Obchodami Międzynarodowego Dnia Ziemi Muzeum Geologiczne otwiera sezon plenerowych wydarzeń popularnonaukowych. Zapraszamy 21 kwietnia 2024 r. (niedziela) w godzinach 10.00-15.00, adres: ul. Rakowiecka 4, wejście od ul. Wiśniowej.
Na gości będą czekały liczne stoiska geologicznych i archeologicznych muzeów przyrodniczych, Ministerstwa Klimatu i Środowiska, Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej, Parków Narodowych, Lasów Państwowych, a także mobilne laboratoria Głównego Inspektoratu Ochrony Środowiska. Będzie można również wziąć udział w prelekcjach oraz warsztatach geologicznych.
Tegoroczne obchody Dnia Ziemi zbiegają się w czasie z 20-leciem powstania Światowej Sieci Geoparków. Z tej okazji gośćmi wydarzenia będą trzy polskie geoparki, które uzyskały rangę Światowych Geoparków UNESCO.
Program wydarzenia
Prelekcje
Prelekcje odbędą się w budynku Muzeum Geologicznego PIG-PIB – wejście od strony ul. Wiśniowej, w sali nr 16. Wykłady prowadzone będą przez merytorycznych pracowników instytucji współorganizujących obchody Dnia Ziemi.
11.00 - Paratetyda - ostatnie ciepłe morze na terenie Polski. Dr hab. Barbara Studencka, prof. PAN, PAN Muzeum Ziemi w Warszawie.
100 lat temu, 10 kwietnia 1924 r. na Zjeździe Serbskiego Towarzystwa Geologicznego profesor Włodzimierz Łaskarew, wybitny badacz osadów środkowego miocenu, zaproponował nazwę PARATETYDA dla rozległego śródlądowego zbiornika, złożonego z kilku połączonych ze sobą akwenów, istniejącego w paleogenie–neogenie (~ 32,0–2,58 mln lat temu) na obszarze od zapadliska przedalpejskiego na terenie Francji do południowo-wschodniego Ustiurtu w Turkmenistanie.
W środkowym miocenie (15,1–12,0 mln lat temu) obszar południowej Polski stanowił najbardziej północną strefę Paratetydy Środkowej. Znakomicie zachowane skamieniałości pochodzące z wielu stanowisk środkowego miocenu znajdują się w zbiorach Muzeum Ziemi. Subiektywny przegląd stanowisk z których pochodzi bogata i różnorodna fauna zostanie zaprezentowany podczas tego spotkania przez autorkę, która rozpoznaniu składu gatunkowego zespołów małżowych Paratetydy, jej stratygrafii i paleogeografii poświeciła 50 lat pracy twórczej.
11.45 - Epoka lodowcowa odczarowana. Dr Michał Loba, PIG-PIB
Epoka lodowcowa budzi naszą wyobraźnię. To niezwykły czas w dziejach Ziemi, w trakcie którego klimat planety oscylował między mroźnymi zlodowaceniami a ciepłymi interglacjałami. Kultura popularna zakorzeniła w naszych umysłach bardzo jednoznaczny obraz epoki lodowcowej, gdzie krajobraz przysypany jest grubą warstwą białego puchu, w tle majaczy lądolód, a przez śnieżycę przedziera się mamut. Czy epoka lodowcowa rzeczywiście tak wyglądała? W czasie wykładu dowiemy się, co współczesna nauka rzeczywiście mówi nam o zmianach klimatu w plejstocenie i o tym, jak na te zmiany reagowało środowisko przyrodnicze. Zapoznamy się z astronomicznymi zjawiskami stojącymi za plejstoceńskimi zmianami klimatu. W naszej opowieści skupimy się na obszarze środkowej Europy, przede wszystkim Polski. Dowiemy się, jak wyglądało i zmieniało się środowisko przyrodnicze – rośliny i zwierzęta, które zamieszkiwały obszar naszego kraju w trakcie epoki lodowcowej.
12.30 - Krótko o antropogenezie. Dr Krzysztof Owocki, Instytut Paleobiologii PAN
Skąd pochodzą ludzie? Jacy byli nasi przodkowie i którędy podróżowali zdobywając Świat? Na te pytania odpowiadają najnowsze odkrycia antropologów.
