KALENDARIUM
801 Informacje o przyszłych wydarzeniach - Barbara Żbikowska
802 Przegląd ważniejszych wydarzeń (15 lipca - 20 sierpnia 1998 r.) - Barbara Żbikowska
WIADOMOŚCI KONCESYJNE
803 Nie mamy wyboru - rozmowa z Jackiem Wróblewskim - wicedyrektorem w Departamencie Geologii - Barbara Żbikowska
KONGRESY, SYMPOZJA I KONFERENCJE
806 61. Konferencja Towarzystwa Meteorytowego - Dublin, Irlandia, 26-31.07.1998 - Marian Stępniewski
806 VIII seminarium polsko-ukraińskie -Korelacja stratygraficzna lessów i utworów lodowcowych Polski i Ukrainy - Warszawa i okolice, 22-27.06.1998 - Leopold Dolecki
807 Seminarium szkoleniowe - Prezentacja wybranych systemów informacji o środowisku przyrodniczym, przydatnych dla potrzeb planowania przestrzennego w skali regionalnej i lokalnej - Warszawa, 05.06.1998 - Agnieszka Samsel
809 Sympozjum EUROPROBE/PANCARDI Nicea, Franeja, 20-24.04.1998 - Witold Zuchiewicz
KRONIKA
798 Nowi członkowie Rady Geologicznej
802 V Zjazd Absolwentów Technikum Geologicznego w Kielcach - Anna Żurak
RECENZJE
811 M. Machalski & J. Stolarski - Paleofakty - Włodzimierz Mizerski & Katarzyna Skurek Skurczyńska
812 Y. Tardy - Petrology of Laterites and Tropical Soils - Tadeusz Peryt
812 E. Bajkiewicz-Grabowska & Z. Mikulski - Hydrologiczna terminologia jeziorna - Witold Cezariusz Kowalski
WIADOMOŚCI GOSPODARCZE
813 Aktualia ropy naftowej i gazu ziemnego - Jerzy Zagórski
815 Aluminium, azbest, cement, cyna, cynk, energetyka, metale nieżelazne, ołów, srebro, surowce mineralne, szafiry, węgiel kamienny, woda , złoto - Bronisław Orłowski
ARTYKUŁY PRZEGLĄDOWE I DONIESIENIA NAUKOWE
820 Rozwój spękań ciosowych w płaszczowinie śląskiej w okolicach Baligrodu (Bieszczady Zachodnie - Karpaty zewnętrzne) - Jacek Rubinkiewicz

Badany obszar obejmuje odsłonięcia usytuowane w okolicach miejscowości Baligród w Bieszczadach Zachodnich i obejmuje swym zasięgiem dwie jednostki tektoniczne płaszczowiny śląskiej: strefę przeddukielską (łuska Bystrego) i centralną depresję karpacką. Na obszarze tym występują odsłonięcia skał fliszowych od dolnej kredy, do dolnego miocenu. Dzięki temu możliwe się stało przeanalizowanie występowania ciosu w szerokim interwale stratygraficznym. Szczególną uwagę poświęcono analizie zespołów ciosu poprzecznego (zespoły T, D1 i D2), przydatnych do odtworzenia paleonaprężeń z wczesnych etapów deformacji skał fliszowych.

W wyniku przeprowadzonych badań określono orientację naprężenia d1 z ciosu poprzecznego T oraz z dwusiecznej kąta ostrego pomiędzy komplementarnymi zespołami spękań D1 i D2 oraz wielkość kąta ostrego (D1, D2).

Według obecnej interpretacji orientacja osi naprężenia glównego d1 wyliczona z zespołów ciosu poprzecznego nie zmieniała się w badanym interwale czasowym. Wielkość kąta ostrego (D1, D2) stopniowo zwiększa się od skał dolnokredowych do skał dolnomioceńskich. Orientacje osi naprężeń d1 , określone z ciosu poprzecznego T i dwusiecznej kąta (D1, D2) są do siebie równolegle.

