2022
Informacje ogólne
W budownictwie ziemnym do budowy obiektów inżynierskich (nasypy drogowe i kolejowe, wały przeciwpowodziowe, ziemne zapory wodne, konstrukcje składowisk odpadów i elementy uszczelniające, wymiana gruntów i inne) są wykorzystywane surowce naturalne i antropogeniczne, które w piśmiennictwie z zakresu budownictwa oraz w normach polskich i europejskich są określanie jako: grunty, masy ziemne do budowy, materiał skalny. Masy ziemne są używane w stanie rodzimym (surowe, naturalne) lub po ulepszeniu. Ze względu na ich pochodzenie wyróżnia się:
- Surowce miejscowe; masy ziemne (grunty rodzime, grunty antropogeniczne) pochodzące z obszaru placu budowy, z ukopu lub z odkładu zgromadzonego w trakcie wcześniejszych prac ziemnych, które są wykorzystywane do budowy w pierwszej kolejności.
- Surowce ze źródeł zewnętrznych (w przypadku deficytu surowca miejscowego):
- masy ziemne dostarczone spoza placu budowy, np. kopaliny wydobyte ze złóż: piasków i żwirów, złóż kamieni łamanych i blocznych lub ze złóż surowców dla prac inżynierskich;
- grunty pochodzenia antropogenicznego: kruszywa sztuczne, odpady pogórnicze, odpady przemysłowe.
Dane przedstawione poniżej, odnośnie zasobów i wydobycia, dotyczą tylko złóż klasyfikowanych jako złoża surowców dla prac inżynierskich, udokumentowanych zgodnie z przepisami prawa geologicznego i górniczego, przewidzianych do eksploatacji w przypadku deficytu surowca miejscowego (na placu budowy). W skali kraju złoża te dostarczają jedynie część surowca zużywanego w budownictwie ziemnym. Większość pochodzi z innych źródeł, w tym ze złóż klasyfikowanych jako piaski i żwiry lub kamienie łamane i bloczne.
Prawo geologiczne i górnicze nie określa granicznych wartości parametrów definiujących złoże tego typu kopaliny – kryteria te nie są wymienione w rozporządzeniu Ministra Środowiska z dnia 1 lipca 2015 r. w sprawie dokumentacji geologicznej złoża kopaliny, z wyłączeniem złoża węglowodorów (Dz. U. 2015 poz. 987). Oceny przydatności i wyznaczenia granic złoża dokonuje się na podstawie kryteriów bilansowości ustalonych przez inwestora, a także przepisów z zakresu budownictwa oraz wykonawstwa robót ziemnych, dotyczących parametrów jakościowych materiału skalnego i parametrów technicznych projektowanej budowli. Zakres badań jest uzależniony od rodzaju danego surowca i przewidywanego zastosowania.
Złoża surowców dla prac inżynierskich często są dokumentowane na potrzeby konkretnej inwestycji. Dlatego zasoby kopalin, które nie zostały wykorzystane do realizacji danej inwestycji (często nieprzydatne do innych celów) i pozostały w złożu po jej zakończeniu, są wykreślane z ewidencji, a tereny można przeznaczyć na cele niezwiązane z eksploatacją kopalin.
Lista surowców naturalnych (gruntów, skał) o właściwościach pozwalających zastosować je bezpośrednio lub po uzdatnieniu do wykonania budowli ziemnej jest bardzo długa. Obejmuje m.in. rozdrobnione grunty skaliste twarde oraz grunty kamieniste, grunty zwietrzelinowe, rumosze i otoczaki, piaski, żwiry i pospółki (w tym odmiany gliniaste i pylaste), piaski gliniaste z domieszką frakcji żwirowo-kamienistej (morenowe), pyły piaszczyste i pyły, rozdrobnione grunty skaliste miękkie, zwietrzeliny i rumosze gliniaste etc. Dostępność surowca jest praktycznie nieograniczona na terenie całego kraju.
Dokumentowane są przeważnie skały okruchowe ilasto-piaszczyste, np.: piaski pylaste (które nie spełniają kryteriów dla złóż piasków i żwirów), zwietrzeliny, utwory gliniasto-ilaste, a także skały lite: piaskowce, wapienie, zlepieńce – partie nieprzydatne do produkcji kruszyw łamanych, które wydzielono ze złóż kamieni łamanych i blocznych. Zazwyczaj surowce dla prac inżynierskich mają status kopalin towarzyszących w złożach piasków i żwirów lub w złożach kamieni łamanych i blocznych. Kopalinę główną stanowią w około 1/3 przypadków.
Zasoby i wydobycie
Ogółem zasoby geologiczne bilansowe wynoszą 17,024 mln m3. W stosunku do 2021 r. ich stan zmniejszył się o 0,176 mln m3 (1,0%).
W 2022 roku zatwierdzono dokumentację geologiczną nowego złoża Ostromice 5 (woj. zachodniopomorskie), w którym gliny do zagęszczania nasypów w ilości 0,301 mln m3 (zasoby pozabilansowe) stanowią kopalinę towarzysząca w złożu piasków i żwirów.
W 2022 r. zatwierdzono także 2 dodatki do dokumentacji geologicznych dla złóż:
- Wereszcze Duże (woj. lubelskie) – włączono zasoby złoża Podgórze, w tym: 0,130 mln m3 glin – surowce dla prac inżynierskich, ewentualnie do produkcji cementu (kopalina towarzysząca w złożu piasków i żwirów);
- Wyżne-Podwiszówka (woj. podkarpackie) – zasoby złoża rozliczono i wykreślono z ewidencji, w tym: 0,017 mln m3 łupków i glin zwietrzelinowych (kopalina towarzysząca w złożu piaskowców).
- w województwie lubelskim wykreślono z ewidencji złoże Zalesie (0,024 mln m3 gliny – kopalina towarzysząca w złożu piasków i żwirów). Eksploatacja złoża nie została w ogóle podjęta. Zasoby gliny nie były wcześniej ujęte w bilansie zasobów.
