Odszedł Profesor Bronisław Paczyński – mistrz i nauczyciel hydrogeologii

Nie żyje wybitny geolog prof. dr hab. Bronisław Paczyński. Zmarł 8 maja, przeżywszy 87 lat. Pionier polskiej hydrogeologii. Należał do tych, którzy wyznaczali drogi rozwoju zwłaszcza hydrogeologii regionalnej i kartografii. Przez wiele lat był związany z Państwowym Instytutem Geologicznym, w szczególności z państwową służbą hydrogeologiczną.

W środowisku specjalistów zajmujących się wodami podziemnymi znany jest z fundamentalnych prac i wielkich syntez rozpoznania warunków występowania wód podziemnych, zarówno zwykłych, jak i mineralnych oraz termalnych, a także z opracowań kartograficznych, zasobowych i hydrogeochemicznych. Szeroko jest też ceniona działalność Profesora jako Przewodniczącego Komisji Dokumentacji Hydrogeologicznych i Wiceprzewodniczącego Komisji Opracowań Kartograficznych przy Ministrze Środowiska.

Bronisław Paczyński urodził się w styczniu 1930 r. w Nowej Górze koło Żarnowa. Przed II wojną światową mieszkał wraz z rodzicami w Sulejówku pod Warszawą. W czasie okupacji rodzina przeniosła się do Warszawy, w której chodził do gimnazjum konspiracyjnego Anny Goldman. Mając 14 lat, wstąpił do Szarych Szeregów. 1 sierpnia 1944 r. pełnił służbę przy ul. Wolskiej. Po rzezi na Woli, w której stracił część rodziny dotarł na Starówkę. Tam, a później w Śródmieściu, walczył w zgrupowaniu majora Sosny. Po zakończeniu walk przeszedł przez dwa obozy jenieckie. Najpierw był to stalag XI B Fallingbostel koło Hanoweru, potem stalag VI J w Dorsten przy granicy z Holandią, gdzie doczekał wyzwolenia przez armię brytyjską. W 1946 r., po dwóch latach pobytu w Niemczech, powrócił do kraju i zamieszkał we Wrocławiu. Dokończył szkołę średnią i rozpoczął studia na Wydziale Nauk Przyrodniczych Uniwersytetu Wrocławskiego. W 1953 r. otrzymał dyplom magistra geologii i podjął pracę w Przedsiębiorstwie Geologicznym Gospodarki Komunalnej „Południe" we Wrocławiu. Rok później powrócił do Warszawy i podjął pracę w Wydziale Hydrogeologii i Geologii Inżynierskiej Centralnego Urzędu Geologii. W następnym roku rozpoczął studia aspiranckie w MGRI (Moskowskij Geołogo-Razwiedocznyj Insitut) w Moskwie. W ramach studiów prowadził w rejonie Turgajskim w Kazachstanie badania geofizyczne z wykorzystaniem metody potencjałów samoistnych do oceny zasięgu leja depresji ujęć wód podziemnych. Wyniki badań zawarł w pracy doktorskiej, którą obronił w 1959 r. Został wtedy zatrudniony w Centralnym Urzędzie Geologii, a w następnym roku w Instytucie Geologicznym, gdzie pracował do emerytury.

Do Jego wczesnych, samodzielnych prac należały; dokumentacja zasobów eksploatacyjne w kat. C wód podziemnych niecki mazowieckiej (1960-62), niecki lubelskiej (1963-65), regionu synklinorium szczecińskiego (1966-68) i synklinorium mogileńskiego (1969-71). Prowadził również rozpoznanie zasobów wód w ramach arkuszy Mapy hydrogeologicznej Polski w skali 1:500 000 i 1:200 000. Były to lata rozwoju polskiej hydrogeologii i konieczne było wprowadzenie nowych terminów i metod badawczych, np. nieciągłości warstwy wodonośnej, wydajności potencjalnej lub poziomu użytkowego.

Główne zainteresowania badawcze Profesora dotyczyły regionalnego rozpoznania zasobów wód podziemnych, oceny odnawialnych i dyspozycyjnych zasobów wód podziemnych w skali regionalnej i krajowej, systematyki regionalnej wód podziemnych Polski, w tym szczególnie wód zwykłych, dominujących w bilansie wodnym kraju. Wiele lat pracy z zespołami hydrogeologów z PIG i przedsiębiorstw geologicznych uwieńczonych zostało publikacjami atlasów zasobów wód podziemnych Polski w skali 1:500 000 (1976 i 1995). W 1991 r. ukazała się monografia wód podziemnych Polski, w której pojawiła się pierwsza ocena zasobów dyspozycyjnych zwykłych wód podziemnych kraju. Prof. Paczyński zajmował się też genezą wód podziemnych i paleohydrogeologią.