827 Analiza zmienności chemizmu i wydajności wybranych wycieków I poziomu Bono Kopalni Soli Wieliczka - Jerzy Przybyło, Bogumiła Winid

Wycieki solanek rejestrowane na 1 poziomie Kopalni Soli Wieliczkn są naturalnymi dopływami do złoża. Pomimo faktu, iż stanowią około tylko 1% dopływu do całej kopalni są istotne, ponieważ mogą być potencjalnym zagrożeniem dla zabytkowych wyrobisk. W artykule przedstawiono charakterystykę geologiczno-hydrogeologiczną wybranych wycieków solanek pochodzących z warstw chodenickich (stanowiących największe zagrożenie wodne dla kopalni) występujących na I poziomie Bono. Przeanalizowane parametry chemiczne i wydajności zostały przedstawione na wykresach. Badane wielkości nie wykazują znacznych wahań co pozwala sądzić, że zagrożenie wodne tego poziomu nie ulega zwiększeniu.

836 Hipotetyczny masyw na północy Gór Świętokrzyskich a górny sylur antykliny Bronkowic - Ewa Stupnicka, Teresa Przybyłowicz

Skały górnosylurskie okolicy Bronkowic tworzą asymetryczną antyklinę o osi W-E. Na północy i południu antyklina Bronkowic jest ograniczona uskokami podłużnymi, które przecinają skały dewońskie i sylurskie. Uskoki te powstały po deformacjach fałdowych. Najmłodsze uskoki są wieku laramijskiego. Analiza osadów górnosylurskich wskazuje na wzrost ilości detrytusu i zwiększanie się jego frakcji w górę profilu. W opinii autorek ten klastyczny materiał pochodził z północy, tj. z masywu utworzonego ze skał osadowych, wulkanicznych i magmowych. W najwyższym sylurze i dolnym dewonie masyw ten oddzielał basen łysogórski od basenu lubelskiego. Na obecność tego masywu na północ od Gór Świętokrzyskich wskazują wiercenia i badania geofizyczne.

845 Wybrane parametry budowy mikrostrukturalnej kredy piszącej i opoki marglistej - Arkadiusz Olszewski

Określenie charakteru migracji zanieczyszczeń w warstwie wodonośnej wymaga wyznaczenia parametrów określających budowę mikrostrukturalną skały. Badania wykonano metodą SEM oraz porozymertu rtęciowego. Wykonano kilkadziesiąt analiz porowatości całkowitej i porowatości efektywnej dla kredy piszącej i opoki marglistej. Wyznaczono wartości średnic, pól powierzchni i obwodów porów oraz promienia hydraulicznego i współczynnika formy porów. Próbki skalne opoki marglistej i kredy piszącej wysuszono w temperaturze 20, 100 i -273 °C- sublimaeja. Pozwoliło to na określenie skurczu skał, który zachodzi podczas suszenia.

Porowatość całkowitą określono na 45% dla kredy piszącej i 46% dla opoki marglistej. Porowatość efektywną oszacowano odpowiednio na 44 i 45%. Skurcz szkieletu skalnego określono na około 6-8 % w stosunku do porowatości skał w warunkach naturalnych. Ze względu na wielkości średnic pustki skalne zaklasyfikowano do grupy mikroporów.

Wyniki badań pozwolą na dokonanie próby analizy zjawisk fizycznych zachodzących podczas migracji zanieczyszczeń w wodach podziemnych w szczelinowo-porowej warstwie wodonośnej.

69. ZJAZD POLSKIEGO TOWARZYSTWA GEOLOGICZNEGO - pod redakcją Mariana Harasimiuka
851 Geologiczne i geomorfologiczne warunki rozwoju osadnictwa prahistorycznego na Roztoczu - Henryk Maruszczak
857 Plejstoceńskie pokrywy pylaste eoliczno-deluwialne w Blinowie na pograniczu Wyżyny Lubelskiej i Roztocza - Maria Łanczont, Józef Wojtanowicz

Badano dwa profile (Blinów 1 i Blinów 2) osadów pylastych nielessowych oraz pylasto-piaszczystych w celu określenia ich litologii i wieku. Te bezwęglanowe i słabo wysortowane osady były formowane przy udziale soliflukcji i procesów spłukiwania. Powstały one w czasie zlodowacenia san 2, liwiec, warta i wisła, i przeważnie odnoszą się do najwcześniejszych części tych zlodowaceń. W badanych osadach stwierdzono nie tylko okresy zimne, ale także okresy interglacjalne, reprezentowane przez poziomy wietrzeniowo-denudacyjne i fragmenty gleb (Blinów 1).