Łączny ubytek zasobów wynosi 0,147 mln m3.
Stan zasobów geologicznych, stopień rozpoznania i zagospodarowania złóż surowców dla prac inżynierskich przedstawiono w tabeli 1.
W 2022 roku wydobyto 0,187 mln m3 kopaliny, czyli o 0,114 mln m3 (62,1%) mniej niż w roku poprzednim. Eksploatowano 12 złóż.
Zasoby przemysłowe określono dla 15 złóż. Łącznie wynoszą 8,667 mln m3. W porównaniu do roku poprzedniego ich stan wzrósł o 2,608 mln m3 (43,0%). Przyrost zasobów wynika przede wszystkim z faktu ustalenia zasobów przemysłowych złóż Kostomłoty (2,623 mln m3) w województwie świętokrzyskim i Wereszcze Duże (0,172 mln m3) w województwie lubelskim.
Na poniższej figurze przedstawiono wielkość zasobów bilansowych i wydobycia surowców dla prac inżynierskich w Polsce w latach 2000-2022.
Wykaz złóż wraz z wielkością zasobów i wydobycia podano w tabeli 2.
Opracował: Wojciech Szczygielski
2021
Informacje ogólne
W budownictwie ziemnym do budowy obiektów inżynierskich (nasypy drogowe i kolejowe, wały przeciwpowodziowe, ziemne zapory wodne, konstrukcje składowisk odpadów i elementy uszczelniające, wymiana gruntów i inne) są wykorzystywane surowce naturalne i antropogeniczne, które w piśmiennictwie z zakresu budownictwa oraz w normach polskich i europejskich są określanie jako: grunty, masy ziemne do budowy, materiał skalny. Masy ziemne są używane w stanie rodzimym (surowe, naturalne) lub po ulepszeniu. Ze względu na ich pochodzenie wyróżnia się:
- Surowce miejscowe; masy ziemne (grunty rodzime, grunty antropogeniczne) pochodzące z obszaru placu budowy, z ukopu lub z odkładu zgromadzonego w trakcie wcześniejszych prac ziemnych, które są wykorzystywane do budowy w pierwszej kolejności.
- Surowce ze źródeł zewnętrznych (w przypadku deficytu surowca miejscowego):
- masy ziemne dostarczone spoza placu budowy, np. kopaliny wydobyte ze złóż: piasków i żwirów, złóż kamieni łamanych i blocznych lub ze złóż surowców dla prac inżynierskich;
- grunty pochodzenia antropogenicznego: kruszywa sztuczne, odpady pogórnicze, odpady przemysłowe.
Dane przedstawione poniżej, odnośnie zasobów i wydobycia, dotyczą tylko złóż klasyfikowanych jako złoża surowców dla prac inżynierskich, udokumentowanych zgodnie z przepisami prawa geologicznego i górniczego, przewidzianych do eksploatacji w przypadku deficytu surowca miejscowego (na placu budowy). W skali kraju złoża te dostarczają jedynie część surowca zużywanego w budownictwie ziemnym. Większość pochodzi z innych źródeł, w tym ze złóż klasyfikowanych jako piaski i żwiry lub kamienie łamane i bloczne.
Prawo geologiczne i górnicze nie określa granicznych wartości parametrów definiujących złoże tego typu kopaliny – kryteria te nie są wymienione w rozporządzeniu Ministra Środowiska z dnia 1 lipca 2015 r. w sprawie dokumentacji geologicznej złoża kopaliny, z wyłączeniem złoża węglowodorów (Dz. U. 2015 poz. 987). Oceny przydatności i wyznaczenia granic złoża dokonuje się na podstawie kryteriów bilansowości ustalonych przez inwestora, a także przepisów z zakresu budownictwa oraz wykonawstwa robót ziemnych, dotyczących parametrów jakościowych materiału skalnego i parametrów technicznych projektowanej budowli. Zakres badań jest uzależniony od rodzaju danego surowca i przewidywanego zastosowania.
Złoża surowców dla prac inżynierskich często są dokumentowane na potrzeby konkretnej inwestycji. Po jej zakończeniu zasoby niewykorzystanej kopaliny (często nieprzydatnej do innych celów) są wykreślane z ewidencji, a teren jest przeznaczany na cele niezwiązane z eksploatacją złóż.
Lista surowców naturalnych (gruntów, skał) o właściwościach pozwalających zastosować je bezpośrednio lub po uzdatnieniu do wykonania budowli ziemnej jest bardzo długa. Obejmuje m.in. rozdrobnione grunty skaliste twarde oraz grunty kamieniste, grunty zwietrzelinowe, rumosze i otoczaki, piaski, żwiry i pospółki (w tym odmiany gliniaste i pylaste), piaski gliniaste z domieszką frakcji żwirowo-kamienistej (morenowe), pyły piaszczyste i pyły, rozdrobnione grunty skaliste miękkie, zwietrzeliny i rumosze gliniaste etc. Dostępność surowca jest praktycznie nieograniczona na terenie całego kraju.
Dokumentowane są przeważnie skały okruchowe o charakterze ilasto-piaszczystym, np. piaski pylaste (które nie spełniają kryteriów dla złóż piasków i żwirów), zwietrzeliny, utwory gliniasto-ilaste, a także skały lite: piaskowce, wapienie, zlepieńce – partie nieprzydatne do produkcji kruszyw łamanych, wydzielone ze złóż kamieni łamanych i blocznych. Zazwyczaj surowce dla prac inżynierskich mają status kopaliny towarzyszącej w złożach piasków i żwirów lub kamieni łamanych i blocznych. Kopalinę główną stanowią w około 1/3 przypadków.
