Zgodnie z umową zawartą pomiędzy Państwowym Instytutem Geologicznym – PIB a Państwową Służbą Geologiczną Mongolii (NGS) pracownicy PIG-PIB prowadzili prace terenowe w pobliżu miejscowości Bayanbulag w ajmaku Bayankhongor, obszar badawczy Beliin Bulag. Celem badań jest analiza potencjału występowania surowców krytycznych, ze szczególnym uwzględnieniem molibdenu i wolframu.
Pierwsza grupa prowadziła prace badawcze w terminie od 13 czerwca do 18 lipca 2023 r. Kolejny zespół, który wyruszył na badania obszaru Zadgai Bulag w połowie lipca zakończy rekonesans w drugiej połowie sierpnia. Ponadto, w lipcu prace prowadzili także geolodzy odpowiedzialni za metodykę prowadzenia prac na obu obszarach i ustalenia bilateralne z partnerami projektu.
Ekspedycja pracowników PIG-PIB do Mongolii stanowi wznowienie współpracy polsko-mongolskiej w dziedzinie geologii, w ramach której m.in. dekadę temu realizowano projekt badawczy w górach Khasagt, Ałtaj Gobijski. Beliin Bulag.
Rafał Sikora wykonujący pomiary strukturalne w skałach osłony metamorficznej (fot. R. Nasiłowski)
Obszar Beliin Bulag (BB) jest położony w południowo-zachodniej części Gór Changaj. Cechuje go rzeźba górska, a prace wykonywane są na wysokościach od 2300 do 3000 m n.p.m. Pod względem budowy geologicznej teren badań znajduje się w strefie centralno-azjatyckiego pasa orogenicznego (CAOB), w południowej części permo-triasowego pasa magmowego Selengi, na pograniczu z proterozoicznym kratoniczym terranem Baidrag. W podłożu terenu badań występują głównie granitoidy wieku permskiego, którym towarzyszą liczne enklawy i intruzje gabr, diorytów i aplitów. W obrębie granitoidów znajdują się również proterozoiczne wapienie krystaliczne, a na kontakcie obu litologii strefy występowania skarnów. Skały osłony metamorficznej zajmują niewielki fragment badanego terenu.
Kamil Bulcewicz w trakcie poboru próbki do badań petrologicznych (fot. R. Sikora)
Podczas prac terenowych pracownicy PIG-PIB szczególną uwagę poświęcili strefom występowania skarnów, kontaktom intruzywnym, żyłom kwarcowym i pegmatytom, które mogą być wzbogacone w cenne pierwiastki. Pracami na obszarze BB kieruje dr Rafał Sikora z Centrum Geozagrożeń, który wraz z dr. Pawłem Urbańskim z Zakładu Geologii Regionalnej mają wieloletnie doświadczenie w pracy na terenie Mongolii. Swoje doświadczenia terenowe przekazują młodszym kolegom: Rafałowi Nasiłowskiemu z Zakładu Geologii Złożowej i Gospodarczej, Bartłomiejowi Grochmalowi i Kamilowi Bulcewiczowi (obaj z Oddziału Dolnośląskiego PIG-PIB).
Polska grupa badawcza przed jurtą (od lewej stoją: Kamil Bulcewicz, Rafał Nasiłowski, Paweł Urbański, Rafał Sikora i Bartłomiej Grochmal, fot K. Bulcewicz)
Obecność specjalistów z różnych dziedzin (geologii złóż, tektoniki, kartografii i petrologii) prowadziła do cennych dyskusji i wymiany koncepcji już na etapie badań terenowych, pozytywnie wpływając na realizację projektu.
Rafał Nasiłowski i Bartłomiej Grochmal podczas prac terenowych (fot. K. Bulcewicz)
Analizy są prowadzone na obszarze oddalonym od dużych ośrodków miejskich, na znacznych wysokościach, cechującym się istotnymi amplitudami temperatur, porywistym wiatrem, opadami gradu i śniegu, co ma istotne znaczenie z punktu logistyki, organizacji pracy i BHP. Praca w surowym klimacie i warunkach obozowych (m.in. noclegi w jurtach, brak bieżącej wody, polowe sanitariaty) są znaczącymi wyzwaniami, jakie stoją przed geologami zaangażowanymi w projekt.
Obóz Polsko-Mongolskiej ekspedycji geologicznej w Bayanbulag (Góry Changaj, fot. R. Nasiłowski)
W ramach rekonesansu, oprócz prowadzenia obserwacji geologicznych, rozpoznania litologii i opisu odsłonięć, pracownicy PIG-PIB wykonują analizy chemiczne przy pomocy przenośnych spektrometrów XRF, badania szlichowe aluwiów oraz pobierają próby na badania litogeochemiczne, petrograficzne i chronostratygrafię. Badania laboratoryjne w ramach projektu będą wykonywane zarówno w Mongolii, jak i w Polsce.
Dr Paweł Urbański objaśnia pomiar skał spektrometrem XRF władzom somonu Bayanbulag
Dr Rafał Sikora objaśnia geologię i rzeźbę terenu władzom somonu Bayanbulag w polowym jurto-biurze (fot. Khana)
Przed przystąpieniem do prac terenowych uczestnicy ekspedycji zdobyli przychylność lokalnych władz. Mongolię zamieszkują ludzie przywiązani do tradycji, a co najważniejsze - świadomi potencjału surowcowego oraz walorów przyrodniczych własnego kraju. Z tego względu obyczaj wymaga, aby powiadomić lokalne władze o celu i zakresie prowadzonych badań. Spotkania z przedstawicielami miejscowej społeczności pozwalają zdobyć ich zaufanie i uniknąć potencjalnych nieporozumień. Ludność zamieszkująca te tereny doskonale zdaje sobie sprawę z wpływu ewentualnej eksploatacji złóż na środowisko naturalne. Dla społeczeństwa składającego się w znacznej mierze z pasterzy, kwestie ochrony przyrody są bardzo ważne.
Okolicznościowa fotografia uczestników obrad starszyzny pasterzy i władz somonu Bayanbulag ze specjalnym udziałem polskiej grupy badawczej (fot. K. Bulcewicz)
Każdy dzień kończy się pracami kameralnymi i pomiarami XRF zebranych próbek skalnych. Na zdjęciu: Rafał Nasiłowski i Kamil Bulcewicz (fot. P. Urbański)
Tekst: Rafał Sikora
Zdjęcia: Rafał Sikora, Paweł Urbański, Kamil Bulcewicz, Rafał Nasiłowski, Khana
