2022
Informacje ogólne i występowanie
Bentonity są skałami ilastymi powstałymi w wyniku przeobrażenia (bentonityzacji) szkliwa wulkanicznego występującego w osadach piroklastycznych takich jak tufy i tufity. Zbudowane są głównie z minerałów grupy smektytu (minimum 75% montmorillonitu), którym towarzyszą inne minerały ilaste oraz relikty materiału piroklastycznego. Pokrewne bentonitom są iły bentonitowe zawierające, obok smektytów, większą ilość innych minerałów ilastych.
Wykorzystanie skał bogatych w smektyty determinują ich specyficzne właściwości, takie jak: zdolność do pęcznienia, wysoki stopień dyspersji, wysoka plastyczność, zdolność absorbowania kationów i substancji organicznych oraz tworzenia zawiesin tiksotropowych. Dzięki wymienionym cechom oraz dużej podatności na różnorodne modyfikacje surowce te mają ponad 40 różnych kierunków zastosowania, m.in. w odlewnictwie (jako składnik mas formierskich), w przemyśle chemicznym (do produkcji wypełniaczy, sorbentów, plastyfikatorów, katalizatorów, odbarwiaczy, farb itp.), papierniczym, farmaceutycznym, kosmetycznym oraz ceramicznym, w pracach inżynieryjnych i hydrotechnicznych (stabilizacja gruntów, ekrany wodoszczelne, uszczelniacze), w rolnictwie oraz jako składnik płuczek wiertniczych. Największe ilości bentonitów wykorzystywane są w Polsce tradycyjnie przez przemysł odlewniczy i wiertnictwo oraz przez nowy, silnie rozwijający się rynek podsypek (sorbentów) higienicznych dla zwierząt.
W Polsce bentonity właściwe (czyli niemal monomineralne skały montmorillonitowe z niewielką domieszką innych minerałów) są bardzo rzadkie. Znacznie częściej występują różnorodne iły bentonitowe o stosunkowo dużym udziale minerałów nieilastych. Do kopalin bentonitowych zalicza się: bentonitowe zwietrzeliny bazaltoidów Dolnego Śląska, iły bentonitowe Górnego Śląska, iły bentonitowe zapadliska przedkarpackiego, iły i iłołupki bentonitowe oraz zeolitowo-bentonitowe Karpat.
Zasoby i wydobycie
Udokumentowane geologiczne zasoby bilansowe surowców bentonitowych wynoszą 2 896,81 tys. t. Zasoby tej grupy kopalin zwiększyły się w porównaniu do roku ubiegłego w związku z udokumentowaniem złoża Drugnia Rządowa II o zasobach 15,30 tys. t, położonego w powiecie kieleckim. W złożu tym udokumentowano iły bentonitowe oraz praktycznie „czyste” bentonity jako kopalinę towarzyszącą tortońskim wapieniom litotamniowym. Obecnie koncesją na wydobywanie objęte są dwa złoża położone w województwie dolnośląskim (Jawor-Męcinka i Krzeniów) oraz jedno w województwie podkarpackim (Dylągówka-Zapady). W roku 2022 nie prowadzono wydobycia tego surowca.
Stan rozpoznania i zagospodarowania zasobów bentonitów i iłów bentonitowych przedstawiono w tabeli 1.
Tabela 1. Surowce bentonitowe – mln tNa figurze przedstawiono wielkość zasobów i wydobycia bentonitów w Polsce w latach 1989-2022.
Stopień rozpoznania zasobów i stan zagospodarowania, a także wielkość wydobycia z poszczególnych złóż zestawiono w tabeli 2.
Zasoby perspektywiczne surowców bentonitowych wynoszą łącznie ponad 43,626 mln t i występują w województwach: dolnośląskim (39,900 mln t), świętokrzyskim (3,056 mln t) i podkarpackim (0,670 mln t)*.
Opracował: Dariusz Brzeziński
* Brański P., 2020 – „Kopaliny bentonitowe i zeolitowo-bentonitowe (bentonite and bentonite clays, zeolite and zeolite clays)”. W: „Bilans perspektywicznych zasobów kopalin Polski wg stanu na 31.12.2018 r.” (red. Szamałek K., Szuflicki M., Mizerski W.): 362-364. PIG-PIB, Warszawa.
2021
Informacje ogólne i występowanie
Bentonity są skałami ilastymi powstałymi w wyniku przeobrażenia (bentonityzacji) szkliwa wulkanicznego występującego w osadach piroklastycznych takich jak tufy i tufity. Zbudowane są głównie z minerałów grupy smektytu (minimum 75% montmorillonitu), którym towarzyszą inne minerały ilaste oraz relikty materiału piroklastycznego. Pokrewne bentonitom są iły bentonitowe zawierające, obok smektytów, większą ilość innych minerałów ilastych.