Zasoby i wydobycie
Ogółem zasoby geologiczne bilansowe wynoszą 17,200 mln m3. W stosunku do 2020 r. ich stan zmniejszył się o 0,056 mln m3 (0,3%).
W 2021 r. wykonano 3 dodatki do dokumentacji:
- w województwie opolskim, poniżej dotychczasowej granicy złoża piasków Zawada I udokumentowano 0,312 mln m3 iłów plioceńskich przydatnych do budowy nasypów hydrotechnicznych;
- w województwie mazowieckim wykreślono z ewidencji złoże Sukowska Wola o zasobach 0,050 mln m3 (ok. 0,085 mln t) na podstawie decyzji zatwierdzającej dodatek do dokumentacji o charakterze rozliczeniowym. Kopalinę wykorzystywano wyłącznie do budowy nasypów drogowych na obwodnicy Radomia, której budowę zakończono;
- w województwie lubelskim wykreślono z ewidencji złoże Zalesie (0,024 mln m3 gliny – kopalina towarzysząca w złożu piasków i żwirów). Eksploatacja złoża nie została w ogóle podjęta. Zasoby gliny nie były wcześniej ujęte w bilansie zasobów.
Stan zasobów geologicznych, stopień rozpoznania i zagospodarowania złóż surowców dla prac inżynierskich przedstawiono w tabeli 1.
Wydobycie kopaliny w 2021 roku wyniosło 0,301 mln m3, czyli było większe niż rok wcześniej o 0,058 mln m3 (23,9%). Eksploatowano 12 złóż. Wydobyto także 0,030 mln m3 glin i łupków ze złoża surowców ilastych ceramiki budowlanej Biecz 1 w woj. małopolskim, a surowiec wykorzystano do budowy wałów przeciwpowodziowych i nasypów. Produkcji ceramiki budowanej na bazie tego złoża trwale zaniechano.
Zasoby przemysłowe określono dla 13 złóż. Łącznie wynoszą 6,059 mln m3. W porównaniu do roku poprzedniego ich stan zmniejszył się o 0,305 mln m3 (4,8%).
Na poniższej figurze przedstawiono wielkość zasobów bilansowych i wydobycia surowców dla prac inżynierskich w Polsce w latach 2000-2021.
Wykaz złóż wraz z wielkością zasobów i wydobycia podano w tabeli 2.
Opracował: Wojciech Szczygielski
2020
Informacje ogólne
Do grupy surowców dla prac inżynierskich zaklasyfikowano złoża kopalin często określanych jako „masy ziemne do budowy”. Są to przeważnie skały okruchowe o charakterze ilasto-piaszczystym, np.: piaski pylaste, utwory gliniasto-ilaste i zwietrzeliny oraz skały lite: piaskowce, wapienie, zlepieńce, wydzielone ze złóż, jako nieprzydatne do produkcji kruszyw łamanych. Wymienione skały znajdują zastosowanie głównie w budownictwie drogowym do budowy nasypów oraz konserwacji nawierzchni dróg gruntowych. Surowiec gliniasto-ilasty jest przeznaczony do uszczelniania i rekultywacji składowisk odpadów, dla hydrobudownictwa i do innych celów. O przydatności i zastosowaniu decydują np.: parametry geologiczno-inżynierskie, właściwości uszczelniające (izolacyjne) i inne. Najczęściej kopalina ta jest dokumentowana jako kopalina towarzysząca w złożach piasków lub w złożach surowców skalnych litych, obejmując ich gorsze, niepełnowartościowe partie. W 1/3 przypadków stanowi kopalinę główną.
Zasoby i wydobycie
Ogółem zasoby geologiczne bilansowe surowców dla prac inżynierskich wynoszą 17,256 mln m3. W stosunku do 2019 r. zwiększyły się o 5,488 mln m3 (46,6%).
W 2020 r. zatwierdzono dokumentację złoża Dankowice położonego w województwie dolnośląskim. Iły (0,179 mln m3) „do uszczelniania gruntów przepuszczalnych pod obiekty związane z ochroną środowiska” stanowią w tym złożu kopalinę towarzyszącą pokładom kruszywa naturalnego. Zatwierdzono także 5 dodatków do dokumentacji geologicznych zagospodarowanych złóż kruszywa naturalnego lub kamieni drogowych i budowlanych, w których uwzględniono zasoby kopaliny towarzyszącej – skał przydatnych głównie do budowy nasypów. Są to: Wereszcze Duże (0,042 mln m3) w województwie lubelskim, Racibórz II – Zbiornik 7 (0,159 mln m3) w województwie śląskim, Danowo (1,618 mln m3) i Kołacz (0,042 mln m3) w województwie zachodniopomorskim oraz złoże wapieni dewońskich Kostomłoty (3,663 mln m3 – margle, łupki margliste i zlepieńce margliste) w województwie świętokrzyskim.
Stan zasobów geologicznych, stopień rozpoznania i zagospodarowania złóż surowców dla prac inżynierskich przedstawiono w tabeli 1.
Wydobycie kopaliny w 2020 roku wyniosło 0,243 mln m3, czyli było mniejsze niż w poprzednim roku o 0,053 mln m3 (18%). Eksploatowano 13 złóż.
Zasoby przemysłowe określono dla 13 złóż. Łącznie wynoszą one 6,364 mln m3, co stanowi 83% sumy zasobów bilansowych i pozabilansowych tych złóż. W porównaniu do roku poprzedniego zasoby przemysłowe wzrosły o 1,560 mln m3 (32%).
Na poniższej figurze przedstawiono wielkość zasobów bilansowych i wydobycia surowców dla prac inżynierskich w Polsce w latach 2000-2020.
Wykaz złóż wraz z wielkością zasobów i wydobycia podano w tabeli 2.