861 Wpływ budowy geologicznej na zróżnicowanie zasobności wodnej w rejonie Roztoczańskiego Parku Narodowego - Stefan Bartoszewski

Głównym czynnikiem określającym zróżnicowanie zasobności wodnej rejonu Roztoczańskiego Parku Narodowego jest tektonika. Mniejsze znaczenie odgrywa litologiczne zróżnicowanie warstwy wodonośnej. Doliny rzeczne, założone na liniach dyslokacji pełnią rolę kolektorową w stosunku do wód podziemnych. Poszczególne odcinki dolin mają jednak odmienne warunki migracji wód podziemnych, co dokumentują zróżnicowane współczynniki filtracji i wydajności jednostkowych studni głębinowych. Największą zasobnością wodną wyróżniają się strefy występowania dyslokacji poprzecznych do osi Roztocza, szczególnie w rejonie Zwierzyńca i Jacni.

865 Piaskowce żelaziste k. Annowa w strefie północnej krawędzi Roztocza Gorajskiego: ostaniec eoceński czy osady czwartorzędowe-dowód ruchów neotektonicznych - Jan Buraczyński, Stefan Cieśliński, Jacek Siemiątkowski

Piaskowce żelaziste występujące w stropie piasków leżących na osadach kredy górnej mają charakter konkrecji o budowie skorupowo - wstęgowej. Tworzą je minerały przeźroczyste spojone lepiszczem wodorotlenków żelaza o rekrystalizacji goethytowej. Tekstura i skład piaskowców wskazują, że są to rudy pochodzenia wietrzeniowego. Procesy metasomatozy były wywołane przez wody silnie zakwaszone i zasobne w żelazo. Roztwory te powodowały wytrącenie żelu wodorotlenku żelaza, a następnie rekrystalizację goethytową. Zachowały się tu przypuszczalnie tylko spągowe partie piaskowców żelazistych. Brak kryteriów paleontologicznych powoduje, że wiek powyższych piaskowców jest sporny.

868 Litologia i stratygrafia lessu w profilu Błażek (Roztocze Zachodnie) - Maria Łanczont, Józef Wojtanowicz, Jarosław Kusiak

Profil lessowy Błażek reprezentuje lessy poludniowo-wschodniej Polski. Jest położony na Roztoczu, na dziale wodnym Wieprz-San, na wysokości 295 m n.p.m. Less w profilu ma miąższość 11,9 m. W lessie występują poziomy gleb kopalnych, interglacjalnych i interstadialnych. Wykonano analizy granulometryczne, określono zawartość humusu, węglanów i tlenów żelaza oraz wykonano 12 datowań TL. Wykonane badania pozwoliły na ustalenie stratygrafii lessu. Less tworzył się w czasie zlodowaceń odry, warty i wisły. Przedzielają te lessy poziomy glebowe interglacjalne: interglacjał lubelski i eemski, a pod pokrywą lessu występuje gleba z interglacjalu mazowieckiego.

873 Monitoringowe badania stanu jakości wód oraz skażeń radiochemicznych gleb i roślinności Roztocza - Stanisław Chibowski, Stanisław Chmiel, Zdzisław Michalczyk, Jan Solecki, Jerzy Szczypa

Na obszarze polskiego i ukraińskiego Roztocza przeprowadzono w letnich miesiącach 1995 i 1996 r. monitoringowe badania jakości wód podziemnych i powierzchniowych oraz poziomu aktywności radiochemicznej gleb i roślinności. Na tej podstawie określono parametry fizykochemiczne wody oraz wskazano na niewielki stopień ich antropogenicznego przekształcenia. Radioaktywność gleb i roślinności jest kształtowana głównie przez obecność potasu-40 i naturalnych izotopów promieniotwórczych. Skażenie gleb cezem 137, głównie pochodzenia czernobylskiego, stanowi ok. l0% wszystkich izotopów promieniotwórczych.

881 Rozwój torfowisk postglacjalnych w okolicy Krasnobrodu na Roztoczu ze szczególnym uwzględnieniem wskaźników działalności człowieka - Krystyna Bałaga