Wykorzystanie skał bogatych w smektyty determinują ich specyficzne właściwości, takie jak: zdolność do pęcznienia, wysoki stopień dyspersji, wysoka plastyczność, zdolność absorbowania kationów i substancji organicznych oraz tworzenia zawiesin tiksotropowych. Dzięki wymienionym cechom oraz dużej podatności na różnorodne modyfikacje surowce te mają ponad 40 różnych kierunków zastosowania, m.in. w odlewnictwie (jako składnik mas formierskich), w przemyśle chemicznym (do produkcji wypełniaczy, sorbentów, plastyfikatorów, katalizatorów, odbarwiaczy, farb itp.), papierniczym, farmaceutycznym, kosmetycznym oraz ceramicznym, w pracach inżynieryjnych i hydrotechnicznych (stabilizacja gruntów, ekrany wodoszczelne, uszczelniacze), w rolnictwie oraz jako składnik płuczek wiertniczych. Największe ilości bentonitów wykorzystywane są w Polsce tradycyjnie przez przemysł odlewniczy i wiertnictwo oraz przez nowy, silnie rozwijający się rynek podsypek (sorbentów) higienicznych dla zwierząt.
W Polsce bentonity właściwe (czyli niemal monomineralne skały montmorillonitowe z niewielką domieszką innych minerałów) są bardzo rzadkie. Znacznie częściej występują różnorodne iły bentonitowe o stosunkowo dużym udziale minerałów nieilastych. Do kopalin bentonitowych zalicza się: bentonitowe zwietrzeliny bazaltoidów Dolnego Śląska, iły bentonitowe Górnego Śląska, iły bentonitowe zapadliska przedkarpackiego, iły i iłołupki bentonitowe oraz zeolitowo-bentonitowe Karpat.
Zasoby i wydobycie
Udokumentowane geologiczne zasoby bilansowe surowców bentonitowych wynoszą 2 881,51 tys. t. Obecnie koncesją na wydobywanie objęte są dwa złoża położone w województwie dolnośląskim (Jawor-Męcinka i Krzeniów) oraz jedno w województwie podkarpackim (Dylągówka-Zapady). Eksploatacja zwietrzeliny bentonitowej tufów bazaltowych prowadzona była do tej pory jedynie w złożu Krzeniów i od dwudziestu lat utrzymywała się w przedziale 0,45-2,80 tys. t rocznie. W roku 2021 ze złoża wydobyto 0,50 tys. t surowca.
Stan rozpoznania i zagospodarowania zasobów bentonitów i iłów bentonitowych przedstawiono w tabeli 1.
Na figurze przedstawiono wielkość zasobów i wydobycia bentonitów w Polsce w latach 1989-2021.
Stopień rozpoznania zasobów i stan zagospodarowania, a także wielkość wydobycia z poszczególnych złóż zestawiono w tabeli 2.
Zasoby perspektywiczne surowców bentonitowych wynoszą łącznie ponad 43,626 mln t i występują w województwach: dolnośląskim (39,900 mln t), świętokrzyskim (3,056 mln t) i podkarpackim (0,670 mln t)*.
Opracował: Dariusz Brzeziński
* Brański P., 2020 – „Kopaliny bentonitowe i zeolitowo-bentonitowe (bentonite and bentonite clays, zeolite and zeolite clays)”. W: „Bilans perspektywicznych zasobów kopalin Polski wg stanu na 31.12.2018 r.” (red. Szamałek K., Szuflicki M., Mizerski W.): 362-364. PIG-PIB, Warszawa.
2020
Informacje ogólne i występowanie
Bentonity są skałami ilastymi powstałymi w wyniku przeobrażenia (bentonityzacji) szkliwa wulkanicznego występującego w osadach piroklastycznych takich jak tufy i tufity. Zbudowane są głównie z minerałów grupy smektytu (minimum 75% montmorillonitu), którym towarzyszą inne minerały ilaste oraz relikty materiału piroklastycznego. Pokrewne bentonitom są iły bentonitowe zawierające, obok smektytów, większą ilość innych minerałów ilastych.
Wykorzystanie skał bogatych w smektyty determinują ich specyficzne właściwości, takie jak: zdolność do pęcznienia, wysoki stopień dyspersji, wysoka plastyczność, zdolność absorbowania kationów i substancji organicznych oraz tworzenia zawiesin tiksotropowych. Dzięki wymienionym cechom oraz dużej podatności na różnorodne modyfikacje surowce te mają ponad 40 różnych kierunków zastosowania, m.in. w odlewnictwie (jako składnik mas formierskich), w przemyśle chemicznym (do produkcji wypełniaczy, sorbentów, plastyfikatorów, katalizatorów, odbarwiaczy, farb itp.), papierniczym, farmaceutycznym, kosmetycznym oraz ceramicznym, w pracach inżynieryjnych i hydrotechnicznych (stabilizacja gruntów, ekrany wodoszczelne, uszczelniacze), w rolnictwie oraz jako składnik płuczek wiertniczych. Największe ilości bentonitów wykorzystywane są w Polsce tradycyjnie przez przemysł odlewniczy i wiertnictwo oraz przez nowy, silnie rozwijający się rynek podsypek (sorbentów) higienicznych dla zwierząt.
