Oddział Geologii Morza PIG-PIB był gospodarzem corocznego spotkania Grupy Roboczej Międzynarodowej Rady Badań Morza ds. Wpływu Eksploatacji Osadów Morskich na Ekosystem Morski. Spotkanie odbyło się w Gdańsku w dniach 18-22 kwietnia 2016 r.
WG EXT (The International Council for the Exploration of the Sea – Working Group on the Effects of Extraction of Marine Sediments on the Marine Ecosystem) zajmuje się gromadzeniem i harmonizacją danych dotyczących dokumentowania i wydobycia surowców okruchowych z dna morskiego i analizą zmian w systemach prawnych poszczególnych państw odnośnie kruszywa morskiego. Ponadto rozwija wiedzę dotyczącą wpływu tej działalności na ekosystem morski, geomorfologię i wartości kulturowe, mając na względzie zrównoważone zarządzanie środowiskiem morskim. W obszarze zainteresowań grupy jest także problematyka górnictwa głębokomorskiego.
Przedstawiciele Grupy Roboczej Międzynarodowej Rady Badań Morza ds. skutków eksploatacji osadów morskich na ekosystem morski (ICES - WGEXT) uczestniczący w spotkaniu w Gdańsku. Pierwszy od lewej Ad Stolk - przewodniczący WGEXT. Fot. J. Frydel
O wynikach swojej działalności grupa corocznie raportuje do ICES. Spotkanie w Gdańsku było poświęcone wymianie informacji obejmującej wszystkie pola zainteresowań grupy i opracowaniu raportu za miniony rok. Raporty są publikowane na stronie internetowej ICES.
W spotkaniu w Gdańsku wzięło udział 12 członków grupy z Belgii, Danii, Finlandii, Francji, Holandii, Niemiec, Stanów Zjednoczonych, Szwecji, Wielkiej Brytanii oraz Polski. Obrady prowadził Ad Stolk z Ministerstwa Infrastruktury i Środowiska Holandii, przewodniczący WGEXT.
PIG-PIB Oddział Geologii Morza uczestniczy w pracach WGEXT od 1997 r. i był już organizatorem podobnego spotkania w 2000 r. Zaangażowanie Instytutu, w zależności od posiadanych środków, polega na czynnym udziale specjalisty w dziedzinie geologii morza w pracach grupy i sporządzaniu raportów lub opracowaniu i przesyłaniu aktualnych danych o wydobyciu kruszywa piaskowo-żwirowego dostępnych w „Bilansie zasobów złóż kopalin w Polsce” oraz danych o wydobyciu piasków do zasilania plaż pozyskiwanych z urzędów morskich.
Obecność członków WGEXT w Gdańsku była okazją do prezentacji Oddziału Geologii Morza, a w szczególności bieżącej działalności Programu Geologia Morza.
W czasie sesji terenowej w Gdyni Orłowie zaprezentowano efekty ochrony tego unikatowego klifowego odcinka brzegu morskiego i podmorskiego rezerwatu. Została tu zastosowana (przez Urząd Morski w Gdyni odpowiedzialny za realizację ustawy „Program ochrony brzegów morskich na obszarze swego działania) metoda budowy progów podwodnych z narzutu kamiennego, połączona ze sztucznym zasilaniem brzegu piaskiem z dna morskiego. Przy odsłoniętych zboczach klifu omówiono złożoność budowy geologicznej brzegu i związane z tym zróżnicowanie ruchów masowych ziemi. Przedstawiono tempo cofania się brzegu w rejonie cypla redłowskiego na podstawie historycznych danych oraz precyzyjnych pomiarów metodą naziemnego skaningu laserowego prowadzonych przez zespół geologów morza PIG-PIB, cyklicznie od 2010 r. Przez ostatnie 5 lat, mimo istnienia progów podwodnych osłabiających falę przyboju, górna część ściany klifu w obrębie cypla cofnęła się w wyniku obrywów powodowanych abrazją o około 4,5 m.
Wyniki badań tempa zmian zachodzących na klifie w Gdyni Orłowie uzyskane metodą naziemnego skaningu laserowego objaśnia mgr Jerzy Frydel. Fot. Sz. Uścinowicz
Ostatni dzień spotkania poświęcono na obrady Komitetu Sterującego European Marine Sand and Gravel Group (EMSAGG), do którego należy również część członków Grupy Roboczej ICES.
EMSAG jest stowarzyszeniem skupiającym osoby i instytucje, m.in. służby geologiczne, instytuty badawcze, firmy wydobywcze, zainteresowane surowcami okruchowymi pozyskiwanymi z dna morskiego. Stowarzyszenie powstało w 1998 r. i ma charakter forum do wymiany, rozpowszechniania i dyskutowania wszelkich aspektów związanych z eksploatacją morskich złóż piasku i żwiru. Służą temu organizowane co trzy lata konferencje naukowe i cykliczne tzw. „Learning Seminar”.
Spotkaniu w Gdańsku towarzyszyło również seminarium pn. "Reclamation & other uses of Marine aggregate", w czasie którego zostały zaprezentowane wyniki prac uczestników EMSAGG z Turcji, Włoch, Wielkiej Brytanii i Polski. Seminarium, które prowadził przewodniczący stowarzyszenia Cees Laban z Holandii, miało charakter otwarty. Wzięło w nim udział ponad 40 uczestników reprezentujących polskie instytucje: urzędy morskie, firmy wydobywające kruszywo z dna Bałtyku, instytuty naukowo-badawcze zajmujące się badaniami Bałtyku oraz organizatorzy seminarium – EMSAGG i PIG-PIB.
Przewodniczący Komitetu Sterującego EMSAGG Cees Laban otwiera seminarium Reclamation & other uses of Marine aggregate. Fot. G. Uścinowicz
Uczestnicy seminarium mieli okazję zapoznać się z rozwojem technik ochrony brzegu stosowanych w Turcji i innych krajach świata, z zasadami koncesjonowania wydobycia piasku do zasilania plaż we Włoszech i Danii, z innowacjami w ochronie brzegu i zarządzaniu strefą brzegową w kontekście adaptacji do zmian klimatu stosowanymi w Wielkiej Brytanii, z wynikami polskich badań wpływu eksploatacji piasku i żwiru na morfologię dna i makrozoobentos, a także z efektami wieloletniej ochrony Półwyspu Helskiego.
Uczestnicy seminarium Reclamation & other uses of Marine aggregate. Referat o efektach morfologicznych i sedymentologicznych związanych z eksploatacją piasku i żwiru z dna morskiego wygłasza prof. Szymon Uścinowicz z PIG-PIB, członek WGEXT. Fot. G. Uścinowicz
Spotkanie ICES-WGEXT i seminarium EMSAGG spełniło swoją rolę jako forum przedstawicieli administracji morskiej, nauki i praktyki umożliwiające wymianę doświadczeń i wiedzy odnośnie standardów i dobrych praktyk w dziedzinie morskich surowców okruchowych – zasad i metod dokumentowania, monitoringu wydobycia oraz badań skutków prac wydobywczych na środowisko morskie.
{gallery rows=1 cols=2 width=290 height=250}/szkolenia/ices{/gallery}
Prezentowanie działalności Programu Geologia Morza podczas zwiedzania Oddziału Geologii Morza. Fot. G. Uścinowicz
Tekst: Regina Kramarska
