(R)EWOLUCJE ZIEMI

Historia Ziemi spisana jest trwale w skałach i skamieniałościach. To one są wiarygodnym źródłem informacji na temat wydarzeń, które rozegrały się w odległej, liczącej nawet miliardy lat przeszłości. I choć planeta nasza ma już dawno za sobą gwałtowne zmiany zachodzące podczas formowania się pierwotnej skorupy ziemskiej, daleko jej jeszcze do pełnej stabilności. Tak... Wraz z upływem czasu burzliwe, rewolucyjne wręcz wypadki i incydenty następują nieco rzadziej, ale... Ciągle za to trwają powolne przekształcenia Ziemi, których siłą napędową jest bez wątpienia tektonika płyt, erozja i przede wszystkim EWOLUCJA! Drogi uczestniku konkursu. Tym razem zadanie jest wyjątkowe. Postaraj się w uchwycić wybrany przez Ciebie moment, epizod lub bohatera (bohaterów) zdarzeń, które wpłynęły w istotny sposób na oblicze i mieszkańców pradawnej Ziemi. Pojawienie się życia w morzu, inwazja na ląd (rośliny i zwierzęta), era panowania majestatycznych dinozaurów, podbój przestworzy, pierwsi ludzie i w końcu włochate cielska zwierząt ostatniej epoki lodowcowej – to tylko przykładowe efekty rewolucyjnych i/lub ewolucyjnych modyfikacji różnorodnych form życia na naszej planecie.

Paweł Woźniak

FINAŁ REGIONALNY KONKURSU, ODDZIAŁ GÓRNOŚLĄSKI PIG-PIB

BYŁO... GALAKTYCZNIE!
Tak... Mieszkamy na planecie żywiołów... Staramy się je poznać, zrozumieć, a nawet okiełznać i wykorzystać ich moc. Z pewnym wyprzedzeniem i w miarę precyzyjnie potrafimy już dziś przewidzieć wylewy rzek, uderzenia huraganów, czy też upadek meteorytu, ale kataklizmy natury geologicznej często pozostają dla nas tajemnicą niemal do ostatnich sekund przed ich nadejściem. Wybuchy wulkanów, trzęsienia ziemi, fale tsunami, to fascynujące i jednocześnie przerażające spektakle przyrody, uwalniające w ułamkach sekund niszczycielską energię, która przypomina nam o potędze żywiołów i bezradności człowieka wobec sił natury.
W długiej, liczącej około 4,6 miliarda lat historii Ziemi zjawiska te zdarzały się wielokrotnie. Właściwie od momentu, kiedy ostygła i utworzyła się jej twarda skorupa skalna, nasza planeta podlegała nieustannym zmianom zachodzącym pod wpływem żywiołów obdarzonych ogromną siłą – destrukcyjną, ale też twórczą. Zarówno w przeszłości i w teraźniejszości kształtują one oblicze świata!
Ziemia, ogień, powietrze, woda – żywioły te stały się motywem przewodnim dla prac plastycznych oraz pisemnych (etap I, część teoretyczna) nadsyłanych w tym roku na konkurs przez uczniów z całego niemal obszaru województw: śląskiego i opolskiego. Ich poziom był... tu szukam odpowiedniego słowa... GALAKTYCZNY! To dzięki Wam, drodzy uczniowie mieliśmy okazję nie tylko zobaczyć na własne oczy, ale także w pewnym sensie doświadczyć przeróżnych procesów zmieniających młodą Ziemię z ognistej planety we współczesny świat błękitnych oceanów i zielonych kontynentów. Dzięki Wam też mogliśmy bezpiecznie spojrzeć do wnętrza wulkanów, odwiedzić strefy trzęsień ziemi i poczuć ich nieokiełznaną, gwałtownie wyzwoloną energię wzbudzającą fale sejsmiczne na lądzie i oceanach. I w końcu... Zabraliście też nas w fantastyczną podróż – w najdalsze zakątki świata! Mogliśmy zatem podziwiać piękno i różnorodność ziemskich krajobrazów: wysoko wyniesionych łańcuchów górskich, głęboko wciętych dolin oraz fantazyjnych skał wyrzeźbionych przez wiatr i wodę.
Naszym zdaniem – organizatorów XX Finału Regionalnego Konkursu Geologicznego „Potęga żywiołów Ziemi”, pod każdym względem przebił on swoich poprzedników. Już sama liczba nadesłanych prac plastycznych przewyższyła całkowitą liczbę uczestników XIX edycji konkursu. Mamy nadzieję, że i Wy ocenicie go pozytywnie, chociaż... Zdajemy sobie sprawę z faktu, że listy laureatów, którzy pojawili się w Oddziale Górnośląskim PIG-PIB 15 maja na oficjalnym ogłoszeniu wyników są dramatycznie krótkie. Nie wszystkim się udało, ale wszyscy – bez wyjątków, zasłużyli na najwyższe uznanie! Każda nadesłana praca sprawiła nam wiele radości. Wierzymy w to, że i Wy bawiliście się dobrze i zgłębiliście zarazem swoją wiedzę geologiczną podczas ich tworzenia. Jeszcze raz serdecznie dziękujemy. Zapraszamy za rok. Niech Moc będzie z Wami. Zawsze!