W Polsce bentonity właściwe (czyli niemal monomineralne skały montmorillonitowe z niewielką domieszką innych minerałów) są bardzo rzadkie. Znacznie częściej występują różnorodne iły bentonitowe o stosunkowo dużym udziale minerałów nieilastych. Do kopalin bentonitowych zalicza się: bentonitowe zwietrzeliny bazaltoidów Dolnego Śląska, iły bentonitowe Górnego Śląska, iły bentonitowe zapadliska przedkarpackiego, iły i iłołupki bentonitowe oraz zeolitowo-bentonitowe Karpat.
Zasoby i wydobycie
Udokumentowane geologiczne zasoby bilansowe surowców bentonitowych wynoszą 2 882,01 tys. t. Obecnie koncesją na wydobywanie objęte są dwa złoża położone w województwie dolnośląskim (Jawor-Męcinka i Krzeniów) oraz jedno w województwie podkarpackim (Dylągówka-Zapady). Eksploatacja zwietrzeliny bentonitowej tufów bazaltowych prowadzona była do tej pory jedynie w złożu Krzeniów i od dwudziestu lat utrzymywała się w przedziale 0,45-2,80 tys. t rocznie. W roku 2020 ze złoża wydobyto 0,92 tys. t surowca.
Stan rozpoznania i zagospodarowania zasobów bentonitów i iłów bentonitowych przedstawiono w tabeli 1.
Na figurze przedstawiono wielkość zasobów i wydobycia bentonitów w Polsce w latach 1989-2020.
Stopień rozpoznania zasobów i stan zagospodarowania, a także wielkość wydobycia z poszczególnych złóż zestawiono w tabeli 2.
Zasoby perspektywiczne surowców bentonitowych wynoszą łącznie ponad 43,626 mln t i występują w województwach: dolnośląskim (39,900 mln t), świętokrzyskim (3,056 mln t) i podkarpackim (0,670 mln t)*.
Opracował: Dariusz Brzeziński
* Brański P., 2020 – „Kopaliny bentonitowe i zeolitowo-bentonitowe (bentonite and bentonite clays, zeolite and zeolite clays)”. W: „Bilans perspektywicznych zasobów kopalin Polski wg stanu na 31.12.2018 r.” (red. Szamałek K., Szuflicki M., Mizerski W.): 362-364. PIG-PIB, Warszawa.
2019
Informacje ogólne i występowanie
Bentonity są skałami ilastymi powstałymi w wyniku przeobrażenia (bentonityzacji) szkliwa wulkanicznego występującego w osadach piroklastycznych takich jak tufy i tufity. Zbudowane są głównie z minerałów grupy smektytu (minimum 75% montmorillonitu), którym towarzyszą inne minerały ilaste oraz relikty materiału piroklastycznego. Pokrewne bentonitom są iły bentonitowe zawierające, obok smektytów, większą ilość innych minerałów ilastych.
Wykorzystanie skał bogatych w smektyty determinują ich specyficzne właściwości, takie jak: zdolność do pęcznienia, wysoki stopień dyspersji, wysoka plastyczność, zdolność absorbowania kationów i substancji organicznych oraz tworzenia zawiesin tiksotropowych. Dzięki wymienionym cechom oraz dużej podatności na różnorodne modyfikacje surowce te mają ponad 40 różnych kierunków zastosowania, m.in. w odlewnictwie (jako składnik mas formierskich), w przemyśle chemicznym (do produkcji wypełniaczy, sorbentów, plastyfikatorów, katalizatorów, odbarwiaczy, farb itp.), papierniczym, farmaceutycznym, kosmetycznym oraz ceramicznym, w pracach inżynieryjnych i hydrotechnicznych (stabilizacja gruntów, ekrany wodoszczelne, uszczelniacze), w rolnictwie oraz jako składnik płuczek wiertniczych. Największe ilości bentonitów wykorzystywane są w Polsce tradycyjnie przez przemysł odlewniczy i wiertnictwo oraz przez nowy, silnie rozwijający się rynek podsypek (sorbentów) higienicznych dla zwierząt.
W Polsce bentonity właściwe (czyli niemal monomineralne skały montmorillonitowe z niewielką domieszką innych minerałów) są bardzo rzadkie. Znacznie częściej występują różnorodne iły bentonitowe o stosunkowo dużym udziale minerałów nieilastych. Do kopalin bentonitowych zalicza się: bentonitowe zwietrzeliny bazaltoidów Dolnego Śląska, iły bentonitowe Górnego Śląska, iły bentonitowe zapadliska przedkarpackiego, iły i iłołupki bentonitowe oraz zeolitowo-bentonitowe Karpat.
