Niniejszy komunikat o bieżącej sytuacji hydrogeologicznej przedstawia analizę położenia zwierciadła wód podziemnych, stanu rezerw zasobów zmiennych wód podziemnych oraz stanu zagrożenia niżówką hydrogeologiczną w pierwszym poziomie wodonośnym na obszarze kraju w okresie od 1 do 31 sierpnia 2020 r. Analiza została opracowana na podstawie interpretacji zebranych w trybie operacyjnym wyników pomiarów w wytypowanych punktach sieci obserwacyjno-badawczej wód podziemnych PIG-PIB.

Zmiany położenia zwierciadła wody podziemnej w pierwszym poziomie wodonośnym o zwierciadle swobodnym

W sierpniu 2020 r. niższe położenie zwierciadła wód podziemnych, w odniesieniu do stanu z poprzedniego miesiąca, odnotowano w przypadku około 89% analizowanych punktów obserwacyjnych. Miesiąc wcześniej punkty takie stanowiły ponad 35% wszystkich analizowanych punktów ujmujących pierwszy poziom wodonośny. W sierpniu br. obniżenie zwierciadła wód podziemnych rejestrowane było na obszarze niemal całego kraju. Wzrost średniego poziomu wód podziemnych, stwierdzony w sierpniu w ponad 9% punktów obserwacyjnych (w lipcu punkty takie stanowiły ponad 61% analizowanych punktów obserwacyjnych), odnotowano tylko lokalnie na obszarach województw: warmińsko-mazurskiego, kujawsko-pomorskiego, mazowieckiego, wielkopolskiego, dolnośląskiego, opolskiego, śląskiego, świętokrzyskiego, małopolskiego i lubelskiego. W przypadku około 2% analizowanych punktów obserwacyjnych średni poziom wód podziemnych pierwszego poziomu wodonośnego nie uległ zmianie w porównaniu ze stanem odnotowanym w lipcu bieżącego roku.

Ryc. 1 Mapa zmian zwierciadła wody podziemnej w objętych analizą punktach sieci obserwacyjno-badawczej wód podziemnych w sierpniu 2020 r.

Zmiany zasobów wód podziemnych

W sierpniu br. w większości analizowanych punktów obserwacyjnych tj. około 85% (w lipcu było to około 92%) stan rezerw zasobów zmiennych przekraczał 20% w odniesieniu do najniższego rocznego położenia zwierciadła wód podziemnych z okresu wielolecia (NNG)*. Oznacza to, że wielkość rezerw zasobów zmiennych wód podziemnych w poziomach wodonośnych o zwierciadle swobodnym utrzymywała się na poziomie bezpiecznym dla zaopatrzenia ludności w wodę. W ponad 15% punktów objętych analizą poziom rezerw był niższy niż 20% w odniesieniu do NNG, z czego w około 8% punktów zarejestrowany średni miesięczny poziom wód podziemnych wskazywał na brak rezerw zasobów zmiennych w odniesieniu do granicy stanu NNG. Sytuacja taka została odnotowana w punktach obserwacyjnych zlokalizowanych w miejscowościach: Rogóźno (woj. kujawsko-pomorskie), Szczecyn (woj. lubelskie), Nowe Żabno (woj. lubuskie), Płock i Wymyśle Polskie (woj. mazowieckie), Aleksandria (woj. śląskie), Nałęczów (woj. świętokrzyskie) oraz Czachurki, Koło, Leszno, Obrzycko i Sarbicko (woj. wielkopolskie).

* NNG [m] – najniższa roczna wartość głębokości zwierciadła wody z okresu wielolecia;

Ryc. 2 Mapa prezentująca poziom rezerw zasobów wód podziemnych w sierpniu 2020 r. w objętych analizą punktach sieci obserwacyjno-badawczej wód podziemnych.

Występowanie zagrożeń dla wód podziemnych

W sierpniu br. na części obszaru kraju utrzymywał się stan zagrożenia hydrogeologicznego związany z położeniem zwierciadła wód podziemnych poniżej stanu niskiego ostrzegawczego (SNO)**. Niżówkę hydrogeologiczną w czasie ostatniego miesiąca stwierdzono w 41 punktach obserwacyjnych, co stanowi około 26% wszystkich analizowanych punktów (w lipcu br. punkty takie stanowiły ponad 17% analizowanych punktów obserwacyjnych). W omawianym miesiącu zjawiskiem niżówki hydrogeologicznej w największym stopniu dotknięte były obszary województw wielkopolskiego, lubuskiego, zachodniopomorskiego, dolnośląskiego, świętokrzyskiego i lubelskiego oraz na zachodzie województwa mazowieckiego, gdzie zjawisko to zwiększyło swoje rozprzestrzenienie. Niżówka hydrogeologiczna w skali regionalnej utrzymywała się również na pograniczu województw pomorskiego, warmińsko-mazurskiego i kujawsko-pomorskiego. Obniżenia średniego poziomu wód podziemnych poniżej granicy stanu niskiego ostrzegawczego stwierdzono w sierpniu br. również w innych regionach Polski, lecz zjawisko to miało charakter lokalny. W 37 punktach obserwacyjnych (ponad 23%) średni poziom zwierciadła wód podziemnych w sierpniu utrzymywał się w strefie między granicami stanów SNO i SNG***, co oznacza, że w rejonach tych punktów w przypadku utrzymywania się niekorzystnych warunków meteorologicznych, w tym przede wszystkim przy braku lub niewielkich opadach atmosferycznych, również może pojawić się niżówka hydrogeologiczna. Sytuacja taka dotyczy obszaru niemal całego kraju z wyłączeniem Podkarpacia, Małopolski i południowej części Dolnego Śląska. W przypadku 81 punktów obserwacyjnych, co stanowi około 51% wszystkich analizowanych punktów (w lipcu br. punkty takie stanowiły około 61%), swobodne zwierciadło wody podziemnej układało się w bezpiecznej strefie tj. powyżej wartości średniej z najniższych rocznych głębokości zwierciadła wody podziemnej dla okresu wielolecia, co oznacza, że w rejonach tych punktów nie wystąpiła niżówka hydrogeologiczna.

* * SNO [m] – stan niski ostrzegawczy (tj. głębokość położenia zwierciadła wody uzasadniająca wydanie ostrzeżeń i ograniczeń w korzystaniu z wód podziemnych) określony, jako poziom zwierciadła wody, który jest obliczany, jako średnia z minimalnych rocznych stanów położenia zwierciadła wody (NG) charakteryzujących się wartościami niższymi od wielkości opisanej jako poziom średni niski z wielolecia (SNG);
* SNG [m] – średnia z najniższych rocznych głębokości zwierciadła wody podziemnej (NG) dla okresu wielolecia.

Ryc. 3. Mapa wybranych reprezentatywnych punktów sieci obserwacyjno-badawczej wód podziemnych przedstawiająca wskaźnik zagrożenia niżówką hydrogeologiczną w sierpniu 2020 r.