Paweł Woźniak

Bogactwo zieleni, bujna, egzotyczna roślinność i bezlik żywego stworzenia – tak wyobrażamy sobie tropikalną dżunglę, a przed oczami pojawiają nam się obrazy rodem z Puszczy Amazońskiej lub obszarów równikowych Afryki. W Polsce takich miejsc nie znajdziemy, jednak... Czy nigdy ich tu nie było? Aby to sprawdzić cofnijmy się w czasie do karbonu (359–299 mln lat temu).

            Las karboński... Jest parno i gorąco. Przesycone wilgocią powietrze zdaje się stać w bezruchu. Pełno tu mokradeł i okresowych jeziorek – to wymarzone miejsca do rozrodu niezliczonej ilości owadów i wczesnych płazów. Wszędzie słychać brzęczenie karaczanów, szarańczaków i olbrzymich skrzydeł drapieżnych praważek patrolujących swoje powietrzne rewiry. W jego poszyciu też panuje spory ruch. Spotkać tu możemy przeróżne owady, termity i chrząszcze. Wśród leśnego runa czają się monstrualne pająki i skorpiony, buszuje podobna z wyglądu do współczesnego wija 2,5 metrowa artropleura.

            Całe to zamieszenie, zarówno w powietrzu jak i na ziemi, dramaty większe i mniejsze, polowania i ucieczki, odbywa się w cieniu gigantycznych roślin. One też muszą nieustannie toczyć walkę z naturalnymi wrogami roszczącymi sobie prawo do zajmowanych przestrzeni i źródeł substancji odżywczych oraz szalejącymi od czasu do czasu potężnymi huraganami. Jak zatem widać z powyższej opowieści, las karboński rządził się swoimi prawami. Był wbrew pozorom bardzo dynamicznym ekosystemem, miejscem wiecznego półmroku, katastrofalnych wydarzeń, śmierci i przede wszystkim... życia dla różnorodnych gatunków kopalnej flory i fauny, choć nie należało ono może do najłatwiejszych. Postarajcie się w swoich pracach – zarówno plastycznych jak i pisemnych, oddać klimat tego „zielonego świata”, odkryć jego tajemnice sprzed – bagatela, 300 milionów lat! Co by o nim nie mówić był po prostu piękny! Życzymy miłej zabawy oraz sukcesu w konkursie!

Paweł Woźniak

GEOLOGICZNE BARWY ZIEMI 2017

Ziemię w całej swojej krasie mieliśmy okazję zobaczyć po raz pierwszy na zdjęciu wykonanym z kosmosu przez załogę amerykańskiej misji Apollo 8. Widoczna na nim niebieskawa kula przykryta miejscami białymi wstęgami chmur, zrobiła spore wrażenie zarówno na astronautach jak i mieszkańcach naszego globu. Od tej pory przylgnęło do niej pewne określenie – „błękitna planeta”, które zakorzeniło się dość mocno w świadomości ludzi. Czy błękit, to jedyny, dominujący kolor Ziemi? Czy może nas ona jeszcze czymś zaskoczyć? Oczywiście!

Ileż to razy patrzyliśmy oczarowani na okazy kryształów i minerałów, wystawione w muzealnych gablotach, czy też spotykane bezpośrednio w terenie? Ich wyjątkowe piękno przyciągało nasz wzrok kusząc swoimi różnorodnymi barwami. Ileż to razy staliśmy w zachwycie przed ścianami odsłoniętych przewodów wulkanicznych, kanionów, łańcuchów górskich, czy też klifów w których niesamowite wzory namalowała Matka Natura kolorowymi warstwami skał? Ile w końcu razy podziwiając rekonstrukcje i modele prehistorycznych mieszkańców Ziemi zaskoczeni byliśmy ich niekonwencjonalnym, pstrokatym ubarwieniem?

W ramach XVIII edycji konkursu proponujemy jego uczestnikom jeszcze jedną „ekspedycję w czasie i przestrzeni” – fascynującą podróż (choć tylko w wyobraźni) po wszystkich zakątkach współczesnej oraz pradawnej Ziemi. Mamy nadzieję, że każdy z Was dotrze w niesamowite miejsca pełne oszałamiających geologicznych barw zaklętych w świecie skał, minerałów, kamieni szlachetnych i skamieniałości. Raporty ze swoich wypraw przyślijcie nam w formie prac plastycznych (młodzież ze szkół podstawowych) i pisemnych (młodzież ze szkół ponadpodstawowych) – patrz odpowiednie komunikaty. Życzymy miłej zabawy oraz sukcesu w konkursie!

Paweł Woźniak