Opracował: Wojciech Szczygielski
2019
Informacje ogólne
Do grupy surowców dla prac inżynierskich zaklasyfikowano złoża kopalin często określanych jako „masy ziemne do budowy”. Są to przeważnie skały okruchowe o charakterze ilasto-piaszczystym, np.: piaski pylaste, utwory gliniasto-ilaste i zwietrzeliny oraz skały lite: piaskowce, wapienie, zlepieńce, wydzielone ze złóż, jako nieprzydatne do produkcji kruszyw łamanych. Wymienione skały znajdują zastosowanie głównie w budownictwie drogowym do budowy nasypów oraz konserwacji nawierzchni dróg gruntowych. Surowiec gliniasto-ilasty jest przeznaczony do uszczelniania i rekultywacji składowisk odpadów, dla hydrobudownictwa i do innych celów. O przydatności i zastosowaniu decydują np.: parametry geologiczno-inżynierskie, właściwości uszczelniające (izolacyjne) i inne. Najczęściej kopalina ta jest dokumentowana jako kopalina towarzysząca w złożach piasków lub w złożach surowców skalnych litych, obejmując ich gorsze, niepełnowartościowe partie. W 1/3 przypadków stanowi kopalinę główną.
Zasoby i wydobycie
Ogółem zasoby geologiczne bilansowe wynoszą 11,768 mln m3. W stosunku do 2018 r. zwiększyły się o 0,433 mln m3 (3,8%).
W 2019 r. udokumentowano 1 nowe złoże: Szaniec w województwie świętokrzyskim, o zasobach 0,733 mln m3 piasków do budowy nasypów. Innych opracowań złożowych nie odnotowano.
Stan zasobów geologicznych, stopień rozpoznania i zagospodarowania złóż surowców dla prac inżynierskich przedstawiono w tabeli 1.
Wydobycie kopaliny w 2019 roku wyniosło 0,296 mln m3, czyli było mniejsze niż w poprzednim roku o 0,034 mln m3 (10,3%). Eksploatowano 11 złóż.
Zasoby przemysłowe określono dla 12 złóż. Łącznie wynoszą 4,804 mln m3, co stanowi 85,4% sumy zasobów bilansowych i pozabilansowych tych złóż.
Na poniższej figurze przedstawiono wielkość zasobów bilansowych i wydobycia surowców dla prac inżynierskich w Polsce w latach 2000-2019.
Wykaz złóż wraz z wielkością zasobów i wydobycia podano w tabeli 2.
Opracował: Wojciech Szczygielski
2018
Do grupy surowców dla prac inżynierskich zaklasyfikowano złoża kopalin często określanych jako „masy ziemne do budowy”. Są to przeważnie skały okruchowe o charakterze ilasto-piaszczystym, np.: piaski pylaste, utwory gliniasto-ilaste i zwietrzeliny oraz skały lite: piaskowce, wapienie, zlepieńce, wydzielone ze złóż, jako nieprzydatne do produkcji kruszyw łamanych. Wymienione skały znajdują zastosowanie głównie w budownictwie drogowym do budowy nasypów oraz konserwacji nawierzchni dróg gruntowych. Surowiec gliniasto-ilasty jest przeznaczony do uszczelniania i rekultywacji składowisk odpadów, dla hydrobudownictwa i do innych celów. O przydatności i zastosowaniu decydują np.: parametry geologiczno-inżynierskie, właściwości uszczelniające (izolacyjne) i inne. Kopalina ta najczęściej ma status towarzyszącej w złożach piasków lub w złożach surowców skalnych litych, obejmując ich gorsze, niepełnowartościowe partie. W 1/3 przypadków stanowi kopalinę główną.
Ogółem zasoby geologiczne bilansowe surowców dla prac inżynierskich w 2018 r. wyniosły 11,336 mln m3. W stosunku do 2017 r. zwiększyły się o 0,985 mln m3 (9,5%).
W 2018 r. udokumentowano 2 nowe złoża o łącznych zasobach 0,886 mln m3: Wrzawy-Adam (0,026 mln m3), położone w województwie podkarpackim i Sieniawa (0,860 mln m3) województwie lubuskim.
W 2018 r. zatwierdzono dodatki do dokumentacji geologicznych 3 złóż. W ich efekcie zasoby złoża Danowo w woj. zachodniopomorskim wzrosły o 0,121 mln m3. Natomiast pozostałe 2 opracowania miały na celu rozliczenia zasobów po zakończeniu eksploatacji wykreślono z ewidencji częściowo wyeksploatowane złoża: Narty i Narty II, położone w województwie mazowieckim, ponieważ zakończono budowę drogi ekspresowej S7 w ich rejonie i nie ma zapotrzebowania na piaski i gliny do budowy nasypów. Ilość zasobów wykreślonych z ewidencji wynosi łącznie 0,179 mln m3.
Stan zasobów geologicznych, stopień rozpoznania i zagospodarowania złóż surowców dla prac inżynierskich przedstawiono w tabeli 1.
Wydobycie kopaliny w 2018 roku wyniosło 0,330 mln m3, czyli o 0,150 mln m3 (83,8%) więcej niż w roku ubiegłym. Eksploatowanych było 12 złóż.
Na poniższej figurze przedstawiono wielkość zasobów bilansowych i wydobycia surowców dla prac inżynierskich w Polsce w latach 2000-2018.
Zasoby przemysłowe określono dla 12 złóż. Łącznie wynoszą 5,101 mln m3, co stanowi 86,1% sumy zasobów bilansowych i pozabilansowych tych złóż.
Wykaz złóż wraz z wielkością zasobów i wydobycia podano w tabeli 2.