13.15 - Drugie życie kamieniołomu, czyli sukcesja przyrody i nowe funkcje starych kamieniołomów. Dr Agnieszka Chećko, Centrum Edukacji Ekologiczno-Geologicznej Geosfera
Co się dzieje z wyrobiskiem, gdy ucichną już maszyny i znikną ludzie, przez lata wydobywający kamień? Jaki jest dalszy los starych kamieniołomów? Czy jedyną drogą jest zatarcie jego śladów w krajobrazie, niekontrolowana sukcesja biologiczna i zapomnienie?
14.00 - Polskie geoparki UNESCO. Dr Michał Poros, Geopark Świętokrzyski, Monika Cychowska, Geopark Kraina Wygasłych Wulkanów; Nancy Sauer, Geopark Łuk Mużakowa
Polska ma już 3 geoparki posiadające status Światowych Geoparków UNESCO! Co kryje się pod tą rangą? Gdzie zlokalizowane są wspomniane geoparki i czym się wyróżniają? O tym wszystkim opowiedzą Państwu ich przedstawiciele w ramach prelekcji popularnonaukowej okraszonej pięknymi fotografiami i rekwizytami nawiązującymi do specyfiki geologicznej każdego z trzech geoparków.
Warsztaty - obowiązują zapisy (formularz na dole strony)
Warsztaty są skierowane do odbiorców 15+ i prowadzone będą przez pracowników PIG-PIB w oparciu o kolekcje dydaktyczne i materiały kartograficzne. Na warsztaty obowiązują zapisy, które zostaną uruchomione 15 kwietnia 2024 r., o godzinie 11.00. Liczba miejsc ograniczona.
10.30 - Materia Ziemi. Dr Jan Krawczewski, Muzeum Geologiczne PIG-PIB
Z czego zbudowana jest Ziemia? Gdzie i jak powstają skały? Jak rozpoznać podstawowe ich rodzaje? Tego wszystkiego dowiesz się podczas warsztatów o materii Ziemi.
12.00 - Życie zaklęte w skałach. Dr Tatiana Woroncowa-Marcinowska, Muzeum Geologiczne PIG-PIB
Czym są i jak powstają skamieniałości? Czy wszystkie są pozostałościami dawnych organizmów? Jak stare są najstarsze ze skamieniałości uczestniczących w warsztatach? Na te i wiele innych pytań znajdziesz odpowiedzi podczas warsztatów.
13.30 - Najbardziej kolorowe z map – mapy geologiczne! Co w nich siedzi? – Weronika Danel, Monika Pielach, Joanna Przasnyska. Opracowanie materiałów: Agnieszka Borecka, Monika Pielach
Chcesz wiedzieć co masz pod stopami, gdy jesteś na spacerze, na wyprawie w górach, w lesie, nad jeziorem? Mapa geologiczna pomoże odpowiedzieć na to pytanie! Zapraszamy na warsztaty z kartografii geologicznej, czyli po co są mapy geologiczne i co z nimi robić. Dowiesz się, co oznaczają kolorowe pola na mapach geologicznych, co to i po co jest przekrój geologiczny, jak narysować mapę geologiczną i przekrój, gdzie i jak korzystać z powszechnie dostępnych map geologicznych oraz dla odważnych, jak to jest ubrudzić sobie ręce i poczuć się jak geolog w terenie – wiercenie sondą ręczną.
Piknik
Stoiska piknikowe dostępne w godzinach 10.00-15.00. Wydarzenie odbędzie się przed budynkiem Muzeum Geologicznego PIG-PIB od strony ul. Wiśniowej.
Dla lubiących zgłębiać wiedzę:
- ciekawe własności i zastosowania minerałów,
- różnorodność skał i umiejętność ich rozróżniania,
- mikroświat - obserwacje mikroskopowe: z jakich minerałów składają się skały,
- jak wyglądają i czym są zamieszkujące oceany kokolitofory, otwornice, radiolarie i jakie jest ich znaczenie dla nauki, a także co kryje piasek z plaż bałtyckich,
- zaklęte w skałach organizmy będące świadectwem dawniej istniejącego świata,
- ścieżki ewolucyjne człowieka – drzewo rodowe, repliki czaszek naszych odległych przodków i szkielet człowieka!jakich narzędzi używali i jak je wytwarzali nasi praprzodkowie z ziem polskich,
- jak rozpoznaje się tropy zwierząt na gruncie?