Zasoby i wydobycie
Udokumentowane geologiczne zasoby bilansowe surowców bentonitowych wynoszą 2 882,93 tys. t. Obecnie koncesją na wydobywanie objęte są trzy złoża: Dylągówka-Zapady, Jawor-Męcinka oraz Krzeniów, położone w województwie dolnośląskim. Eksploatacja zwietrzeliny bentonitowej tufów bazaltowych prowadzona była do tej pory jedynie w złożu Krzeniów i od ponad dekady utrzymywała się w przedziale 0,45-2,80 tys. t rocznie. W roku 2019 ze złoża wydobyto 0,50 tys. t surowca.
Stan rozpoznania i zagospodarowania zasobów bentonitów i iłów bentonitowych przedstawiono w tabeli 1.
Na figurze przedstawiono wielkość zasobów i wydobycia bentonitów w Polsce w latach 1989-2019.
Stopień rozpoznania zasobów i stan zagospodarowania, a także wielkość wydobycia z poszczególnych złóż zestawiono w tabeli 2.
Zasoby perspektywiczne surowców bentonitowych wynoszą łącznie ponad 43,626 mln t i występują w województwach: dolnośląskim (39,900 mln t), świętokrzyskim (3,056 mln t) i podkarpackim (0,670 mln t)*.
Opracował: Dariusz Brzeziński
* Brański P., 2020 – „Kopaliny bentonitowe i zeolitowo-bentonitowe (bentonite and bentonite clays, zeolite and zeolite clays)”. W: „Bilans perspektywicznych zasobów kopalin Polski wg stanu na 31.12.2018 r.” (red. Szamałek K., Szuflicki M., Mizerski W.): 362-364. PIG-PIB, Warszawa.
2018
Bentonity i iły bentonitowe
Bentonity są skałami ilastymi powstałymi w wyniku przeobrażenia (bentonityzacji) szkliwa wulkanicznego występującego w osadach piroklastycznych takich jak tufy i tufity. Zbudowane są głównie z minerałów grupy smektytu (minimum 75% montmorillonitu), którym towarzyszą inne minerały ilaste oraz relikty materiału piroklastycznego. Pokrewne bentonitom są iły bentonitowe zawierające, obok smektytów, większą ilość innych minerałów ilastych.
Wykorzystanie skał bogatych w smektyty determinują ich specyficzne właściwości, takie jak: zdolność do pęcznienia, wysoki stopień dyspersji, wysoka plastyczność, zdolność absorbowania kationów i substancji organicznych oraz tworzenia zawiesin tiksotropowych. Dzięki wymienionym cechom oraz dużej podatności na różnorodne modyfikacje surowce te mają ponad 40 różnych kierunków zastosowania, m.in. w odlewnictwie (jako składnik mas formierskich), w przemyśle chemicznym (do produkcji wypełniaczy, sorbentów, plastyfikatorów, katalizatorów, odbarwiaczy, farb itp.), papierniczym, farmaceutycznym, kosmetycznym oraz ceramicznym, w pracach inżynieryjnych i hydrotechnicznych (stabilizacja gruntów, ekrany wodoszczelne, uszczelniacze), w rolnictwie oraz jako składnik płuczek wiertniczych. Największe ilości bentonitów wykorzystywane są w Polsce tradycyjnie przez przemysł odlewniczy i wiertnictwo oraz przez nowy, silnie rozwijający się rynek podsypek (sorbentów) higienicznych dla zwierząt.
W Polsce bentonity właściwe (czyli niemal monomineralne skały montmorillonitowe z niewielką domieszką innych minerałów) są bardzo rzadkie. Znacznie częściej występują różnorodne iły bentonitowe o stosunkowo dużym udziale minerałów nieilastych. Do kopalin bentonitowych zalicza się bentonitowe zwietrzeliny bazaltoidów Dolnego Śląska, iły bentonitowe Górnego Śląska, iły bentonitowe południowego obrzeżenia Gór Świętokrzyskich i iły bentonitowe Karpat.
Udokumentowane geologiczne zasoby bilansowe surowców bentonitowych wynoszą 2 883,43 tys. t. Obecnie koncesją na wydobywanie objęte są dwa złoża: Jawor-Męcinka oraz Krzeniów, położone w województwie dolnośląskim. Eksploatacja zwietrzeliny bentonitowej tufów bazaltowych prowadzona była do tej pory jedynie w złożu Krzeniów i od ponad 10 lat utrzymywała się w przedziale 0,45-2,80 tys. t rocznie. W roku 2018 ze złoża wydobyto 0,56 tys. t surowca.
Stan rozpoznania i zagospodarowania zasobów bentonitów i iłów bentonitowych przedstawiono w tabeli 1.
Na figurze przedstawiono wielkość zasobów i wydobycia bentonitów w Polsce w latach 1989-2018.