Opracował: Wojciech Szczygielski
2017
Do grupy surowców dla prac inżynierskich zaklasyfikowano złoża kopalin często określanych jako „masy ziemne do budowy”. Przeważnie są to skały o charakterze ilasto-piaszczystym i gliniasto-ilastym, ale także inne – np. piaskowce i wapienie niespełniające kryteriów dla kamieni łamanych i blocznych. Kopalina jest wykorzystywana głównie w budownictwie drogowym do budowy nasypów oraz konserwacji nawierzchni dróg gruntowych. Surowiec gliniasto-ilasty jest przeznaczony do uszczelniania i rekultywacji składowisk odpadów, na potrzeby hydrobudownictwa i do innych celów. O przydatności i zastosowaniu surowca do konkretnego celu decydują m.in. jego parametry geologiczno-inżynierskie czy właściwości uszczelniające.
Najczęściej zasoby tej kopaliny są dokumentowane jako kopalina towarzysząca w złożach piasków i żwirów, a w 1/3 przypadków stanowią kopalinę główną złoża.
Ogółem zasoby geologiczne bilansowe surowców dla prac inżynierskich w 2017 r. wyniosły 10,351 mln m3. W stosunku do 2016 r. zwiększyły się o 1,003 mln m3 (10,7%).
W 2017 r. udokumentowano 2 nowe złoża położone w województwie świętokrzyskim: Skorzów (0,947 mln m3) i Sukowska Wola (0,066 mln m3).
W wyniku weryfikacji i harmonizacji informacji o złożach uzupełniono ewidencję zasobów o 2 pozycje: Mściwojów I – Pole A i Mściwojów I – Pole B. Złoża te były udokumentowane w 1996 r. i eksploatowane na potrzeby budowy zapory ziemnej zbiornika "Mściwojów", oddanego do użytku w 1999 r.
Stan zasobów geologicznych, stopień rozpoznania i zagospodarowania złóż surowców dla prac inżynierskich przedstawiono w tabeli 1.
Wydobycie kopaliny w 2017 r. wyniosło 0,180 mln m3, czyli o 0,021 mln m3 (13%) więcej niż w roku ubiegłym. Eksploatowanych było 13 złóż. Poza tym, do budowy wałów przeciwpowodziowych wykorzystano prawie 0,058 mln m3 surowca ilastego ceramiki budowlanej ze złoża Biecz 1 położonego w województwie małopolskim. Kopalina z tego złoża utraciła swoją wcześniejszą wartość jako surowiec ceramiczny ze względu na niekorzystną sytuację na rynku materiałów budowlanych (złoże jest nadal ujęte w rozdziale Surowce ilaste ceramiki budowlanej). Istniejący zakład ceramiczny miał problemy ze zbytem wyrobów, produkcja była nieopłacalna i nie było perspektyw na poprawę wyników ekonomicznych. Dlatego alternatywne zastosowanie surowca w hydrobudownictwie należy ocenić pozytywnie, gdyż spowodowało zagospodarowanie części zasobów złoża Biecz 1 oraz wykorzystanie istniejącej kopalni i infrastruktury.
Na poniższej figurze przedstawiono wielkość zasobów bilansowych i wydobycia surowców dla prac inżynierskich w Polsce w latach 2000-2017.
Zasoby przemysłowe określono dla 10 złóż. Łącznie wynoszą 3,991 mln m3, co stanowi 94,0% sumy zasobów bilansowych i pozabilansowych tych złóż. W niektórych przypadkach zasoby przemysłowe są większe od zasobów geologicznych bilansowych wykazanych w tabeli 2, ponieważ oprócz zasobów bilansowych obejmują także zasoby pozabilansowe – nieuwzględnione w poniższym zestawieniu.
Wykaz złóż wraz z wielkością zasobów i wydobycia podano w tabeli 2.
Opracował: Wojciech Szczygielski
2016
Do grupy surowców dla prac inżynierskich zaklasyfikowano złoża kopalin określanych jako „masy ziemne do budowy”. Przeważnie są to skały o charakterze ilasto-piaszczystym i gliniasto-ilaste, ale także inne np.: piaskowce i wapienie niespełniające kryteriów dla kamieni łamanych i blocznych. Kopalina jest wykorzystywana głównie w budownictwie drogowym do budowy nasypów oraz konserwacji nawierzchni dróg gruntowych. Surowiec gliniasto-ilasty jest przeznaczony do uszczelniania i rekultywacji składowisk odpadów, dla potrzeb hydrobudownictwa i innych celów. O przydatności i zastosowaniu surowca do konkretnego celu decydują np.: jego parametry geologiczno-inżynierskie czy właściwości uszczelniające.
Najczęściej zasoby tej kopaliny są dokumentowane jako kopalina towarzysząca w złożach piasków i żwirów, a w 1/3 przypadków stanowią kopalinę główną złoża.
Ogółem zasoby geologiczne bilansowe surowców dla prac inżynierskich wynoszą 9,347 mln m3. W stosunku do 2015 r. zwiększyły się o 0,145 mln m3 (1,6%).
W bilansie zamieszczono informacje o 4 nowych złożach: Narty (0,128 mln m3) i Narty II (0,096 mln m3) w woj. mazowieckim, Mlewo IV (0,091 mln m3) w woj. kujawsko-pomorskim oraz Rozbark (0,179 mln m3) w woj. śląskim. Łącznie przyrost zasobów z tego tytułu wyniósł 0,494 mln m3.
Stan zasobów geologicznych, stopień rozpoznania i zagospodarowania złóż surowców dla prac inżynierskich przedstawiono w tabeli 1.
Wydobycie kopaliny w 2016 r. wyniosło 0,159 mln m3, czyli 4,7 razy więcej niż w roku ubiegłym. Wahania poziomu wydobycia rok do roku są znaczne ze względu na małą liczbę złóż eksploatowanych i skalę wydobycia, i mogą być wywołane nawet zmianami poziomu wydobycia z pojedynczych złóż. W tym przypadku wzrost został spowodowany przez generalnie wyższe wydobycie ze złóż już eksploatowanych (np.: Gniewczyna Tryniecka-I, 9-krotny wzrost wydobycia r/r, 0,070/0,008) i rozpoczęcie eksploatacji kilku kolejnych złóż.
