych, izotopowych i magnetycznych. Poruszano zagadnienia wpływu wulkanizmu na zmiany klimatyczne, a w szczególności na tempo wzrostu zawartości dwutlenku węgla w atmosferze i generację efektu cieplarnianego. Większość referatów dotyczyła zmian klimatu w mezozoiku, nie związanych  bezpośrednio ze zlodowaceniami. Przedstawiono wiele rekonstrukcji dokumentujących m.in. zmiany wilgotności klimatu we wczesnej kredzie oraz związek pomiędzy migracjami faun amonitowych a wydarzeniami paleooceanograficznymi i zmianami paleotemperatur wód dennych w późnej jurze na platformie europejskiej.

 

postery

Sesja posterowa. Fot. P. Urbański

 

W permskich osadach solnych przeprowadzono rekonstrukcję paleozasolenia i zmian wilgotności, a także wahań poziomu morza zapisanych w tych utworach. Omówiono również związek pomiędzy zanikiem zlodowacenia Gondwany a ewolucją mikroplanktonu i wydarzeniami anoksycznymi na przełomie ordowiku i syluru.

 

Konferencji towarzyszyły warsztaty SHRIMP, zapoznające uczestników z działaniem mikrosondy jonowej, która jest jednym z najnowocześniejszych narzędzi do badań paleoklimatycznych.

 

zmoiany klimatu 2

Uczestnicy warsztatów NECLIME. Fot. E. Krzemińska

 

zmiany klimatu 1

Warsztaty NECLIME. Prof. dr Dimiter Ivanov prezentuje sporomorfy z osadów mioceńskich z Bułgarii. Fot. M. Hodbod

 

Satelickim wydarzeniem do konferencji były także warsztaty grupy badawczej NECLIME, dotyczące taksonomii neogeńskich sporomorf. Uczestniczyli w nich naukowcy z Niemiec, Turcji, Słowacji i Polski, w sumie 16 osób. Podczas dwudniowego spotkania przedstawiono 10 referatów dotyczących badań palinologicznych i paleofaunistycznych z osadów paleogenu i neogenu. Również uczestnicy tego spotkania mogli poznać możliwości mikrosondy jonowej SHRIMP, a podczas warsztatów przy mikroskopie mogli przedstawić i przedyskutować swoje materiały badawcze, co było bardzo przydatne i pomocne w rozwiązywaniu wątpliwości w pracy palinologa. Dużym zainteresowaniem uczestników warsztatów cieszyła się też wystawa o powstawaniu węgla brunatnego, prezentowana w Muzeum Geologicznym PIG-PIB.

 

zmiany klimatu 3

Warsztaty NECLIME. Dr Jacek Kasiński przedstawia uczestnikom warsztatów wystawę Okruchy przeszłości w węglu brunatnym. Fot. E. Worobiec

 

Tekst: Barbara Słodkowska i Jacek Grabowski

Zdjęcia: Paweł Urbański, Marta Hodbod, Ewa Krzemińska i Elżbieta Worobiec