Ponad sto ofiar śmiertelnych i kilkadziesiąt osób zaginionych – to dotychczasowy bilans osuwiska w stolicy Etiopii Addis Abebie. Do tragedii doszło w sobotę 11 marca na największym w kraju wysypisku śmieci. Takie zjawisko w obrębie antropogenicznych form terenu nie jest przypadkiem jednostkowym.
Wysypisko Koshe jest domem dla kilkuset osób. Utrzymują się one z tego, co znajdą wśród gór odpadów. Mieszkają tam w prowizorycznych szałasach i barakach. Jak podały portale BBC, New York Times, NBC News i Aljazeera około 30 takich domostw zostało w sobotę wieczorem przysypanych tonami śmieci
Zobacz zdjęcia:
http://www.bbc.com/news/world-africa-39254214
http://www.nbcnews.com/news/world/ethiopia-landslide-garbage-dump-kills-35-dozens-missing-n732396
Składowisko śmieci Koshe jest największym i jedynym miejscem odbioru odpadów dla ponad 3-milionowej stolicy Etiopii. Budowa nowego wysypiska została wstrzymana ze względu na protesty lokalnej społeczności. Tym samym wznowiono intensywny wywóz śmieci na teren Koshe i ten fakt wskazuje się jako jedną z możliwych przyczyn uruchomienia osuwiska. Wpływ na jego powstanie mogło mieć również wydobywanie odpadów z dolnej części zwałowiska, co mogło zaburzyć jego stabilność. Powstanie osuwiska było poprzedzone pojawieniem się szczelin w górnej części hałdy. Źródła prasowe donoszą, że mniejsze osuwiska występowały na tym obszarze co najmniej od dwóch lat.
Procesy osuwiskowe zachodzące w obrębie antropogenicznych form terenu, takich jak hałdy poeksploatacyjne czy wysypiska śmieci, są częstymi zjawiskami. Obecne wydarzenie w Etiopii nie jest przypadkiem jednostkowym. Statystyki dotyczące ofiar śmiertelnych związanych z osuwiskami w obrębie wysypisk śmieci podaje na swoim blogu The Landslide Blog Dave Petley:
Data | Lokalizacja | Kraj | Liczba ofiar |
10.07.2000 | Manilla | Filipiny | 287 |
14.06.2002 | Chongquing | Chiny | 10 |
07.10.2005 | Shangluo City, Shaanxi Province | Chiny | 13 |
07.10.2005 | Bello, Medellin | Kolumbia | 43 |
01.09.2005 | Padang, Sumatra | Indonezja | 25 |
21.02.2005 | Cimahi, Bandung | Indonezja | 143 |
20.06.2008 | Guatemala City | Gwatemala | 50 |
Tab. Wielkoskalowe (> 10 ofiar śmiertelnych) osuwiska w obrębie wysypisk śmieci zarejestrowane w fatal landslide database.
Źródło: http://blogs.agu.org/landslideblog/2008/06/22/garbage-dump-landslides/
Powyższe dane pokazują skalę problemu, zarówno jeżeli chodzi o liczbę zdarzeń, jak i związaną z nimi znaczną liczbę ofiar.
Ocena stabilności tego typu budowli jest bardzo trudna. Wpływa na to duża zmienność materiału składowanego, co stwarza problemy z określeniem ich fizycznych i mechanicznych właściwości. Ponadto wraz z głębokością pojawia się problem wtórnego rozkładu, co wpływa zarówno na zmiany chemiczne zwałowiska, jak i objętość składowanych elementów (Eeckhaut i in., 2013). Jednym z głównych czynników zewnętrznych powodujących powstanie takiego osuwiska jest tzw. overloading, czyli nadmierne obciążenie danego fragmentu stoku. Zagadnienie to, opisywane już w latach 40. XX wieku (Hacker, 1940), wskazuje, jak ważne jest właściwe projektowanie oraz monitorowanie obszarów składowania odpadów także pod kątem ruchów masowych.
W Polsce Państwowy Instytut Geologiczny – PIB realizuje projekt SOPO, którego zadaniem jest między innymi przeciwdziałanie katastrofom osuwiskowym. Problem osuwisk na składowiskach odpadów śmieci w Polsce zanotowano m.in. w Krakowie (Barycz), w Niebylcu i w Podegrodziu. Poważne zagrożenia związane z ruchami masowymi występują również na składowiskach odpadów poeksploatacyjnych (hałdach).
W ramach projektu PanAfGeo Państwowy Instytut Geologiczny – PIB wraz innymi służbami geologicznymi z Europy przygotowuje szkolenia afrykańskich służb geologicznych, m.in. w zakresie geozagrożeń, w tym związanych z osuwiskami. Jednym z krajów objętych tym zadaniem jest właśnie Etiopia.
Autorzy: Marta Tomaszczyk, Rafał Sikora i Marek Graniczny