Dla badających i chroniących środowisko:
- jak bada się poszczególne komponenty środowiska naturalnego oraz monitoruje stan gleby, wody i powietrza?
- jak bada się czystość wody w naszych kranach?
- jak obserwuje się organizmy żyjące w naszych rzekach – doświadczenia biologiczno-chemiczne oraz pomiar hałasu,
- jak tropi się wykroczenia przeciwko środowisku z użyciem specjalistycznego sprzętu, np.: statków powietrznych, georadarów czy fotopułapek?
- jak dać rzeczom drugie życie? - warsztat kreatywny.
Dla geoturystów:
- trzy polskie geoparki z listy światowych Geoparków UNESCO,
- Centrum Edukacji Ekologiczno-Geologicznej GEOsfera,
- Mapy geoturystyczne polskich parków narodowych i krajobrazowych.
Dla najmłodszych:
- ścieżka sensoryczna z różnych leśnych podłoży,
- skrzynki-zgadule do rozpoznawania dotykiem, co się trzyma w dłoni,
- wykopaliska paleontologicznekolorowanki, megapuzzle i zabawa jenga.
Stoiska Państwowego Instytutu Geologicznego – Państwowego Instytutu Badawczego (PIG-PIB):
- Skamieniałości – Muzeum Geologiczne PIG-PIB
Serdecznie zapraszamy na stoisko ze skamieniałościami, na którym będziecie mieli możliwość obejrzenia, dotknięcia i poznania skamieniałości nawet sprzed 500 mln lat!
- Skały i minerały – Muzeum Geologiczne PIG-PIB
Na stanowisku zwiedzający będą mogli poznać najważniejsze cechy, dzięki którym rozpoznajemy minerały. Wspólnie nauczymy się je określać. Będzie to wstęp do kolejnej aktywności – rozpoznawania różnych typów skał występujących na terenie Polski.
- Świat MIKRO – Oddział Karpacki PIG-PIB
Mikroświat – niewidoczny gołym okiem (nieuzbrojonym) świat, o którego istnieniu wiemy dzięki obserwacjom mikroskopowym. Jak wygląda pyłek różnych gatunków roślin (np. brzozy, stokrotki) i po się go bada? Jak wyglądają zamieszkujące morza i oceany i czym są kokolitofory, otwornice, radiolarie i jakie jest ich znaczenie dla nauki? Z jakich minerałów składa się granit, piaskowiec, sól kamienna? Co kryje piasek z plaż bałtyckich? Jak wygląda skorupka ślimaka? Zapraszamy do świata mikro!
- Sole świata – świat soli – Zakład Geologii Regionalnej PIG-PIB
Na stoisku przedstawione będą podstawowe informacje o polskich solach kamiennych i solach potasowo-magnezowych. Odwiedzający dowiedzą się jak powstają sole, gdzie występują, w jaki sposób i gdzie są wydobywane, a także do czego są wykorzystywane. Każdy będzie mógł zobaczyć, dotknąć i skosztować soli.
- Zanieczyszczenia wody – Zakład rozpoznawania i ochrony wód podziemnych PIG-PIB
Za pomocą uniwersalnego fotometru/kolorymetru przeznaczonego do wykonywania analiz wody będziemy oznaczać w niej zawartość żelaza. Każdy będzie mógł wykonać analizę własnoręcznie. Badanie polega na dodaniu odczynników do probówki i po ich wymieszaniu umieszczeniu w fotometrze. Zachęcamy do przyniesienia własnej wody. Do badania potrzeba 10 ml wody. Na naszym stoisku zademonstrujemy, w jaki sposób zanieczyszczenia przemieszczają się w warstwie wodonośnej. Użyjemy do tego kolumnę wykorzystywaną do określania współczynnika filtracji.
