Ukazał się właśnie poradnik pt. "Zasady dokumentowania warunków geologiczno-inżynierskich na potrzeby podziemnego bezzbiornikowego magazynowania i składowania", opracowany przez geologów inżynierskich z Państwowego Instytutu Geologicznego – PIB oraz specjalistów Akademii Górniczo-Hutniczej i Uniwersytetu Warszawskiego. To pierwsza w Polsce tak obszerna publikacja poświęcona temu zagadnieniu i kolejna pozycja z cyklu wydawniczego „Zasady dokumentowania warunków geologiczno-inżynierskich”.
Zobacz: pdf "Zasady dokumentowania warunków geologiczno-inżynierskich na potrzeby podziemnego bezzbiornikowego magazynowania i składowania" (17.71 MB)
Publikacja jest także dostępna na stronie PIG-PIB: http://geoportal.pgi.gov.pl/atlasy_gi/publikacje
Poradnik jest skierowany głównie do geologów inżynierskich sporządzających dokumentacje geologiczno-inżynierskie na potrzeby podziemnego bezzbiornikowego magazynowania substancji lub podziemnego składowania odpadów w górotworze. Z uwagi na złożoność zagadnień związanych z realizacją tego typu obiektów przedstawione w poradniku zagadnienia mają charakter interdyscyplinarny.
Publikacja została opracowana z myślą o wspieraniu kierunków działań wpisanych w politykę, strategie i programy na poziomie krajowym w zakresie podziemnego magazynowania i składowania, utworzonych w celu realizacji Polityki Energetycznej Polski do 2040 roku.
Poradnik podzielono na dwie części: syntezę podstawowych informacji oraz zalecenia do wykonywania dokumentacji geologiczno-inżynierskiej w odniesieniu do obowiązujących przepisów i dobrych praktyk. Mamy tu także przykłady krajowych i zagranicznych doświadczeń oraz wykaz najważniejszych aktów prawnych i mających zastosowanie norm.
Lokalizacja obiektów z aktualnymi koncesjami na magazynowanie lub składowanie na podkładzie mapy ogólnogeograficznej w skali 1 : 1 000 000 (https://www.geoportal.gov.pl)
Podziemne bezzbiornikowe magazyny substancji i podziemne składowiska odpadów zostały szeroko omówione w podziale na obiekty w naturalnych strukturach geologicznych (formacje: złóż węglowodorów, wodonośne, złóż węgla kamiennego oraz pustki skalne) oraz w strukturach antropogenicznych (komory solne, komory skalne w wyrobiskach kopalń podziemnych). Przedstawiono uwarunkowania geologiczne, zalety i wady obiektów oraz potencjalne zagrożenia (technologiczne, wodne, gazowe, górnicze). Scharakteryzowano także substancje i odpady przeznaczone do podziemnego magazynowania i składowania: wodór, dwutlenek węgla, sprężone powietrze, ropa naftowa, gaz ziemny oraz odpady wydobywcze, przeróbcze i przemysłowe.
Rodzaje podziemnych magazynów substancji i podziemnych składowisk odpadów
Rodzaje obiektów podziemnych na tle struktur geologicznych i formacji perspektywicznych dla magazynowania i składowania
W części dotyczącej dokumentowania warunków geologiczno-inżynierskich przedstawiono pełen zakres badań, które dobiera się w zależności od potrzeb wynikających z dostępnych materiałów archiwalnych, rodzaju obiektu, sposobu wprowadzania substancji /odpadu do górotworu oraz rodzaju struktury geologicznej.
Mówiąc o dokumentowaniu geologiczno-inżynierskim instynktownie mamy na myśli inwestycje, które są lokalizowane na stosunkowo niewielkich głębokościach. Magazyny czy składowiska podziemne są lokalizowane w strukturach geologicznych na znacznych głębokościach, zwłaszcza te w strukturach naturalnych np. wyeksploatowanych złożach węglowodorów, które mają głębokość nawet powyżej 1-2 km.
O tym, dlaczego badania geologiczno-inżynierskie są w tego typu inwestycjach niezbędne, opowiedziała dr Edyta Majer, jedna z autorek poradnika.