Na poniższej figurze przedstawiono wielkość zasobów bilansowych i wydobycia surowców dla prac inżynierskich w Polsce w latach 2000-2016.
Zasoby przemysłowe określono dla 10 złóż. Łącznie wynoszą 4,095 mln m3, co stanowi 88,0% sumy zasobów bilansowych i pozabilansowych tych złóż. W niektórych przypadkach zasoby przemysłowe są większe od geologicznych bilansowych wykazanych w tabeli 2, ponieważ oprócz zasobów bilansowych obejmują także pozabilansowe, nieuwzględnione w poniższym zestawieniu.
Wykaz złóż wraz z wielkością zasobów i wydobycia podano w tabeli 2.
Opracował: Wojciech Szczygielski
2015
Do grupy surowców dla prac inżynierskich zaklasyfikowano złoża kopalin określanych często jako „masy ziemne do budowy”. Przeważnie są to skały ilasto-piaszczyste i gliniasto-ilaste, a poza tym także np. piaskowce i wapienie niespełniające kryteriów dotyczących kamieni łamanych i blocznych. Kopalina jest wykorzystywana głównie w budownictwie drogowym do budowy nasypów oraz konserwacji nawierzchni dróg gruntowych. Surowiec gliniasto-ilasty stosuje się do uszczelniania i rekultywacji składowisk odpadów, na potrzeby hydrobudownictwa i w innych celach.
Kryteria bilansowości złóż surowców dla prac inżynierskich nie są unormowane. O przydatności i zastosowaniu surowca do konkretnego celu decydują np. jego parametry geologiczno-inżynierskie czy właściwości uszczelniające.
Najczęściej zasoby tej kopaliny są dokumentowane jako kopalina towarzysząca w złożach piasków i żwirów, a w 1/3 przypadków stanowi ona kopalinę główną złoża.
Zasoby geologiczne bilansowe surowców dla prac inżynierskich wynoszą 9,20 mln m3. W stosunku do 2014 r. zmniejszyły się o 0,288 mln m3 (3%).
W bilansie zamieszczono informacje o pięciu nowych złożach: Kozów I (166 tys. m3) w województwie dolnośląskim, Borów IV (15 tys. m3) w województwie lubelskim oraz Biecz-Zakole (14 tys. m3), Łysaków-Walas I (30 tys. m3) i Wyżne-Podwiszówka (31 tys. m3) w województwie podkarpackim. Wynikający z tego przyrost zasobów wynosi łącznie 256 tys. m3.
Zmiany zasobów wynikające z wykonania dodatków do dokumentacji zaistniały w złożu Gniewczyna Tryniecka (–75 tys. m3).
W 2015 r. z bilansu skreślono dwa złoża: Dębnica w województwie dolnośląskim oraz Wyżne-2 w województwie podkarpackim.
Złoże Dębnica zostało udokumentowane zaledwie rok wcześniej, w 2014 r., ale ze względu na brak zainteresowania potencjalnych odbiorców surowcem dla prac inżynierskich i brak oczekiwanych korzyści gospodarczych inwestor złożył wniosek o uchylenie zasobów (432 tys. m3). Z kolei złoże Wyżne-2 zostało wyeksploatowane i stan zasobów rozliczono w dodatku do dokumentacji (3 tys. m3). Łączny ubytek zasobów z tego tytułu wynosi 435 tys. m3.
Stan zasobów geologicznych, stopień rozpoznania i zagospodarowania złóż surowców dla prac inżynierskich przedstawiono w tabeli 1.
W 2015 r. w Polsce wydobycie surowców dla prac inżynierskich wyniosło 0,034 mln m3, co stanowi 54,1% wydobycia z roku poprzedniego i tylko 6,2% wydobycia z 2012 r., kiedy było ono rekordowo wysokie. We wszystkich eksploatowanych złożach surowiec dla prac inżynierskich stanowi kopalinę towarzyszącą, a kopaliną główną są piaski i żwiry lub kamienie drogowe i budowlane.
Zasoby przemysłowe określono w odniesieniu do 10 złóż. Łącznie wynoszą one 4,408 mln m3, co stanowi 88,8% sumy zasobów bilansowych i pozabilansowych tych złóż. W niektórych przypadkach zasoby przemysłowe są większe od geologicznych bilansowych wykazanych w tabeli 2, ponieważ oprócz zasobów bilansowych obejmują także pozabilansowe, nieuwzględnione w poniższym zestawieniu.
Wykaz złóż wraz z wielkością zasobów i wydobycia podano w tabeli 2.
Opracował: Wojciech Szczygielski
2014
Do grupy surowców dla prac inżynierskich zaklasyfikowano złoża kopalin określanych często jako „masy ziemne do budowy”. Przeważnie są to skały o charakterze ilasto-piaszczystym i gliniasto-ilaste, ale także inne np.: piaskowce i wapienie nie spełniające kryteriów dla kamieni łamanych i blocznych. Kopalina jest wykorzystywana głównie w budownictwie drogowym do budowy nasypów oraz konserwacji nawierzchni dróg gruntowych. Surowiec gliniasto-ilasty jest przeznaczony do uszczelniania i rekultywacji składowisk odpadów, dla potrzeb hydrobudownictwa i innych celów.
Kryteria bilansowości złóż tej kopaliny nie są unormowane. O przydatności i zastosowaniu surowca do konkretnego celu decydują np.: jego parametry geologiczno-inżynierskie czy właściwości uszczelniające.
Najczęściej zasoby tej kopaliny są dokumentowane jako kopalina towarzysząca w złożach piasków i żwirów, a w 1/3 przypadków stanowi kopalinę główną złoża.
Ogółem zasoby geologiczne bilansowe wynoszą 9,49 mln m3. W stosunku do 2013 r. zmniejszyły się o 1,704 mln m3 (21,9 %).
