Degradacja środowiska, zanieczyszczenie zagrażające ludziom, przyrodzie i infrastrukturze. Wszędzie tam, gdzie istnieje niebezpieczeństwo wystąpienia takich zjawisk, obecni są geolodzy. Geologia bowiem to nie tylko poszukiwanie i rozpoznawanie złóż, ale też ochrona środowiska i przede wszystkim zapobieganie katastrofom geologicznym.
W Państwowym Instytucie Geologicznym – Państwowym Instytucie Badawczym (PIG-PIB) zajmują się tym na co dzień eksperci z programu Bezpieczna Infrastruktura i Środowisko. Ich głównym zadaniem jest badanie wpływu działalności człowieka na środowisko naturalne.
PIG-PIB przeprowadza m.in. analizę wpływu naturalnych zagrożeń na człowieka i jego środowisko życia, zajmuje się oceną stanu chemicznego środowiska gruntowo-wodnego, prowadzi też działania służące przywróceniu stanu naturalnego terenom zanieczyszczonym i zdegradowanych oraz wytycza kierunki i wdraża dobrą praktykę służącą zachowaniu racjonalnej gospodarki odpadami i minimalizowaniu negatywnego wpływu składowania odpadów. Istotnym elementem działalności Instytutu jest także wprowadzanie rozwiązań informatycznych i przetwarzanie geoinformacji do racjonalnego zarządzania zasobami środowiska przyrodniczego.
Pobór próbek do badań stanu chemicznego środowiska gruntowo-wodnego
Gospodarka odpadami
PIG-PIB świadczy usługi doradcze i konsultacje w zakresie gospodarki odpadami, a także opracowuje ekspertyzy i raporty dla organów administracji rządowej i samorządowej oraz dla podmiotów gospodarczych. Zakres usług jest określany indywidualnie, według potrzeb zamawiającego i obejmuje m.in. szerokie spektrum zagadnień dotyczących charakterystyki odpadów oraz możliwych sposobów ich zagospodarowania w kontekście obowiązujących przepisów prawa.
Pobór próbek w skażonym terenie
W ofercie PIG-PIB znajdują się m.in.:
- analiza stanu gospodarki odpadami komunalnymi w gminie;
- wojewódzki plan gospodarki odpadami;
- raport o oddziaływaniu przedsięwzięć z zakresu gospodarki odpadami na środowisko;
- program gospodarowania odpadami wydobywczymi;
- opiniowanie dokumentów strategicznych z zakresu gospodarki odpadami, w tym odpadów wydobywczych;
- oceny wpływu obiektów gospodarki odpadami na stan środowiska;
- rozpoznanie możliwości wykorzystania odpadów wydobywczych powstających przy wydobyciu i przeróbce złóż kopalin jako substytutów materiałów i produktów oraz do procesów rekultywacji wyrobisk poeksploatacyjnych;
- ekspertyzy dotyczące możliwości odzysku lub unieszkodliwienia odpadów wydobywczych.
Dane środowiskowe i opracownia kartograficzne
PIG-PIB gromadzi, opracowuje i przetwarza informacje przestrzenne dotyczące wielu elementów środowiska przyrodniczego, takich jak gospodarka kopalinami, wraz z elementami górnictwa, wód podziemnych i powierzchniowych, sposobu użytkowania terenu czy warunków budowlanych, zagrożeń naturalnych (potencjał radonowy, zagrożenie osuwiskami, podtopieniami) i antropogenicznych (szkody górnicze, leje depresji). Eksperci Instytutu pod tym kątem zajmują się również obszarami i obiektami objętymi ochroną prawną, stanem chemicznym środowisk wodnych i gleb, obszarami predysponowanymi (bezpiecznymi dla zachowania stanu środowiska) do lokalizowania przedsięwzięć uciążliwych lub potencjalnie uciążliwych dla środowiska, w tym składowiskami poszczególnych typów odpadów, istniejącymi i zlikwidowanymi zakładami uciążliwymi lub potencjalnie uciążliwymi dla środowiska (Baza Danych Antropopresja). Wymienione dane oraz wiele innych są prezentowane na Mapie Geośrodowiskowej Polski w skali 1:50 000.
