Zakończyła się 28 Sesja Międzynarodowej Organizacji Dna Morskiego, w trakcie której eksperci PIG-PIB pracowali nad przygotowaniem przepisów mających umożliwić eksploatację głębokomorskich zasobów mineralnych.
Sala obrad w siedzibie Międzynarodowej Organizacji Dna Morskiego
W 2023 roku polscy eksperci wzięli udział w trzech częściach 28. Sesji Międzynarodowej Organizacji Dna Morskiego (MODM, ang. International Seabed Authority - ISA), podczas których odbyły się posiedzenia Rady i Zgromadzenia. Aktywny udział w pracach ISA oraz w pracach nad przepisami wydobywczymi ze strony Państwowego Instytutu Geologicznego - PIB biorą Agata Kozłowska-Roman z Zakładu Geologii Regionalnej oraz dr Michał Tomczak z Oddziału Pomorskiego w Szczecinie.
Agata Kozłowska-Roman podczas wygłaszania polskiego stanowiska w sprawie Mining Code
Celem udziału w 28 Sesji było uczestnictwo w negocjacjach regulacji wydobywczych w Obszarze (tj. na wodach międzynarodowych poza jurysdykcją państwową). Głównym tematem obrad była kontynuacja prac oraz negocjacje nad zapisami regulacji wydobywczych w Obszarze (tzw. Mining Code).
Polska delegacja pracowała w czterech grupach roboczych, które zajmowały się poszczególnymi działami regulacji: grupa ds. środowiskowych, ds. instytucjonalnych, ds. finansowych, ds. inspekcji, a na forum plenarnym debatowano nt. tzw. „President’s text”.
Rada poczyniła znaczące postępy w pracach nad kompleksowymi ramami regulacyjnymi dotyczącymi eksploatacji minerałów w Obszarze, w szczególności w kierunku opracowania skonsolidowanego tekstu negocjacyjnego, który zamierzamy przygotować do końca bieżącego roku. Podczas obrad plenarnych poruszono także kwestie polityczne oraz proceduralne dotyczące pracy Rady i Organizacji. Część z nich dotyczyła debaty nad scenariuszami „co, jeśli...”, w odniesieniu do zawartej w UNCLOS (Konwencji Organizacji Narodów Zjednoczonych o prawie morza) „zasady 2 lat”, która nakładała obowiązek opracowania regulacji wydobywczych do lipca 2023 r., zgodnie z wnioskiem Królestwa Nauru. Delegacja uczestniczyła w negocjacjach projektów decyzji Rady, odbyła kilka nieformalnych rozmów roboczych, a także brała udział w niektórych w tzw. side-eventach organizowanych podczas przerw lub po obradach.
Michał Tomczak podczas rozmowy z delegatem Japonii podczas III części 28 Sesji ISA
W ramach poszczególnych prac na forum grup roboczych polska delegacja zabierała głos w zakresie poszczególnych zapisów regulacji środowiskowych, finansowych, tekstu prezydenta Rady oraz kodeksu górniczego. Uwagi te były uzgadniane w ramach zespołu PIG-PIB – Zespół ds. Badań Oceanicznych MKiŚ. Część z nich dotyczyła uproszczeń tekstu lub wyjaśnień albo przedstawienia uzasadnienia dla zaproponowanych zmian (np. w grupie finansowej i środowiskowej).
Podczas spotkań plenarnych III części 28 Sesji dyskutowano nad nowymi zasadami organizacji negocjacji. Polska delegacja wyraziła przekonanie, że powinno się kontynuować prace nad regulacjami wydobywczymi, gdyż jest to niezbędne do wypełnienie zobowiązania z lipcowej sesji Rady, tak, aby móc przyjąć regulacje najpóźniej podczas 30 Sesji ISA w 2025 r. Nasz kraj utrzymuje stanowisko, że biorąc pod uwagę postanowienia Konwencji o prawie morza i Porozumienia z 1994 r., Rada powinna kontynuować wysiłki na rzecz dalszych prac nad regulacjami dotyczącymi eksploatacji. Dlatego uważamy, że działalność wydobywcza może być prowadzona dopiero po wprowadzeniu solidnych zasad, przepisów i procedur Organizacji (ang. Rules, Regulations and Procedures of the Authority).
W stanowisku Polski podkreślono, że należy w dalszym ciągu pogłębiać wiedzę na temat dna morskiego, środowiska i wpływu działalności wydobywczej na ekosystem, kontynuując jednocześnie prace nad przepisami dotyczącymi eksploatacji, pamiętając o zobowiązaniach związanych z niedyskryminacją kontraktorów i ochroną środowiska morskiego, tak aby zapewnić realizację wszystkich postanowień Konwencji i Porozumienia z 1994 r.
Polscy delegaci zapewnili Prezydenta, że nasz kraj pozostaje w pełni zaangażowany w negocjacje w ramach ISA i opowiada się za kontynuowaniem konstruktywnej współpracy i dyskusji zarówno na temat kwestii środowiskowych, jak i wypełniania mandatu Organizacji. Ustanowienie ram regulacyjnych jest kluczowym elementem związanym z powstaniem i funkcjonowaniem ISA, jak zapisano w Porozumieniu z 1994 roku. Jest to zadanie spoczywające na Organizacji, aby wywiązać się z obowiązku nie tylko ochrony środowiska morskiego, ale także zapewnienia, że prawa wszystkich Państw-Stron Konwencji do podejmowania działań na tym obszarze są przestrzegane przy ścisłym poszanowaniu zasad, przepisów i procedur ISA.
Na zakończenie spotkania Prezydent Rady, ambasador González Mijares podkreślił konstruktywną pracę i zaangażowanie delegacji w obrady 28 Sesji oraz podziękował za wsparcie dla Prezydenta Rady. Wobec nie zakończenia w terminie debaty nad regulacjami będą one kontynuowane podczas 29 Sesji ISA.
Jednocześnie obserwuje się znaczną intensyfikację prac ISA, szczególnie w okresie międzysesyjnym. Polska, z uwagi na swoje interesy w Obszarach (posiadanie dwóch działek licencyjnych na Pacyfiku i Atlantyku) powinna być głęboko zaangażowana w negocjacje na forum wszystkich grup. Członkowie Rady uzgodnili, za zgodą Polski, że skonsolidowany tekst projektu regulacji zostanie przygotowany pod przewodnictwem Przewodniczącego 28 Sesji przy wsparciu technicznym Sekretariatu i będzie poddany dalszym usprawnieniom regulacji dotyczących eksploatacji zasobów mineralnych w Obszarze podczas pierwszej i drugiej części 29 Sesji. Głównym celem skonsolidowanego tekstu będzie uporządkowanie tekstu w oparciu o dotychczasowe uzgodnienia oraz uwagi delegacji.
Tekst: Agata Kozłowska-Roman, Michał Tomczak