W ostatnim roku zatwierdzono dokumentacje 3 złóż: Dębnica i Dębnica I w województwie dolnośląskim oraz Grabówka – Fosa w województwie lubelskim. Przyrost zasobów z tego tytułu wynosi łącznie 2,033 mln m3.
Skreślono z bilansu 4 złoża, których łączne zasoby, według sporządzonych dodatków do dokumentacji geologicznych, wynosiły 0,269 mln m3. Są to: Ciechanki Łańc. VI (województwo lubelskie), Siedlin i Góry VIII (województwo mazowieckie) oraz Męciszów I (województwo podkarpackie). Gliniasto-piaszczyste utwory zalegające nad pokładem kruszywa w złożu Góry VIII przeklasyfikowano do nadkładu ze względu na brak odbiorców tego typu surowca, natomiast pozostałe trzy złoża zostały wyeksploatowane.
Stan zasobów geologicznych, stopień rozpoznania i zagospodarowania złóż surowców dla prac inżynierskich przedstawiono w tabeli 1.
Wydobycie kopaliny w 2014 roku wyniosło 0,066 mln m3, co stanowi 55,9% wydobycia z roku poprzedniego i tylko 12,2 % z 2012 roku. Jednocześnie – w porównaniu do ostatnich lat – o połowę spadła ilość kopalń, które wydobywały ten surowiec.
Spadek popytu jest związany ze spowolnieniem realizacji inwestycji drogowych i zmniejszeniem zapotrzebowania na surowce do prac ziemnych.
Zasoby przemysłowe określono dla 10 złóż. Łącznie wynoszą 4,482 mln m3, co stanowi 88,0% sumy zasobów bilansowych i pozabilansowych tych złóż. W niektórych przypadkach zasoby przemysłowe są większe od geologicznych bilansowych wykazanych w tabeli 2, ponieważ oprócz zasobów bilansowych obejmują także zasoby pozabilansowe – nie uwzględnione w poniższym zestawieniu.
Wykaz złóż wraz z wielkością zasobów i wydobycia podano w tabeli 2.
Opracował: Wojciech Szczygielski
2013
Do grupy surowców dla prac inżynierskich zaklasyfikowano złoża kopalin określanych często jako „masy ziemne do budowy”. Przeważnie są to skały o charakterze ilasto-piaszczystym i gliniasto-ilaste, ale także inne np.: piaskowce i wapienie nie spełniające kryteriów dla kamieni łamanych i blocznych. Kopalina jest wykorzystywana głównie w budownictwie drogowym do budowy nasypów oraz konserwacji nawierzchni dróg gruntowych. Surowiec gliniasto-ilasty jest przeznaczony do uszczelniania i rekultywacji składowisk odpadów, dla potrzeb hydrobudownictwa i innych celów.
Najczęściej zasoby tej kopaliny są dokumentowane jako kopalina towarzysząca w złożach piasków i żwirów, a w 1/3 przypadków stanowi kopalinę główną złoża.
Ogółem zasoby geologiczne bilansowe wynoszą 7,79 mln m3. W stosunku do 2012 r. zmniejszyły się o 0,219 mln m3 (2,7 %).
W ostatnim roku nie udokumentowano i nie zatwierdzono żadnych nowych złóż a opracowano jedynie dodatki do dokumentacji geologicznej dla 3 złóż: Zalesie I (woj. mazowieckie), Rokitno I (woj. lubelskie) i Łazów-Galicja (woj. podkarpackie), w związku z zakończeniem ich eksploatacji. W wymienionych złożach surowce dla prac inżynierskich stanowiły kopalinę towarzyszącą, a kopaliną główną były piaski i żwiry. Możliwe do wydobycia zasoby zostały wyczerpane, w związku z czym złoża skreślono z bilansu zasobów.
Stan zasobów geologicznych, stopień rozpoznania i zagospodarowania złóż surowców dla prac inżynierskich przedstawiono w tabeli 1.
Wydobycie kopaliny w ostatnim roku drastycznie spadło do poziomu 117 tys. m3, co stanowi 21,6 % wydobycia z roku poprzedniego. Nadal znaczna cześć wydobycia krajowego przypada na województwo podkarpackie 82,3 tys. m3 (70,3 %), natomiast na drugim miejscu uplasowało się województwo lubelskie 21 tys. m3 (18,1 %), które jest jedynym województwem w którym odnotowano wzrost wydobycia. Ogólny spadek popytu na tę kopalinę jest zapewne związany ze spowolnieniem realizacji inwestycji drogowych.
Zasoby przemysłowe określono dla 12 złóż. W niektórych przypadkach zasoby przemysłowe są większe od geologicznych bilansowych wykazanych w tabeli 2, ponieważ oprócz zasobów bilansowych obejmują także zasoby pozabilansowe – nieuwzględnione w poniższym zestawieniu.
Wykaz złóż wraz z wielkością zasobów i wydobycia podano w tabeli 2.
Opracował: Wojciech Szczygielski
2012
Do grupy surowców dla prac inżynierskich zaklasyfikowano złoża kopalin określanych często jako „masy ziemne do budowy”. Przeważnie są to skały o charakterze ilasto-piaszczystym i gliniasto-ilaste, ale także inne np.: piaskowce i wapienie nie spełniające kryteriów dla kamieni łamanych i blocznych. Kopalina jest wykorzystywana głównie w budownictwie drogowym do budowy nasypów oraz konserwacji nawierzchni dróg gruntowych. Surowiec gliniasto-ilasty jest przeznaczony do uszczelniania i rekultywacji składowisk odpadów, dla potrzeb hydrobudownictwa i innych celów.
Najczęściej zasoby tej kopaliny są dokumentowane jako kopalina towarzysząca w złożach piasków i żwirów, a w 1/3 przypadków stanowi kopalinę główną złoża.