Stopień rozpoznania zasobów i stan zagospodarowania, a także wielkość wydobycia z poszczególnych złóż zestawiono w tabeli 2.
Opracował: Dariusz Brzeziński
2017
Bentonity i iły bentonitowe
Bentonity są skałami ilastymi powstałymi w wyniku przeobrażenia (bentonityzacji) szkliwa wulkanicznego występującego w osadach piroklastycznych takich jak tufy i tufity. Zbudowane są głównie z minerałów grupy smektytu (minimum 75% montmorillonitu), którym towarzyszą inne minerały ilaste oraz relikty materiału piroklastycznego. Pokrewne bentonitom są iły bentonitowe zawierające, obok smektytów, większą ilość innych minerałów ilastych.
Wykorzystanie skał bogatych w smektyty determinują ich specyficzne właściwości, takie jak: zdolność do pęcznienia, wysoki stopień dyspersji, zdolność absorbowania kationów i substancji organicznych oraz tworzenia zawiesin tiksotropowych. Dzięki wymienionym cechom oraz dużej podatności na różnorodne modyfikacje surowce te mają ponad 40 różnych kierunków zastosowania, m.in. w odlewnictwie (jako składnik mas formierskich), w przemyśle chemicznym (do produkcji wypełniaczy, sorbentów, plastyfikatorów, katalizatorów, odbarwiaczy, farb itp.), papierniczym, farmaceutycznym, kosmetycznym oraz ceramicznym, w pracach inżynieryjnych i hydrotechnicznych (stabilizacja gruntów, ekrany wodoszczelne, uszczelniacze), w rolnictwie oraz jako składnik płuczek wiertniczych. Największe ilości bentonitów wykorzystywane są w Polsce tradycyjnie przez przemysł odlewniczy i wiertnictwo oraz przez nowy, silnie rozwijający się rynek podsypek (sorbentów) higienicznych dla zwierząt.
W Polsce bentonity właściwe (czyli niemal monomineralne skały montmorillonitowe z niewielką domieszką innych minerałów) są bardzo rzadkie. Znacznie częściej występują różnorodne iły bentonitowe o stosunkowo dużym udziale minerałów nieilastych. Do kopalin bentonitowych zalicza się bentonitowe zwietrzeliny bazaltoidów Dolnego Śląska, iły bentonitowe Górnego Śląska, iły bentonitowe południowego obrzeżenia Gór Świętokrzyskich i iły bentonitowe Karpat.
Udokumentowane geologiczne zasoby bilansowe surowców bentonitowych wynoszą 2 883,43 tys. t. Obecnie koncesją na wydobywanie objęte są dwa złoża: Jawor-Męcinka i Krzeniów, położone w województwie dolnośląskim. Eksploatacja zwietrzeliny bentonitowej tufów bazaltowych prowadzona była do tej pory jedynie w złożu Krzeniów i od ponad 10 lat utrzymywała się w przedziale 0,45-2,80 tys. t rocznie. W 2017 r. nie prowadzono eksploatacji tego surowca na żadnym ze złóż.
Stan rozpoznania i zagospodarowania zasobów bentonitów i iłów bentonitowych przedstawiono w tabeli 1.
Na figurze przedstawiono wielkość zasobów i wydobycia bentonitów w Polsce w latach 1989-2017.
Stopień rozpoznania zasobów i stan zagospodarowania, a także wielkość wydobycia z poszczególnych złóż zestawiono w tabeli 2.
Opracował: Dariusz Brzeziński
2016
Bentonity i iły bentonitowe
Bentonity są skałami ilastymi powstałymi w wyniku przeobrażenia (bentonityzacji) szkliwa wulkanicznego występującego w osadach piroklastycznych takich jak tufy i tufity. Zbudowane są głównie z minerałów grupy smektytów (minimum 75% montmorillonitu), którym towarzyszą inne minerały ilaste oraz relikty materiału piroklastycznego. Pokrewne bentonitom są iły bentonitowe zawierające, obok smektytów, większą ilość innych minerałów ilastych.
Wykorzystanie skał bogatych w smektyty determinują ich specyficzne właściwości, takie jak: zdolność do pęcznienia, wysoki stopień dyspersji, zdolność absorbowania kationów i substancji organicznych oraz tworzenia zawiesin tiksotropowych. Dzięki wymienionym cechom surowce te mają szerokie zastosowanie w różnych dziedzinach, m.in. w odlewnictwie (jako składnik mas formierskich), w przemyśle chemicznym (do produkcji wypełniaczy, sorbentów, plastyfikatorów, katalizatorów, odbarwiaczy itp.) i ceramicznym, w pracach inżynieryjnych i hydrotechnicznych (stabilizacja gruntów, ekrany wodoszczelne), w rolnictwie i jako składnik płuczek wiertniczych.
