Śp. doc. dr hab. Kazimierz Żytko 1930–2024
Z wielkim smutkiem przyjęliśmy wiadomość o śmierci dr hab. Kazimierza Żytko, emerytowanego docenta Państwowego Instytutu Geologicznego. W poniedziałek 22 kwietnia 2024 r. odszedł od nas wybitny geolog karpacki, specjalista kartografii geologicznej i geotektoniki, geolog naftowy, świetny naukowiec, a także niezwykły człowiek, drogi Kolega, Przyjaciel i Nauczyciel wielu geologów karpackich. Od ukończenia studiów jego miejscem pracy był przez 50 lat (1951–2001) Oddział Karpacki PIG w Krakowie.
Doc. dr hab. Kazimierz Żytko urodził się 29 kwietnia 1930 r. w Niewachlowie (obecnie część Kielc). Studia geologiczne ukończył w 1952 r. na Wydziale Matematyczno-Przyrodniczym Uniwersytetu Jagiellońskiego, wieńcząc je pracą magisterską pt. „Budowa geologiczna okolic Milówki koło Żywca” wykonaną pod kierunkiem prof. dr hab. Mariana Książkiewicza.
Już w czasie studiów, w 1951 r., rozpoczął pracę w Stacji Karpackiej Instytutu Geologicznego w Krakowie jako geolog terenowy. Od początku przedmiotem Jego zainteresowań zawodowych stały się kartografia geologiczna, sedymentacja i tektonika fliszu karpackiego oraz analiza występowania złóż bituminów. Jego prace koncentrowały się w dwóch regionach: Beskidzie Wysokim i Bieszczadach, gdzie wykonał pierwsze szczegółowe zdjęcia geologiczne. W Beskidzie Wysokim stwierdził występowanie utworów starszych od warstw inoceramowych (pstre łupki z Cebuli i piaskowce ze Szczawiny). Drugim obszarem szczegółowych badań była południowa część jednostki skolskiej i centralne synklinorium karpackie koło Ustrzyk Dolnych oraz tereny przyległe aż po jednostkę dukielską.
Efektem prac prowadzonych w Bieszczadach była praca doktorska pt. „Budowa geologiczna Karpat między dorzeczem Strwiąża a Wetliną w Bieszczadach”, którą obronił w Instytucie Geologicznym w roku 1970. Podsumowaniem i rozwinięciem badań była rozprawa pt. „The Atlantic, the Indian Ocean and main linear fracture zones of the post-Variscian Europe”, na podstawie której w 1983 r. uzyskał tytuł doktora habilitowanego nauk przyrodniczych w zakresie geologii oraz nominację na stanowisko docenta w PIG. Jego rozprawa habilitacyjna oraz aktywne uczestnictwo w licznych warsztatach, konferencjach i kongresach geologicznych w różnych krajach świata ugruntowały pozycję PIG jako jednego z głównych ośrodków, gdzie rozwijały się badania związane z sedymentacją osadów fliszowych.
Doc. dr hab. Kazimierz Żytko współpracował przy projektowaniu i opracowaniu wyników badań geofizycznych prowadzonych na obszarze Karpat i Przedgórza. Zajmował się zagadnieniami genezy ropy naftowej w Karpatach, zakładał jej organiczne pochodzenie z głęboko zalegających utworów oligocenu i miocenu. Projektował, nadzorował i opracowywał głębokie otwory badawcze we wschodniej części Karpat (Brzegi Dolne IG-1, Jasień IG-1, Paszowa 1, Kuźmina 1).
Do ważnych osiągnięć doc. dr hab. Żytko należy redakcja szeregu arkuszy szczegółowej mapy geologicznej Karpat i Przedgórza w skali 1:50 000 (wydanie tymczasowe) w postaci 4 zeszytów wydanych w latach 1966–1968. Jest współautorem arkuszy Mapy Geologicznej Polski w skali 1:200 000 i 1:500 000 dla regionu Karpat i Przedgórza, wykorzystywanych w licznych opracowaniach i publikacjach.
Doc. dr hab. Kazimierz Żytko, jako doświadczony geolog regionalny i kartograf geologiczny, zajmował stanowisko koordynatora regionalnego Szczegółowej Mapy Geologicznej Polski. Pełnił różne funkcje kierownicze w Oddziale Karpackim PIG: Pracowni Zdjęć Geologicznych, Zakładu Złóż Ropy i Gazu, Zakładu Geologii Strukturalnej i Bituminów oraz Dyrektora Oddziału Karpackiego. Był członkiem Rady Naukowej PIG.
Jest autorem i współautorem kilkudziesięciu prac publikowanych, w tym Atlasu stratygraficzno-facjalnego Karpat oraz licznych opracowań archiwalnych. Był promotorem i recenzentem rozpraw doktorskich – wypromował 4 doktorów. Był członkiem towarzystw naukowych, w tym Polskiego Towarzystwa Geologicznego i stowarzyszeń naukowo-technicznych oraz Komisji Nauk Geologicznych PAN i Komisji Oceny Projektów Badań Geologicznych CUG. Współpracował z geologami czeskimi, słowackimi, ukraińskimi, węgierskimi i innymi w ramach Karpacko- Bałkańskiej Asocjacji Geologicznej (Carpatho-Balkan Geological Association CBGA). Brał czynny udział w międzynarodowych kongresach Asocjacji Karpacko-Bałkańskiej.
W uznaniu swych zasług doc. dr hab. Kazimierz Żytko został uhonorowany wieloma oznaczeniami: Srebrnym Krzyżem Zasługi (1979 r.), Srebrną Odznaką Zasłużony dla Polskiej Geologii (1980 r.), Złotą Odznaką Zasłużony dla Górnictwa RP (1997 r.) i Złotą Odznaką PIG (1998 r.). Zostały Mu również nadane dystynkcje Dyrektora Górniczego I Stopnia (1987 r.).
Doc. dr hab. Kazimierz Żytko pozostanie w naszej pamięci jako wytrawny geolog terenowy oraz entuzjasta koncepcji występowania fałdów wgłębnych w polskich Karpatach. Współpracując z Nim mogliśmy się przekonać, jak znakomitym był geologiem, a jednocześnie niezwykle sympatycznym Kolegą i Kompanem.
Rodzinie i Bliskim wyrazy głębokiego współczucia składają: Dyrekcja, Rada Naukowa i Pracownicy Państwowego Instytutu Geologicznego – PIB