Stoisko Ministerstwa Klimatu i Środowiska
Zapraszamy do udziału w warsztacie kreatywnym: Nie kupuj, nadaj rzeczom drugie życie – warsztat kreatywny. W trakcie warsztatów podpowiemy, jak dbać o ubrania, aby jak najdłużej nam służyły. Pokażemy też, w jaki sposób dać im drugie życie i skąd czerpać inspiracje. Wyjaśnimy również czym jest włóczka T-shirtowa, jak powstaje i do czego może zostać wykorzystana. Na warsztaty zabierzcie swoje zniszczone lub uszkodzone ubrania, a w ich trakcie będziecie mogli je samodzielnie i kreatywnie przerobić. Dzięki temu wasze ubrania będą Wam dłużej służyć. Skorzystacie na tym nie tylko Wy, ale i środowisko.
Stoisko Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej
Na naszym stoisku doradca udzielać będzie informacji z zakresu działalności NFOŚiGW. Zapraszamy także najmłodszych do stolików z zabawami typu kolorowanki, jenga oraz do układania puzzli przed namiotem.
Stoisko Głównego Inspektoratu Ochrony Środowiska
Zapraszamy do mobilnego laboratorium Głównego Inspektoratu Ochrony Środowiska: to tutaj pokażemy, jak badamy poszczególne komponenty środowiska naturalnego oraz monitorujemy jego stan. Opowiemy Ci jak wykonujemy badania i oceny stanu gleby, wody i powietrza na potrzeby Państwowego Monitoringu Środowiska oraz na potrzeby działań interwencyjnych prowadzonych przez inspektorów IOŚ. Specjaliści z Centralnego Laboratorium Badawczego zaproszą Cię również do wspólnej obserwacji organizmów żyjących w naszych rzekach. Będzie to wyjątkowa okazja do zobaczenia z bliska złotej algi, wykonania ciekawych doświadczeń biologiczno-chemicznych oraz pomiarów hałasu. Podczas Dnia Ziemi na stoisku GIOŚ będzie można również porozmawiać z doświadczonymi inspektorami z Departamentu Zwalczania Przestępczości Środowiskowej, którzy wprowadzą zwiedzających w tajniki tropienia wykroczeń przeciwko środowisku z użyciem specjalistycznego sprzętu np.: statków powietrznych, georadarów czy fotopułapek.
Stoiska geoparków, geoturystyki, ochrony georóżnorodności
W tym roku przypada 20. rocznica powstania Światowej Sieci Geoparków zrzeszającej narodowe geoparki o statusie Światowego Geoparku UNESCO. Na stoisku gościć będziemy koronę polskich geoparków – trzy, które uzyskały ten status: Geopark transgraniczny Łuk Mużakowa, Geopark Świętokrzyski i najmłodszy – Geopark Kraina Wygasłych Wulkanów. Dowiecie się tu jakie skarby geologiczne można znaleźć na ich terenie, którędy po nich wędrować, co koniecznie zwiedzić i dlaczego uzyskały tak wysoką rangę. Geoparkom towarzyszyć będzie Centrum Edukacji Ekologiczno-Geologicznej GEOsfera w Jaworznie – jeden z najlepiej zagospodarowanych dla celów edukacyjnych i geoturystycznych obiektów poeksploatacyjnych w naszym kraju!
Stoisko Muzeum Ewolucji Instytutu Paleobiologii PAN
Na naszym stoisku będzie można zobaczyć repliki czaszek naszych odległych przodków, w tym słynnej "Lucy"- australopiteka z Afryki, i dowiedzieć się jak wygląda drzewo rodowe ludzi wg. najnowszych badań antropologicznych. Będzie też szkielet człowieka!
Stoisko Polskiej Akademii Nauk Muzeum Ziemi w Warszawie
100 lat temu, 10 kwietnia 1924 r. na Zjeździe Serbskiego Towarzystwa Geologicznego profesor Włodzimierz Łaskarew, wybitny badacz osadów środkowego miocenu, zaproponował nazwę Paratetyda dla rozległego śródlądowego zbiornika, złożonego z kilku połączonych ze sobą akwenów, istniejącego w paleogenie–neogenie (~ 32,0–2,58 mln lat temu) na obszarze od zapadliska przedalpejskiego na terenie Francji do południowo-wschodniego Ustiurtu w Turkmenistanie. W środkowym miocenie (15,1–12,0 mln lat temu) obszar południowej Polski stanowił najbardziej północną strefę Paratetydy Środkowej. Znakomicie zachowane skamieniałości pochodzące z wielu stanowisk środkowego miocenu znajdują się w zbiorach Muzeum Ziemi. Subiektywny przegląd stanowisk z których pochodzi bogata i różnorodna fauna zostanie zaprezentowany podczas tego spotkania przez autorkę, która rozpoznaniu składu gatunkowego zespołów małżowych Paratetydy, jej stratygrafii i paleogeografii poświeciła 50 lat pracy twórczej.