Ogółem zasoby geologiczne bilansowe wynoszą 8,00 mln m3. W stosunku do 2011 r. zmniejszyły się o 0,34 mln m3 (4,1 %).
W 2012 r. udokumentowano nowe zasoby w 2 złożach: „Sieniawa” i „Ubieszyn PKL”, położonych w województwie podkarpackim. W obu przypadkach surowce dla prac inżynierskich stanowią kopalinę towarzyszącą w złożach piasków i żwirów. W tym samym roku dla złoża „Sieniawa” opracowano także dodatek do dokumentacji powiększając nowo udokumentowane zasoby. W bilansie uwzględniono także 2 złoża, które dotychczas w nim nie figurowały: złoże „Gąbin” położone w woj. kujawsko-pomorskim oraz „Sękowa” w woj. małopolskim. Łączny przyrost zasobów z tego tytułu wyniósł 1,41 mln m3.
Na podstawie dodatków do dokumentacji skreślono z bilansu 3 złoża: złoże „Sękowa” o zasobach 4 tys. m3 w woj. małopolskim ze względu na zaniechanie eksploatacji kopaliny głównej – piasków i żwirów, złoże „Sieniawa I” o zasobach 24 tys. m3 w woj. podkarpackim – ponieważ zasoby w całości włączono do złoża „Sieniawa”, oraz całkowicie wyeksploatowane złoże „Karwowo” położone w woj. zachodniopomorskim.
Rozliczono i zaktualizowano zasoby złoża „Szymanówka” w woj. kieleckim po zakończeniu eksploatacji.
Stan zasobów geologicznych, stopień rozpoznania i zagospodarowania złóż surowców dla prac inżynierskich przedstawiono w tabeli 1.
Wydobycie w 2012 r. wyniosło 0,541 mln m3 i w stosunku do skorygowanego wydobycia za 2011 r. wynoszącego 0,470 mln m3 było większe o 15,1 % (sprawozdawca znacząco skorygował wydobycie za 2011 r. ze złoża Chałupki Dusowskie – wartość zmniejszono z 0,314 na 0,077 mln m3, co spowodowało zmianę wydobycia ogółem w 2011 r. z 0,706 na 0,470 mln m3).
Znaczna część wydobycia, bo ponad 86 %, przypada na województwo podkarpackie. Wydobycie w tym województwie zwiększa się corocznie od 2009 r. W stosunku do 2011 r. (wydobycie skorygowane 0,320 mln m3) wydobycie zwiększyło się o 0,147 mln m3 do poziomu 0,468 mln m3, co stanowi wzrost o 46 %. Jest to efekt trwającej budowy autostrady A4 między Tarnowem a Rzeszowem. W większości województw poziom wydobycia był zbliżony do ubiegłorocznego. Jedynie w województwie zachodniopomorskim odnotowano spadek o 0,062 mln m3 do poziomu ok. 18 % wydobycia z roku poprzedniego.
Wykaz złóż wraz z wielkością zasobów i wydobycia podano w tabeli 2.
Opracował: Wojciech Szczygielski
2011
Do grupy surowców dla prac inżynierskich zaklasyfikowano złoża kopalin określanych często jako „masy ziemne do budowy”. Przeważnie są to skały o charakterze ilasto-piaszczystym i gliniasto-ilaste, ale także inne np.: piaskowce i wapienie nie spełniające kryteriów dla kamieni łamanych i blocznych. Kopalina jest wykorzystywana głównie w budownictwie drogowym do budowy nasypów oraz konserwacji nawierzchni dróg gruntowych. Surowiec gliniasto-ilasty jest przeznaczony do uszczelniania i rekultywacji składowisk odpadów, dla potrzeb hydrobudownictwa i innych celów.
Najczęściej zasoby tej kopaliny są dokumentowane jako kopalina towarzysząca w złożach piasków i żwirów, a w 1/3 przypadków stanowi kopalinę główną złoża.
Ogółem zasoby geologiczne bilansowe wzrosły w stosunku do 2010 r. o 2,24 mln m3 (36,8 %).
W 2011 r. przyjęto dokumentacje 9 nowych złóż, są to: „Gniewczyna Tryniecka-I”, „Gorzyce dz.308”, „Mały Ubieszyn”, „Męciszów I”, „Munina-Nadsan”, „Orzechowce”, „Pustków-1634/11”, „Sieniawa I”, położone w woj. podkarpackim oraz „Zawichost-Podgórze” w woj. świętokrzyskim. W ośmiu złożach surowiec dla prac inżynierskich stanowi kopalinę towarzyszącą pokładom kruszywa naturalnego – piasków i żwirów, a tylko w złożu „Orzechowce” stanowi kopalinę główną.
Przyrost zasobów geologicznych bilansowych z tytułu nowo udokumentowanych zasobów wynosi łącznie 2,84 mln m3: w woj. podkarpackim 2,72 mln m3 oraz 0,12 mln m3 w świętokrzyskim.
Stan zasobów geologicznych, stopień rozpoznania i zagospodarowania złóż surowców dla prac inżynierskich przedstawiono w tabeli 1.
Wydobycie w 2011 r. wyniosło 0,706 mln m3, co stanowi 436 % wydobycia z roku poprzedniego (0,162 mln m3). Zwiększone wydobycie odnotowano przede wszystkim w województwie podkarpackim w związku z budową autostrady A4. Wydobycie wzrosło także w województwach: świętokrzyskim i zachodniopomorskim.
Znaczne zmiany poziomu wydobycia w kolejnych latach, w poszczególnych regionach, wynikają ze zmian popytu, uwarunkowanego przez inwestycje budowlane w danym rejonie. Złoża tej kopaliny są często dokumentowane dla potrzeb konkretnych, projektowanych inwestycji.
Wykaz złóż wraz z wielkością zasobów i wydobycia podano w tabeli 2.
Opracował: Wojciech Szczygielski
Tabela 1. Surowce dla prac inżynierskich – mln m3