"Geozagrożenia" - geologiczne spojrzenie na groźne żywioły

Dziesięć lat po pierwszym wydaniu przez Wydawnictwo Naukowe PWN „Katastrof przyrodniczych” w 2007 r., ukazuje się kolejna książka na temat groźnych żywiołów przyrody - „Geozagrożenia”.

"Geozagrożenia" to książka znacznie rozszerzone i unowocześnione wydanie wcześniejszej pozycji. Jednym z autorów książki jest zasłużony pracownik Państwowego Instytutu Geologicznego - PIB: dr hab. Włodzimierz Mizerski, profesor nadzwyczajny PIG-PIB.

okładka książki Geozagrożenia

W ostatniej dekadzie wydarzyło się wiele katastrofalnych wydarzeń, począwszy od trzęsień Ziemi, powodzi, erupcji wulkanicznych, cyklonów, wielkich osunięć ziemi itd. Jednym z ostatnich przed złożeniem książki do druku była katastrofalna powódź w Chinach w lipcu 2016 r., która zniszczyła ponad 50 tysięcy budynków i zmusiła do ewakuacji ponad 6 milionów osób! Tylko w 2015 i 2016 roku odnotowano niemal 200 poważnych katastrof przyrodniczych, które dotknęły miliony obywateli, w większości na kontynencie azjatyckim.

Przesłaniem tej książki jest ugruntowanie świadomości o istniejących zagrożeniach i w dalszej perspektywie ograniczenie negatywnego wpływu człowieka (który w wielu przypadkach jest niemały) na powstawanie niektórych z nich.

Autorzy obecnego wydania książki zdecydowali się na zatytułowanie jej „Geozagrożenia”, jako że omawiane zagrożenia wynikają przede wszystkim z aktywności Ziemi jako planety, choć wzmacniający, nie zawsze zamierzony wpływ na nie ma też niekiedy działalność człowieka. Biorąc pod uwagę, że autorzy wykorzystali w obecnej książce ilustracje z „Katastrof przyrodniczych”, książkę „Geozagrożenia” można traktować jako uaktualnioną i znacznie rozszerzoną wersję „Katastrof przyrodniczych”.

Katastrofy przyrodnicze - powodzie, huragany, trzęsienia ziemi, erupcje wulkaniczne, osuwiska, czy wreszcie uderzenia ciał kosmicznych, były i są przyczyną wielu tragedii. Według przybliżonych statystyk, w dziesięciu największych katastrofach przyrodniczych XX wieku zginęło ponad 6 milionów ludzi. Tylko w trakcie jednej ogromnej powodzi na rzece Jangcy w Chinach, w 1931 r. straciło życie 3 700 000 ofiar. W tym samym kraju, w trzęsieniu ziemi w Tangshan w 1976 r. zginęło ponad 779 000 osób. To liczby przerażające, dające się porównać tylko z liczbą ofiar największych konfliktów wojennych, pomijając jedynie dwie ostatnie wojny światowe.

Do niedawna Polska była uważana za kraj niemal pozbawiony zagrożeń naturalnych. W istocie, nasz kraj wyróżnia się pod tym względem pozytywnie wśród krajów Europy, zwłaszcza Europy południowej, nie wspominając już o krajach pozaeuropejskich, gdzie według statystyk następuje około 90% wszystkich katastrof naturalnych na Ziemi.

Nie znaczy to, że w naszym kraju nie zdarzały się żadne większe  nieszczęścia. Źródła historyczne donoszą o trzęsieniach ziemi, które następowały na Podhalu i w innych rejonach południowej i południowo-zachodniej Polski (ostatnie groźniejsze przejawy tych zjawisk odnotowano w XVIII wieku), choć przekazy historyczne mówią też o wstrząsach sejsmicznych w północnej Polsce, a nawet o dużych falach na Bałtyku przypominających tsunami. Dość częste były również katastrofalne powodzie, przede wszystkim  na naszych głównych rzekach Wiśle i Odrze. Choć liczba ofiar była stosunkowo niewielka (dziesiątki lub setki osób), powodowały one jednak i powodują nadal znaczące straty materialne, są przyczynami ludzkich tragedii, a niekiedy wywołują nawet wstrząsy polityczne.Ustrzec się katastrof przyrodniczych nie sposób, ale można poznać ich naturę, aby łagodzić ich skutki.

Temu właśnie poświęcona jest niniejsza książka. Autorzy chcieli, by Czytelnik znalazł w niej nie tylko opisy i przyczyny zjawisk, ale i możliwości im przeciwdziałania, niekiedy też przewidywania, minimalizowania ryzyka i strat materialnych.Książka jest przeznaczona dla szerokiego kręgu odbiorców. Rozkład akcentów, dobór przykładów jest tu oczywiście subiektywny, choć autorzy starali się zachować obiektywizm i prezentują różne katastrofy przyrodnicze w różnych miejscach naszego globu.

Czytelnik nie znajdzie tu sensacji, lecz chłodną informację o najważniejszych zagrożeń przyrodniczych, które w przeszłości Ziemi potrafiły w sposób gwałtowny i katastrofalny zmieniać jej oblicze, prowadząc w konsekwencji przede wszystkim do spustoszenia w obrębie biosfery. Świat skurczył się obecnie do niewielkich rozmiarów dzięki rozwiniętej i szybkiej komunikacji. Polski czytelnik może teraz znaleźć się w obliczu każdego z zagrożeń, każdej z katastrof opisywanych w książce, gdyż może bez przeszkód udać się w każdy zakątek naszego globu.

Warto wspomnieć, że "Geozagrożenia" to jedna z kilku książek popularnonaukowych, napisanych przez prof. dr hab. Włodzimierza Mizerskiego. Jest on także autorem m.in. 15 podręczników akademickich i skryptów oraz kilkuset artykułów naukowych i popularnonaukowych. Od 1996 r. Włodzimierz Mizerski jest związany z Państwowym Instytutem Geologicznym - PIB, gdzie w latach 1997 - 2012 i od 2016 roku pełni funkcję kierownika Muzeum Geologicznego.