Arsen

Arsen posiada właściwości pośrednie pomiędzy metalami a niemetalami. Pierwiastki takie nazywane są półmetalami lub metaloidami. Metaliczny arsen jest ciemnoszary, dość kruchy i ma małą twardość w skali Mohsa.

 

Arsen łatwo wchodzi w reakcję z innymi pierwiastkami, będąc składnikiem ponad 200 minerałów. Najczęściej łączy się z siarką oraz metalami, zwłaszcza srebrem, ołowiem, miedzią, niklem, antymonem, kobaltem i żelazem. W przyrodzie może występować także jako arsen rodzimy. Arsen obecny jest także w powietrzu, w wodzie i glebie, dokąd trafia ze źródeł zarówno naturalnych jak i w wyniku działalności człowieka. Najczęstszym źródłem arsenu są arsenki metali, a także realgar oraz arsen rodzimy. Od lat największym producentem arsenu są Chiny, a także takie kraje jak Rosja, Maroko i Belgia.

 

Arsen znany i stosowany był od starożytności. Dość szybko okrył się złą sławą jako trudna do wykrycia trucizna, niestety jego opinia przez wieki niewiele się poprawiła. W XIX wieku stosowano go w kosmetykach i medycynie, a nawet cukiernictwie. Arsen wchodzi również w skład dwóch niezwykle popularnych zielonych barwników, które stosowano praktycznie wszędzie: w produkcji odzieży, tapet, książek czy ozdób, przy jednoczesnym wykorzystywaniu ich jako środki owadobójcze. Zatrucie arsenem spowodowało problemy zdrowotne, a nawet śmierć u niezliczonej liczny osób, wśród użytkowników, ale przede wszystkim producentów tych przedmiotów. Zła sława arsenu i arsenowych barwników spowodowała, że do dziś zielony kolor kojarzony jest z toksycznością.

 

Pomimo złej sławy, arsen przez lata stosowany był w wielu dziedzinach przemysłu. Używany był jako środek odkażający i konserwujący w przemyśle drzewnym, jako pestycyd, dodatek do pasz zwiększający masę. Obecnie dodawany jest do stopów z ołowiem i miedzią, co zwiększa ich wytrzymałość, wykorzystywany jest także w innych procesach metalurgicznych oraz odzyskiwania metali z rud, do produkcji półprzewodników oraz w pirotechnice.

 

W Polsce arsen nie jest wydobywany. Jego złoża udokumentowane zostały w Sudetach, w rejonie Złotego Stoku, gdzie współwystępuje on ze złotem oraz w okolicy  Czarnowa. Złoże w Złotym Stoku było eksploatowane do 1960 r.