Mapy geośrodowiskowe Polski sporządzone przez ekspertów PIG-PIB
PIG-PIB opracowuje również
dokumenty strategiczne
z zakresu ochrony środowiska i gospodarki odpadami. W obszarze ochrony środowiska są to:
- programy ochrony środowiska,
- prognozy oddziaływania na środowisko,
- raporty z wykonania programów ochrony środowiska.
Przypomnijmy, że ustawa Prawo ochrony środowiska (tj. Dz.U. z 2017 r. poz. 519) w art. 17 nakłada na władze województw, powiatów i gmin obowiązek tworzenia programów ochrony środowiska. Dokumenty te mają służyć realizacji polityki ochrony środowiska, zapewniać efektywne zarządzanie ochroną środowiska na danym obszarze, a także uwzględniać cele zawarte w strategiach, programach i dokumentach programowych.
Przy opracowywaniu programów ochrony środowiska niezbędnym wymogiem jest uruchomienie procedury udziału społeczeństwa, przy czym organem odpowiedzialnym za zapewnienie możliwości udziału społeczeństwa jest organ przygotowujący projekt dokumentu.
Następnie projekt programu podlega opiniowaniu, po czym jest przyjmowany w drodze uchwały odpowiednio przez sejmik województwa, radę powiatu lub radę gminy. Na mocy przepisów prawa natomiast organ wykonawczy odpowiedzialny za przygotowanie programu ma obowiązek sporządzenia co 2 lata raportu z jego wykonania i przedłożenia tegoż raportu odpowiednio sejmikowi województwa, radzie powiatu lub radzie gminy.
Specjaliści PIG-PIB zdobyli w tej materii wieloletnie doświadczenie i opracowali autorską metodykę tworzenia tego typu dokumentów, zapewniającą zachowanie wysokich standardów. Wszystkie wykonywane przez nas opracowania odnoszą się do obowiązujących przepisów prawa i uwarunkowań określonych w sektorowych dokumentach strategicznych oraz wytycznych Ministerstwa Środowiska.
Raporty początkowe
Konieczność przystosowania krajowego porządku prawnego do przepisów dyrektywy IED nałożyła na podmioty prowadzące działalność, która wymaga uzyskania pozwolenia zintegrowanego, obowiązek sporządzenia raportu początkowego. Zgodnie z zapisami Ustawy z dnia 11 lipca 2014 r. o zmianie ustawy – Prawo ochrony środowiska oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. 2014r. poz. 1101), która weszła w życie 5 września 2014 r., raporty początkowe stanowią integralną część wniosku o wydanie pozwoleń zintegrowanych dla instalacji ubiegających się o nie po raz pierwszy lub wniosku o wydanie zmiany do pozwolenia zintegrowanego dla instalacji dokonujących istotnych modyfikacji w ich funkcjonowaniu.
Raport początkowy określa stan zanieczyszczenia gleby, ziemi oraz wód gruntowych substancjami klasyfikowanymi jako substancje powodujące ryzyko dla środowiska gruntowo-wodnego. Dokument ten – zgodnie z zapisami art. 208 ust. 4 ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony środowiska (tj. Dz.U. z 2017 r. poz. 519) – zawiera przede wszystkim informacje na temat działalności prowadzonej na terenie zakładu zarówno obecnie, jak i w przeszłości, nazwy substancji powodujących ryzyko, wykorzystywanych, produkowanych lub uwalnianych przez wymagające pozwolenia zintegrowanego instalacje położone na terenie zakładu, a także informacje na temat stanu zanieczyszczenia gleby, ziemi i wód gruntowych na terenu zakładu substancjami powodującymi ryzyko, w tym wyniki badań zanieczyszczenia gleby i ziemi tymi substancjami oraz wyniki pomiarów zawartości tych substancji w wodach gruntowych, wykonanych przez laboratorium, o którym mowa w art. 147a ust. 1 pkt 1 lub ust. 1a.
Tekst: Olimpia Kozłowska, Jolanta Fajfer, Paulina Kostrz-Sikora
zdjęcia: archiwum PIG-PIB
