Józef Siemiradzki

Józef SiemiradzkiDo końca XIX wieku geologia w Polsce rozwijała się znacznie wolniej niż w krajach Zachodniej Europy. Przyczyną tego stanu rzeczy było rozbicie kraju oraz dążność zaborców do opóźnienia rozwoju nauki. Dlatego też każda poważniejsza publikacja i osiągnięcie na polu nauki były tak bardzo ważne. W tamtych czasach w Polsce znaleźli się jednak ludzie, którzy znacznie przyczynili się do rozwoju nauki nie tylko polskiej, ale i europejskiej. Należał do nich, urodzony 28.III.1858 roku, Józef Siemiradzki. W 1882 roku ukazała się jego praca o głazach narzutowych w Polsce. W naszym kraju była to pierwsza praca na ten temat.

Początkowo Siemiradzki zajął się utworami jurajskimi w okolicach Krakowa. W 1891 roku ukazała się jego monografia fauny oksfordu i kimerydu krakowskiego. Wkrótce poświęcił się wycinkowemu zagadnieniu paleontologicznemu i w roku 1899 wydał monografię rodzaju Perisphinctes. Od 1901 r. - profesor paleontologii na uniwersytecie Lwowskim, w latach 1914-1933 kierował Zakładem Paleontologicznym Uniwersytetu Jana Kazimierza we Lwowie.

Wszystkie prace Siemiradzkiego, które omówiliśmy, były jednak tylko wstępem do większego opracowania. W 1903 wydał pierwszy, obszerny podręcznik do nauki geologii pod tytułem "Geologia ziem polskich". Pierwszy wówczas wydany tom zawierał opis utworów od najstarszych aż do jury włącznie. Książka nie objęła Karpat, ponieważ Siemiradzki nie przeprowadził badań tamtego rejonu, a nie było wówczas jeszcze opracowań, na których mógłby się oprzeć. Wkrótce, bo już w roku 1909, ukazał się drugi tom podręcznika pod tym samym tytułem, który zawierał opis utworów od kredy aż po "dyluwium", czyli plejstocen - starszą epokę czwartorzędu. Historia powtórzyła się; opracowanie to nie zawierało opisu Karpat. Podręcznik ów był syntezą wiedzy geologicznej o Polsce. Stanowił cenną pomoc przy nauczaniu geologii, a w wielu przypadkach poddawał tematy nowych prac geologicznych.

Józef Siemiradzki był autorem pierwszego w okresie międzywojennym podręcznika o kopalinach użytecznych pt. "Płody kopalne Polski" (1922). Ponadto geolog ten współpracował z Państwowym Instytutem Geologicznym, prowadząc badania terenowe na arkuszach Jagielnica i Zaleszczyki. Geologia polska zawdzięcza J. Siemiradzkiemu nie tylko podsumowanie dotychczasowej wiedzy geologicznej o naszym kraju, ale także stworzenie podstawy kształcenia kadr w tej dziedzinie.

Józef Siemiradzki zmarł 12.XII.1933 r. w Warszawie.

Opracowała: Halina Urban

Źródła:

  • Wielka Ilustrowana Encyklopedia Powszechna. Wydawnictwa Gutenberga, tom 16, str.38;
  • Janusz SkoczylasRozwój poznania budowy geologicznej Polski w latach 1918-1939. Wrocław, 1985;
  • Jerzy Twarogowski - Poczet wielkich geologów. Warszawa, 1974;