Stoisko Wydziału Archeologii UW i Państwowego Muzeum Archeologicznego
Na stanowisku zaprezentujemy repliki najstarszych narzędzi krzemiennych (m.in. grotów strzał i oszczepów, noży czy skrobaczy) z terenów ziem polskich. Będzie możliwość zapoznania się z różnymi surowcami, które wytwórcy z epoki kamienia wykorzystywali do wykonania przedmiotów codziennego zastosowania. Każdy zwiedzający będzie mógł obejrzeć pod mikroskopem krzemienne narzędzia i poszukać śladów ich używania.
Stoisko Muzeum Starożytnego Hutnictwa Mazowieckiego im. Stefana Woydy w Pruszkowie
Prezentacja rezultatów badań archeologicznych prowadzonych na obszarze zachodniego Mazowsza. Na ich podstawie opowiemy o ludności zamieszkującej ten teren u schyłku starożytności: czym się zajmowali, jak się ubierali i jak traktowali swoich zmarłych. Przywieziemy nieco kopii przedmiotów zabytkowych. Główna część naszego stoiska poświęcona będzie tzw. Mazowieckiemu Centrum Metalurgicznemu – wysoko wyspecjalizowanemu ośrodkowi hutnictwa żelaza, drugiemu pod względem wielkości centrum produkcji żelaza na terenach tzw. barbarzyńskiej Europy.
Stoisko Regionalnej Dyrekcja Lasów Państwowych w Warszawie
Na naszym stoisku będzie można sprawdzić swoją wiedzę w zakresie rozpoznawania tropów zwierząt na gruncie, skorzystać ze ścieżki sensorycznej, złożonej z różnych podłoży występujących w lesie. Planujemy zabrać tzw. skrzynki-zgadule, do których wkłada się ręce i za pomocą zmysłu dotyku rozpoznaje się, co mamy w dłoni. Zabierzemy ze sobą też próbki drewna w postaci idealnie równych kul, które zawsze przykuwają dużą uwagę zarówno dorosłych, jak i dzieci.
Stoisko Polskich Parków Narodowych
Zapraszamy gorąco do odwiedzenia naszego stoiska. Prezentować się na nim będą Parki Narodowe: Poleski, Wielkopolski, Ojcowski, Karkonoski i Biebrzański. W programie gry i zabawy edukacyjne związane z tematyką fauny, flory, parków narodowych w Polsce - labirynty i proste quizy dla najmłodszych, quizy dotyczące biologii żurawia i żółwia błotnego dla starszych, układanki "Jaki to ptak?", cykl rozwojowy płazów, rodzaje mrówek, ptasie jaja, budowa pnia drzewa, drewniane puzzle itd., puzzle magnetyczne, dopasowanki, a także Interaktywne mobilne gry edukacyjne i konkursy z upominkami.
Stoisko Stowarzyszenia Geocaching Warszawa
Wykopaliska paleontologiczne dla najmłodszych – Muzeum Geologiczne PIG-PIB
Konkursy geologiczne i nie tylko – Muzeum Geologiczne PIG-PIB
Zapraszamy również do :
- Muzeum Geologicznego – na wystawy stałe i czasowe
- Biblioteki Geologicznej – która przygotuje ekspozycję „Śląskie wulkany w publikacjach Biblioteki Geologicznej” – materiały z zakresu geoturystki i georóżnorodności, w szczególności dotyczące rejonu Dolnego Śląska eksponując nowo otwarty geopark UNESCO.
Podczas Dnia Ziemi na wszystkich stoiskach będzie można porozmawiać z doświadczonymi naukowcami, badaczami, a także zasięgnąć informacji od urzędników – fachowców w dziedzinie ochrony środowiska, w tym georóżnorodności.