Dr Edyta Majer, współautorka poradnika, kierownik Zakładu Geologii Inżynierskiej:
"Podziemne magazyny substancji oraz podziemne składowiska odpadów nie są zaliczane do obiektów budowlanych w rozumieniu ustawy Prawo budowlane, dlatego w poradniku zdefiniowaliśmy je jako obiekty podziemne. Dla tych obiektów, zgodnie z ustawą Prawo geologiczne i górnicze sporządza się dokumentację geologiczno-inżynierską, która stanowi załącznik do wniosku na udzielenie koncesji na prowadzenie przedmiotowej działalności. Dokumentacja ta musi zawierać wyniki badań geologiczno-inżynierskich, wraz z ich interpretacją oraz określa warunki geologiczno-inżynierskie na potrzeby projektowania, eksploatacji oraz likwidacji obiektu podziemnego. Ustalając warunki geologiczno-inżynierskie dla obiektu podziemnego konieczna jest synteza informacji dotyczących budowy geologicznej, w tym czynników strukturalnych i geodynamicznych, warunków hydrogeologicznych oraz procesów i zjawisk geologicznych a także antropogenicznych, które oddziaływają na obiekt podziemny lub mogą zostać uaktywnione. Na tym polega opis i ocena warunków geologiczno-inżynierskich dla obiektu podziemnego. W ocenie należy uwzględnić prawie dwadzieścia różnych czynników, w tym m.in. szczegółowe informacje dotyczące struktury geologicznej, a więc jej rozciągłość, szczelność, stabilność. Ważna jest także ocena aktywności sejsmicznej, tektonicznej oraz określenie właściwości petrofizycznych i mechanicznych budujących ją skał. Jest to zadanie bardzo trudne, wymagające współpracy interdyscyplinarnego zespołu, w tym odpowiednio przygotowanych geologów inżynierskich."
Cenną częścią książki jest słownik terminów, który podaje definicje pojęć, także tych nie opisywanych dotąd w literaturze przedmiotu.
O wartości tego ponad trzystustronicowego opracowania zawierającego 81 tabel i 96 rycin świadczą opinie i recenzje przedstawicieli świata nauki.
Dr hab. Paweł Łukaszewski, Uniwersytet Warszawski, Wydział Geologii:
"Opracowane to jest bardzo potrzebne i oczekiwane nie tylko przez osoby zajmujące się geologią, geologią inżynierską, geotechniką, hydrogeologią, górnictwem i wiertnictwem, ale również przez projektantów, inwestorów oraz przedstawicieli administracji geologicznej oraz firmy górnicze i wiertnicze związane z pracami nad podziemnym bezzbiornikowym magazynowaniem substancji lub podziemnym składowaniem odpadów. Sporządzenie tak dużego i kompleksowego opracowania wymagało bardzo dużego nakładu pracy ze strony zespołu autorskiego, konsultantów i współpracowników. Zebrano w nim wszechstronne informacje dotyczące podziemnego magazynowania i składowania, obejmujące wiele zagadnień z różnych dziedzin oraz autorskie ujednolicone terminologicznie podejścia klasyfikacyjne."
Dr hab. Piotr Zawrzykraj, Uniwersytet Warszawski, Wydział Geologii:
"Publikacja jest znaczącym krokiem w zakresie działań edukacyjno-doradczych wspierających wysiłki w rozwiązywaniu współczesnych wyzwań, do których należą ograniczanie skutków zmian klimatycznych, transformacji energetycznej, dywersyfikacji źródeł dostaw energii oraz zapewnienia bezpieczeństwa energetycznego. Poradnik będzie pomocny inwestorom oraz wykonawcom prac geologiczno-inżynierskich towarzyszących podziemnemu magazynowaniu i składowaniu.
Dr hab. inż. Henryk Woźniak, Akademia Górniczo-Hutnicza im. Stanisława Staszica w Krakowie:
Obszerność i szczegółowość opracowania świadczy o wiedzy i kompetencji zespołu autorskiego, który w swej pracy bazował na własnym doświadczeniu, i co należy szczególnie podkreślić, niezwykle szerokim studium przedmiotowej literatury. Całość opracowania nie budzi zastrzeżeń merytorycznych."
Nad poprawnością merytoryczną poradnika czuwała prof. dr hab. inż. Joanna Pinińska. Wsparcia merytorycznego autorom udzielili także geolodzy ze służby geologicznej Finlandii oraz pracownicy Operatora Gazociągów Przesyłowych GAZ-SYSTEM S.A.
Książka pt. „Zasady dokumentowania warunków geologiczno – inżynierskich na potrzeby podziemnego bezzbiornikowego magazynowania i składowania” powstała pod redakcją merytoryczną dr Edyty Majer i dr Marty Sokołowskiej. Została opracowana w ramach zadania państwowej służby geologicznej i sfinansowana ze środków Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej.
Tekst: Artur Baranowski, Edyta Majer