W Polsce bentonity właściwe (czyli niemal monomineralne skały montmorillonitowe z niewielką domieszką innych minerałów) są bardzo rzadkie. Znacznie częściej występują różnorodne iły bentonitowe o stosunkowo dużym udziale minerałów nieilastych. Do kopalin bentonitowych zalicza się bentonitowe zwietrzeliny bazaltoidów Dolnego Śląska, iły bentonitowe Górnego Śląska, iły bentonitowe południowego obrzeżenia Gór Świętokrzyskich i iły bentonitowe Karpat.
Udokumentowane geologiczne zasoby bilansowe surowców bentonitowych wynoszą 2 883 tys. t. Obecnie koncesją na wydobywanie objęte są dwa złoża: Jawor-Męcinka i Krzeniów, położone w województwie dolnośląskim. Eksploatacja zwietrzeliny bentonitowej tufów bazaltowych prowadzona jest jedynie w złożu Krzeniów, w którym stanowią one kopalinę towarzyszącą bazaltom. Wielkość wydobycia w roku 2016 była niewielka i wyniosła 1,00 tys. t.
Stan rozpoznania i zagospodarowania zasobów bentonitów i iłów bentonitowych przedstawiono w tabeli 1.
Stopień rozpoznania zasobów i stan zagospodarowania, a także wielkość wydobycia z poszczególnych złóż zestawiono w tabeli 2.
Opracował: Dariusz Brzeziński
2015
Bentonity i iły bentonitowe
Bentonity są skałami ilastymi powstałymi w wyniku przeobrażenia (bentonityzacji) szkliwa wulkanicznego występującego w osadach piroklastycznych takich jak tufy i tufity. Zbudowane są głównie z minerałów grupy smektytów (minimum 75% montmorillonitu), którym towarzyszą inne minerały ilaste oraz relikty materiału piroklastycznego. Pokrewne bentonitom są iły bentonitowe zawierające, obok smektytów, większą ilość innych minerałów ilastych.
Wykorzystanie skał bogatych w smektyty determinują ich specyficzne właściwości, takie jak: zdolność do pęcznienia, wysoki stopień dyspersji, zdolność absorbowania kationów i substancji organicznych oraz tworzenia zawiesin tiksotropowych. Dzięki wymienionym cechom surowce te mają szerokie zastosowanie w różnych dziedzinach, m.in. w odlewnictwie (jako składnik mas formierskich), w przemyśle chemicznym (do produkcji wypełniaczy, sorbentów, plastyfikatorów, katalizatorów, odbarwiaczy itp.) i ceramicznym, w pracach inżynieryjnych i hydrotechnicznych (stabilizacja gruntów, ekrany wodoszczelne), w rolnictwie i jako składnik płuczek wiertniczych.
W Polsce bentonity właściwe (czyli niemal monomineralne skały montmorillonitowe z niewielką domieszką innych minerałów) są bardzo rzadkie. Znacznie częściej występują różnorodne iły bentonitowe o stosunkowo dużym udziale minerałów nieilastych. Do kopalin bentonitowych zalicza się bentonitowe zwietrzeliny bazaltoidów Dolnego Śląska, iły bentonitowe Górnego Śląska, iły bentonitowe południowego obrzeżenia Gór Świętokrzyskich i iły bentonitowe Karpat.
Udokumentowane geologiczne zasoby bilansowe surowców bentonitowych wynoszą 2 884 tys. t. Obecnie koncesją na wydobywanie objęte są dwa złoża: Jawor-Męcinka i Krzeniów, położone w województwie dolnośląskim. Eksploatacja zwietrzeliny bentonitowej tufów bazaltowych prowadzona jest jedynie w złożu Krzeniów, w którym stanowią one kopalinę towarzyszącą bazaltom. Wielkość wydobycia w roku 2015 była niewielka i wyniosła 450 t.
Stan rozpoznania i zagospodarowania zasobów bentonitów i iłów bentonitowych przedstawiono w tabeli 1.
Stopień rozpoznania zasobów i stan zagospodarowania, a także wielkość wydobycia z poszczególnych złóż zestawiono w tabeli 2.
Opracował: Dariusz Brzeziński
2014
Bentonity i iły bentonitowe
Bentonity są skałami ilastymi powstałymi w wyniku przeobrażenia (bentonityzacji) szkliwa wulkanicznego występującego w osadach piroklastycznych takich jak tufy i tufity. Zbudowane są głównie z minerałów grupy smektytów (minimum 75 % montmorillonitu), którym towarzyszą inne minerały ilaste oraz relikty materiału piroklastycznego. Pokrewne bentonitom są iły bentonitowe zawierające, obok smektytów, większą ilość innych minerałów ilastych.
