Rozpoczęliśmy pilotażowy program kartografii 4D w strefie brzegowej południowego Bałtyku

3bWyniki programu posłużą do opracowania prognozy zmian linii brzegowej południowego Bałtyku, wraz z oceną zagrożenia infrastruktury, głównych zbiorników wód słodkich oraz siedlisk roślin i zwierząt.

 

 

 

Celem pilotażowego programu kartografii 4D w strefie brzegowej południowego Bałtyku jest opracowanie programu badań w kierunku prognozy zmian linii brzegowej południowego Bałtyku z uwzględnieniem struktury geologicznej wybrzeża i przewidywanych zmian klimatu, a także analizą skutków dla infrastruktury, siedlisk organizmów roślinnych i zwierzęcych oraz głównych zbiorników wód słodkich służących zaopatrzeniu w wodę do celów komunalnych i gospodarczych.


Przedsięwzięcie jest realizowane w ramach zadań państwowej służby geologicznej i jest zgodne z zapisem ustawy Prawo geologiczne i górnicze odnośnie prac pilotażowych z zakresu kartografii geologicznej, jak również rozpoznawania i monitorowania zagrożeń geologicznych. Prace i badania są finansowane z dotacji Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej.


Podstawą opracowania założeń programu są badania geologiczne i hydrogeologiczne na pilotażowym obszarze w rejonie Jastrzębiej Góry. Badania, prowadzone od lipca 2012 r., zmierzają do tworzenia przestrzennych modeli geologiczno-morfometrycznych strefy brzegowej, zmiennych w funkcji czasu (4D). W badaniach są stosowane metody geofizyczne i płytkie wiercenia (sondowania), zarówno w lądowej, jak i morskiej części obszaru. Do rejestracji zmian morfologii brzegu został użyty naziemny skaner laserowy Riegl VZ-400. Urządzenie pozwala tworzyć precyzyjne modele TIN (trójwymiarowy model terenu zbudowany z nieregularnej siatki trójkątów). Operacje na modelach 3D umożliwiają z kolei wykonanie analiz różnicowych, obrazujących zmiany zachodzące na brzegu na skutek erozji lub akumulacji, ocenę tempa tych procesów i obliczenie objętości przemieszczanych osadów i mas ziemnych.


Powodem, dla którego jako obszar pilotażowy wybrano rejon Jastrzębiej Góry, są intensywne procesy erozji i rozwój osuwisk, stanowiące realne zagrożenie dla infrastruktury zlokalizowanej na zapleczu klifu. Osuwisko, będące zasadniczym elementem klifu na odcinku około 300 m wybrzeża, jest rozwinięte w klasyczny sposób, z charakterystycznymi elementami morfologicznymi: skarpą główną, skarpami wtórnymi, koluwium z poprzecznymi szczelinami i niewielkim zbiornikiem wód powierzchniowych oraz dobrze wykształconym czołem. Jęzor osuwiska przekracza opaskę gabionową i sięga w strefę przyboju, podlegając okresowo intensywnej abrazji.

 

 

Monitorowanie geodynamiki osuwiska, oparte na danych naziemnego skaningu laserowego, zostało zapoczątkowane w 2010 r. w ramach wdrażania przez Oddział Geologii Morza PIG-PIB tej metody pomiarów do badania geozagrożeń. Od końca kwietnia 2010 r. do października 2011 r. zarejestrowano zmiany polegające na cofnięciu korony klifu w rejonie najbardziej intensywnych ruchów osuwiska o około 30 m. Ubytek mas ziemnych policzony dla około 1,2 ha powierzchni osuwiska wyniósł:

  • 700 m3 w okresie od 30/04/2010 do 30/07/2010
  • 3 500 m3 pomiędzy końcem lipca 2010 a połową listopada 2010
  • ok. 12 500 m3 w okresie od 18/11/2010 do 13/10/2011

Wykonane pomiary stanowią zaczątek komputerowej bazy dotyczącej geodynamiki klifu.

Strona projektu Kartografia 4D

 

Tekst: Regina Kramarska i Jerzy Frydel