Wyniki badań regionalnych pozwoliły Mu na stworzenie hydrogeologicznego podziału kraju. W klasyfikacji uwzględnił wody występujące do głębokości 3000 – 4000 m, w tym również głębinowe, brakiczne i solanki. Zasady klasyfikacji hydrogeologicznej przedstawił w swojej rozprawie habilitacyjnej w 1982 r. Profesor opracował i wdrożył zasady waloryzacji i ochrony zasobów zwykłych wód podziemnych w Polsce.

Do najważniejszych prac prof. Paczyńskiego należą też monografia hydrogeologiczna niecki mazowieckiej, ilustrowana mapami w skali 1:100 000 i 1:200 000, wraz z oceną zasobów i propozycjami ich zagospodarowania (1962), wytyczne dotyczące metodyki badań, zakresu i formy hydrogeologicznych operatów regionalnych (1968), metodyczne zasady oceny zasobów wód podziemnych w strukturach regionalnych (1972), zasoby zwykłych wód podziemnych Polski (1976, 1977), podział regionalny i ocena głębokości występowania zwykłych wód podziemnych Polski (1978), waloryzacja, jako nowy kierunek oceny zasobów wód podziemnych (1988, 1989, 1991, 1993 i 1996), mapy hydrogeologiczne w tym: Mapa zasobów wód dorzecza Wisły, Atlas zasobów zwykłych wód podziemnych Polski, arkusze Mapy hydrogeologicznej Polski 1:200 000 i 1:50 000. Prof. Paczyński wspólnie z prof. A. Różkowskim był też autorem publikacji dotyczących wodonośności struktur dolin kopalnych (pogrzebanych), które ukazały się w latach 1970-1985 na zamówienie ONZ.

Jego osiągnięcia i aktywność badawcza uczyniły go niekwestionowanym autorytetem w dziedzinie hydrogeologii. Profesor współpracował z czołowymi ośrodkami naukowymi i akademickimi, m.in. z krakowską AGH, Uniwersytetami Warszawskim i Wrocławskim, czy z UMCS w Lublinie. Z jego wiedzy i opinii korzystały największe przedsiębiorstwa hydrogeologiczne w kraju.

Przewodnicząc Komisji Dokumentacji Hydrogeologicznych (KDH) przy Ministerstwie Środowiska Profesor czuwał nad poziomem regionalnych opracowań z dziedziny zasobów wód zwykłych, mineralnych i termalnych. Od 1990 r. prowadził posiedzenia KDH dla ponad 700 dokumentacji hydrogeologicznych. Sam opracował ponad 600 opinii, ekspertyz i recenzji.

Za wybitne osiągnięcia w pracy naukowej Profesor Paczyński otrzymał w 1981 r. nagrodę Ministra Nauki, Szkolnictwa Wyższego i Techniki. W ten sposób uhonorowano go za sformułowanie pierwszej w Polsce i trzeciej na świecie oceny zasobów dyspozycyjnych wód podziemnych na obszarze kraju oraz w jego regionach (zlewniach, województwach, makroregionach). Otrzymał też nagrodę Ministra Środowiska za całokształt dorobku naukowego.

Profesor był nie tylko cenionym badaczem, ale też uznanym dydaktykiem. W latach 70. prowadził wykłady na Uniwersytecie Wrocławskim. Także w Państwowym Instytucie Geologicznym na co dzień zajmował się kształceniem i wychowywaniem nowych kadr, przewodząc zespołom wypełniającym zadania państwowej służby hydrogeologicznej.

Odszedł od nas ceniony i zasłużony hydrogeolog, nauczyciel kilku pokoleń specjalistów w dziedzinie wód podziemnych, organizator projektów badawczych i wychowawca młodzieży akademickiej, propagator ochrony zasobów wód podziemnych i zasłużony pracownik naukowy Państwowego Instytutu Geologicznego.

 

Profesora Bronisława Paczyńskiego pożegnamy w środę 17 maja 2017 r.
Msza żałobna zostanie odprawiona o godz. 13.30 w Kościele Dominikanów pw. Św. Jacka (Warszawa, ul. Freta 10),
po czym nastąpi wyprowadzenie do grobu rodzinnego na Starych Powązkach (wejście bramą nr VII od ul. Tatarskiej).
Brama będzie otwarta od godz. 15:15.

 

Rodzinie i Bliskim Profesora składamy wyrazy głębokiego współczucia.
Dyrekcja, Rada Naukowa i Pracownicy Państwowego Instytutu Geologicznego