Historia Oddziału Karpackiego PIG-PIB - główne nurty badawcze

Article Index

Główne nurty badawcze

Głównym kierunkiem badań Stacji, a następnie Oddziału Karpackiego, była kartografia geologiczna oraz przygotowanie materiałów geologiczno-inżynierskich dla potrzeb projektowanej budowy stopni wodnych na Wiśle, jak również prowadzenie badań mających na celu zaspokojenie potrzeb gospodarczych kraju w zakresie surowców mineralnych, głównie poszukiwań węglowodorów. Na szeroką skalę prowadzono badania dla potrzeb projektowanej zapory wodnej w Czorsztynie.
Dużym sukcesem było przygotowanie do druku mapy geologicznej Karpat w skali 1:200 000. Przyspieszono prace nad szczegółową mapą geologiczną Polski w skali 1:50 000. Prace te stanowią główne zadania Oddziału do chwili obecnej.
Prace kartograficzne spowodowały konieczność rozwoju podstawowych kierunków badań, głównie stratygraficznych, petrograficznych i geochemicznych.

Oddział Karpacki jako jeden z pierwszych w świecie ośrodków badawczych zapoczątkował badania paleobatymetrii i paleośrodowiska rowów fliszowych.
Kolejnym, nowatorskim w tamtych latach, kierunkiem były badania sedymentologiczne; ich rezultatem było opublikowanie (1957-1965) „Atlasu stratygraficzno-facjalnego Karpat zewnętrznych". Prace te były prowadzone pod kierunkiem Mariana Książkiewicza, a wykonywał je cały zespół pracowników Oddziału, wychowanków profesora.
Rozpoczęto na szeroką skalę badania regionalne, ze szczególnym uwzględnieniem prospekcji wgłębnej. Nigdy wcześniej ani też później nie wykonano w Karpatach tylu głębokich wierceń. Wyniki zostały opublikowane w licznych opracowaniach i stanowią podstawę różnorakiego rodzaju badań do chwili obecnej. Prace te rozwijali i prowadzili: Stanisław Wdowiarz, Jadwiga Bur-tan, Wacław Sikora, Kazimierz Żytko, Stefan Gucik, Wiesław Nowak, Wojciech Ryłko, Adam Tomaś, Jan Jasionowicz, Józef Zgiet i Andrzej Ślączka. Odbudowa i rozbudowa kraju wymagała prowadzenia systematycznych badań geologiczno-inżynierskich i hydrogeologicznych. Ponadto dla planowanej budowy zapór wodnych, zarówno ziemnych jak i szczytowo-pompowych, wykonywano badania terenowe i laboratoryjne, opracowano wiele dokumentacji (np. dla zbiorników ziemnych w Wapiennicy, Świnnej-Porębie, Grodzisku, Tylmanowej, Melsztynie, Czorsztynie, Besku-Rudawce Rymanowskiej, Krasiczynie czy szczytowo-pompowych w Jazowsku, Soblu, Rożnowie II, Niewistce i innych). Badaniami tymi zajmowali się: Andrzej Michalik, Danuta Poprawa, Nestor Oszczypko, Lech Bober, Irena Drathowa, Danuta Nawrocka, Józef Chowaniec, Krzysztof Witek.
Rozwój badań hydrogeologicznych spowodował opracowanie map hydrogeologicznych, początkowo w skali 1:300 000, następnie 1:200 000, które dla obszaru Karpat opracowywali lub redagowali Andrzej Michalik, Danuta Poprawa, Józef Chowaniec, Danuta Gierat-Nawrocka i Krzysztof Witek. Szczegółową mapę hydrogeologiczną 1:50 000, której wersja cyfrowa dla obszaru Karpat została ukończona, opracowali Józef Chowaniec i Krzysztof Witek, przy współpracy Roberta Patorskiego i Piotra Freiwalda.
Planowana zabudowa hydrotechniczna doliny Dunajca spowodowała konieczność opracowania charakterystyki geologiczno-inżynierskiej i wykonania odpowiednich map dla całego dorzecza. Badania i mapy zostały wykonane przez Andrzeja Michalika, Danutę Poprawę, Nestora Oszczypko, Lecha Bobera, Irenę Drathową, Danutę Gierat-Nawrocką oraz Józefa Chowańca.
Prowadzona na szeroką skalę prospekcja wgłębna dotycząca problematyki hydrogeologicznej doprowadziła do dobrego rozpoznania regionu Karpat i udokumentowania wielu złóż wód mineralnych i leczniczych. Wykonano szereg głębokich (jak na poszukiwanie wód) odwiertów. Badania prowadzono zarówno w istniejących uzdrowiskach, gdzie wystąpił wyraźny deficyt wód mineralnych (Rymanów, Rudawka Rymanowska, Rabka, Ustroń), jak i w zupełnie nowych obszarach — w rejonie Rabego, Polańczyka, Brzozowa, Poręby Wielkiej i Nowego Targu. Prace te prowadzili i złoża dokumentowali Danuta Poprawa i Andrzej Wykowski, a w rejonie Ustronia - Andrzej Michalik i Józef Chowaniec.
Niewątpliwym sukcesem Oddziału było rozpoznanie głębokich horyzontów wodnych i udokumentowanie znacznych zasobów wód termalnych w rejonie Podhala. Udostępniono bogate zasoby wód termalnych, od kilku lat wykorzystywanych do celów grzewczych. Zagadnieniem tym zajmowali się Danuta Poprawa, Andrzej Wykowski i Józef Chowaniec.