Wykorzystanie skał bogatych w smektyty określają ich specyficzne właściwości takie jak: zdolność pęcznienia, wysoki stopień dyspersji, zdolność absorbowania kationów i substancji organicznych oraz tworzenia zawiesin tiksotropowych. Dzięki wymienionym cechom surowce te mają szerokie zastosowanie w różnych dziedzinach między innymi: w odlewnictwie (jako składnik mas formierskich), w przemyśle chemicznym (do produkcji wypełniaczy, sorbentów, plastyfikatorów, katalizatorów, odbarwiaczy itp.) oraz ceramicznym, w pracach inżynieryjnych i hydrotechnicznych (stabilizacja gruntów, ekrany wodoszczelne), w rolnictwie i jako składnik płuczek wiertniczych.
W Polsce bentonity właściwe (czyli niemal monomineralne skały montmorillonitowe z niewielką domieszką innych minerałów) są bardzo rzadkie. Znacznie częściej występują różnorodne iły bentonitowe, o stosunkowo dużym udziale minerałów nieilastych. Do kopalin bentonitowych zalicza się bentonitowe zwietrzeliny bazaltoidów Dolnego Śląska, iły bentonitowe Górnego Śląska, iły bentonitowe południowego obrzeżenia Gór Świętokrzyskich, iły bentonitowe Karpat.
Udokumentowane geologiczne zasoby bilansowe surowców bentonitowych wynoszą 2 885 tys. t. Obecnie koncesją na wydobycie objęte są dwa złoża: Jawor-Męcinka i Krzeniów położone w województwie dolnośląskim. Eksploatacja zwietrzeliny bentonitowej tufów bazaltowych prowadzona jest jedynie w złożu Krzeniów, w którym stanowią one kopalinę towarzyszącą bazaltom. Wielkość wydobycia w roku 2014 była niewielka i wyniosła 650 t.
Stan rozpoznania i zagospodarowania zasobów bentonitów i iłów bentonito¬wych przedstawiono w tabeli 1.
Stopień rozpoznania zasobów i stan zagospodarowania, a także wielkość wydobycia z poszczególnych złóż zestawiono w tabeli 2.
Opracował: Dariusz Brzeziński
2013
Bentonity i iły bentonitowe
Bentonity są skałami ilastymi powstałymi w wyniku przeobrażenia (bentonityzacji) szkliwa wulkanicznego występującego w osadach piroklastycznych takich jak tufy i tufity. Zbudowane są głównie z minerałów grupy smektytów (minimum 75 % montmorillonitu), którym towarzyszą inne minerały ilaste oraz relikty materiału piroklastycznego. Pokrewne bentonitom są iły bentonitowe zawierające, obok smektytów, większą ilość innych minerałów ilastych.
Wykorzystanie skał bogatych w smektyty określają ich specyficzne właściwości takie jak: zdolność pęcznienia, wysoki stopień dyspersji, zdolność absorbowania kationów i substancji organicznych oraz tworzenia zawiesin tiksotropowych. Dzięki wymienionym cechom surowce te mają szerokie zastosowanie w różnych dziedzinach między innymi: w odlewnictwie (jako składnik mas formierskich), w przemyśle chemicznym (do produkcji wypełniaczy, sorbentów, plastyfikatorów, katalizatorów, odbarwiaczy itp.) oraz ceramicznym, w pracach inżynieryjnych i hydrotechnicznych (stabilizacja gruntów, ekrany wodoszczelne), w rolnictwie i jako składnik płuczek wiertniczych.
W Polsce bentonity właściwe (czyli niemal monomineralne skały montmorillonitowe z niewielką domieszką innych minerałów) są bardzo rzadkie. Znacznie częściej występują różnorodne iły bentonitowe, o stosunkowo dużym udziale minerałów nieilastych. Do kopalin bentonitowych zalicza się bentonitowe zwietrzeliny bazaltoidów Dolnego Śląska, iły bentonitowe Górnego Śląska, iły bentonitowe południowego obrzeżenia Gór Świętokrzyskich, iły bentonitowe Karpat.
W 2013 r. wielkość geologicznych zasobów bilansowych zwiększyła się o 172,5 tys. t na skutek udokumentowania nowego złoża łupków bentonitowych Dylągówka-Zapady w województwie podkarpackim.
Stan rozpoznania i zagospodarowania zasobów bentonitów i iłów bentonito¬wych przedstawiono w tabeli 1.
Eksploatacja bentonitów prowadzona jest jedynie w złożu Krzeniów, w którym stanowią kopalinę towarzyszącą bazaltom. Wielkość wydobycia w roku 2013 wyniosła 1,05 tys. t.
Stopień rozpoznania zasobów i stan zagospodarowania, a także wielkość wydobycia z poszczególnych złóż zestawiono w tabeli 2.
Opracował: Dariusz Brzeziński
2012
Bentonity i iły bentonitowe
Bentonity są skałami ilastymi powstałymi w wyniku przeobrażenia (bentonityzacji) szkliwa wulkanicznego występującego w osadach piroklastycznych takich jak tufy i tufity. Zbudowane są głównie z minerałów grupy smektytów (minimum 75 % montmorillonitu), którym towarzyszą inne minerały ilaste oraz relikty materiału piroklastycznego. Pokrewne bentonitom są iły bentonitowe zawierające, obok smektytów, większą ilość innych minerałów ilastych.
