W dniach 24-25 listopada mieliśmy zaszczyt gościć w PIG-PIB najlepszych europejskich specjalistów w dziedzinie geotermii. Zaprezentowali oni niezwykle ciekawe zastosowania płytkiej geotermii w budownictwie, m.in. projekt umieszczenia wymienników ciepła w tunelach metra w Turynie.
W dniach 24-25 listopada 2014 r. Państwowy Instytut Geologiczny był gospodarzem spotkania Grupy Geotermalnej Europejskiej Platformy Instytutów Geotechnicznych (ELGIP), zrzeszającej największe europejskie instytucje naukowe w dziedzinie geotechniki, geologii inżynierskiej i inżynierii środowiska. Spotkanie to towarzyszyło cyklicznemu spotkaniu zarządu ELGIP. W tym roku organizacja spotkania zarządu przypadła przedstawicielom Warszawskiej Grupy Laboratoriów Geotechnicznych (WGLG), do której należą PIG-PIB i Instytut Techniki Budowlanej (ITB).
Uczestnicy spotkania Grupy Geotermalnej ELGIP w Muzeum Geologicznym PIG-PIB
Celem spotkania Grupy Geotermalnej ELGIP było podsumowanie stanu wiedzy nt. płytkiej geotermii i wymiana doświadczeń w dziedzinie jej aplikacji w budownictwie. Wzięło w nim udział 26 specjalistów z kraju i zagranicy.
W 10 prezentacjach poruszano m.in. tematykę modelowania termo-hydro-mechanicznego (THM) zachowania się gruntów pod długotrwałym obciążeniem, zagadnienia oceny potencjału geotermalnego w kontekście zrównoważonego rozwoju terenów miejskich oraz omawiano realizowane obecnie przez członków ELGIP projekty wdrożeniowe w dziedzinie płytkiej geotermii. Bardzo interesującym zagadnieniem prezentowanym w ramach spotkania były holenderskie doświadczenia z otwartymi systemami geotermalnymi typu ATES (aquifer thermal energy storage), instalowanymi w miąższych seriach nawodnionych osadów piaszczystych. Zagadnienia te zreferował uczestnikom spotkania Mike Woning z Deltares. Specjaliści PIG-PIB, dr Wiesław Kozdrój i dr Maciej Kłonowski, zaprezentowali realizowany w Instytucie projekt badawczy TransGeoTherm - Energia geotermalna dla transgranicznego rozwoju regionu Nysy, z opcją szybkiego rozszerzenia na obszary sąsiednie.
Szczególną uwagę przyciągnęły nowatorskie projekty związane z wykorzystaniem tzw. termoaktywnych elementów posadowienia budowli, czyli wymienników ciepła systemów geotermalnych, umieszczonych np. w palach fundamentowych, ścianach szczelinowych czy okładzinach tuneli, np. nowych linii metra w Turynie (zagadnienia te były prezentowane przez Marco Barla, Politechnika Turyńska).
Panel dyskusyjny Grupy Geotermalnej ELGIP poświęcony wymianie doświadczeń w zakresie wdrażana nowatorskich systemów płytkiej geotermii zintegrowanych z elementami posadowienia obiektów budowlanych
Na atmosferę spotkania zdecydowanie wpłynął sukces ELGIP, jakim było uzyskanie finansowania na czteroletnią działalność sieci badawczej COST (Cooperation In Science And Technology) w zakresie wdrażania innowacyjnych zastosowań systemów płytkiej geotermii w budownictwie i infrastrukturze. Nowo powołana na wniosek ELGIP sieć badawcza COST Action TU1405 GABI (Geothermal Energy Applications in Buildings and Infrastructure) to obecnie ponad 70 naukowców z 12 krajów europejskich, zaangażowanych w prowadzenie badań laboratoryjnych, analiz numerycznych i realizację pilotażowych instalacji geotermalnych zintegrowanych z elementami posadowienia budowli.
W pracach sieci badawczej COST GABI wezmą udział również polscy naukowcy z PIG-PIB i ITB oraz współpracujący z nimi specjaliści z krajowych firm komercyjnych z dziedziny pomp ciepła (Euros Energy), jak i posadowienia budowli (Titan Polska). Przedstawicielem PIG-PIB w grupie autorów projektu COST GABI jest mgr inż. Grzegorz Ryżyński. Prace podejmowane w ramach COST GABI będą z pewnością cennym wkładem we wspierany przez NFOŚGiW program zwiększania udziału OZE w krajowym miksie energetycznym.
Dr Sebastien Burlon z Francuskiego Instytutu naukowo-badawczego IFSTTAR przedstawia koncepcję pierwszych działań nowo powstającej sieci badawczej COST Action TU1405 GABI (Geothermal Energy Applications in Buildings and Infrastructure)
W ramach panelu dyskusyjnego, w końcowej części obrad, uczestnicy podsumowali stan przygotowań do uruchomienia sieci badawczej COST Action TU1405 GABI, zaplanowanego na pierwszy kwartał 2015 r.
W drugim dniu spotkania poruszono sprawy organizacyjne oraz możliwości odpowiedniego wykorzystania synergii pomiędzy ELGIP i EuroGeoSurveys oraz szybko narastającego zainteresowania narodowych służb geologicznych udziałem w COST. Efektem przyszłej współpracy powinny być działania zmierzające do wspólnego występowania o projekty UE. Członkowie zarządu ELGIP podkreślali, że istnieją spore szanse na uruchomienie wspólnych działań zarówno w zakresie geotermii, jak i geologii miejskiej i ocen ryzyka inwestycyjnego. Warszawskie spotkanie umożliwiło także rozpoczęcie planowania dalszych starań ELGIP o pozyskiwanie funduszy europejskich z programów COST i Horizon2020 na projekty badawcze z zakresu analizy ryzyka geologicznego i geotechnicznego infrastruktury budowlano-transportowej.
Wydarzenie można uznać za bardzo udane. Mając na uwadze sukces pilotowanej przez ELGIP sieci badawczej COST GABI, mamy nadzieję, że dalsza współpraca na linii PIG-PIB – WGLG – ELGIP przyniesie kolejne efekty w postaci pozytywnie zaopiniowanych projektów Horizon2020.
Tekst: Grzegorz Ryżyński i Wojciech Brochwicz-Lewiński
Zdjęcia: Marta Szlasa