Wykorzystanie skał bogatych w smektyty określają ich specyficzne właściwości takie jak: zdolność pęcznienia, wysoki stopień dyspersji, zdolność absorbowania kationów i substancji organicznych oraz tworzenia zawiesin tiksotropowych. Dzięki wymienionym cechom surowce te mają szerokie zastosowanie w różnych dziedzinach między innymi: w odlewnictwie (jako składnik mas formierskich), w przemyśle ceramicznym, w pracach inżynieryjnych i hydrotechnicznych (hydroizolacja), w rolnictwie i jako składnik płuczek wiertniczych.
W Polsce bentonity właściwe (czyli niemal monomineralne skały montmorillonitowe z niewielką domieszką innych minerałów) są bardzo rzadkie. Znacznie częściej występują różnorodne iły bentonitowe, o stosunkowo dużym udziale minerałów nieilastych. Do kopalin bentonitowych zalicza się:
- bentonitowe zwietrzeliny bazaltoidów Dolnego Śląska,
- iły bentonitowe Górnego Śląska,
- iły bentonitowe południowego obrzeżenia Gór Świętokrzyskich,
- iły bentonitowe Karpat.
Stan rozpoznania i zagospodarowania zasobów bentonitów i iłów bentonito¬wych przedstawiono w tabeli 1.
Eksploatacja bentonitów prowadzona jest jedynie w złożu Krzeniów, w którym stanowią kopalinę towarzyszącą bazaltom. Wielkość wydobycia w roku 2012 wyniosła 0,78 tys. t.
Krajowe potrzeby surowców bentonitowych zaspokajane są niemal w całości importem.
Stopień rozpoznania zasobów i stan zagospodarowania, a także wielkość wydobycia z poszczególnych złóż zestawiono w tabeli 2.
Opracował: Dariusz Brzeziński
2011
Bentonity i iły bentonitowe
Bentonity są skałami ilastymi powstałymi w wyniku przeobrażenia (bentonityzacji) szkliwa wulkanicznego występującego w osadach piroklastycznych takich jak tufy i tufity. Zbudowane są głównie z minerałów grupy smektytów (minimum 75 % montmorillonitu), którym towarzyszą inne minerały ilaste oraz relikty materiału piroklastycznego. Pokrewne bentonitom są iły bentonitowe zawierające, obok smektytów, większą ilość innych minerałów ilastych.
Wykorzystanie skał bogatych w smektyty określają ich specyficzne właściwości takie jak: zdolność pęcznienia, wysoki stopień dyspersji, zdolność absorbowania kationów i substancji organicznych oraz tworzenia zawiesin tiksotropowych. Dzięki wymienionym cechom surowce te mają szerokie zastosowanie w różnych dziedzinach między innymi: w odlewnictwie (jako składnik mas formierskich), w przemyśle ceramicznym, w pracach inżynieryjnych i hydrotechnicznych (hydroizolacja), w rolnictwie i jako składnik płuczek wiertniczych.
W Polsce bentonity właściwe (czyli niemal monomineralne skały montmorillonitowe z niewielką domieszką innych minerałów) są bardzo rzadkie. Znacznie częściej występują różnorodne iły bentonitowe, o stosunkowo dużym udziale minerałów nieilastych. Do kopalin bentonitowych zalicza się:
- bentonitowe zwietrzeliny bazaltoidów Dolnego Śląska,
- iły bentonitowe Górnego Śląska,
- iły bentonitowe południowego obrzeżenia Gór Świętokrzyskich,
- iły bentonitowe Karpat.
Geologiczne zasoby bilansowe bentonitów i iłów bentonitowych, udokumentowane w 7 złożach, wynoszą 2,71 mln t. W wyniku niewielkiej eksploatacji w 2011 r., zmniejszyły się o 0,01 mln t. Wielkość zasobów przemysłowych zmalała o 0,87 mln t, ze względu na przeklasyfikowanie zasobów przemysłowych do nieprzemysłowych w złożu Jawor-Męcinka. Stan rozpoznania i zagospodarowania zasobów bentonitów i iłów bentonito¬wych przedstawiono w tabeli 1.
Eksploatacja bentonitów prowadzona jest jedynie w złożu Krzeniów, w którym stanowią kopalinę towarzyszącą bazaltom. Wielkość wydobycia w roku 2011 wyniosła 0,91 tys. ton.
Krajowe potrzeby surowców bentonitowych zaspokajane są niemal w całości importem.
Stopień rozpoznania zasobów i stan zagospodarowania, a także wielkość wydobycia z poszczególnych złóż zestawiono w tabeli 2.
Opracowała: Elżbieta Tołkanowicz
