Ludwik Zejszner (Zeuschner)

Ludwik Zejszner (Zeuschner)Ludwik Zejszner urodził się w 1805 roku w Warszawie, gdzie jego ojciec, Karol był nadwornym aptekarzem króla Stanisława Augusta.

Po ukończeniu Liceum Lindego i dwóch lat studiów na Uniwersytecie Warszawskim (1922 - 1924) wyjeżdża za granicę gdzie w Berlinie, Lipsku i Getyndze kontynuuje studia. Doktorat uzyskuje na uniwersytecie w Getyndze na podstawie rozprawy krystalograficznej (1826).

W roku 1829, w wieku 24 lat, obejmuje katedrę Mineralogii i Geologii na Uniwersytecie Jagiellońskim w Krakowie, gdzie prowadzi wykłady do 1833 r.

Wydaje pierwszy w Krakowie podręcznik mineralogii. W wyniku "reorganizacji" UJ zostaje usunięty z Katedry i przez dalsze cztery lata (1934 - 1937) pełni obowiązki inspektora górnictwa, jako dyrektor górniczy Wolnego Miasta Krakowa. W 1838r wraca do Warszawy. Przez dalsze 10 lat prowadzi prywatnie, na własny koszt geologiczne badania naukowe okolic Krakowa i w Karpatach Zewnętrznych. W 1844 r. w Berlinie wydaje drukiem mapę geologiczną Tatr. W 1848 r. dzięki zmianom związanym z Wiosną Ludów powraca do krakowskiej Katedry na UJ i ogłasza wraz z Wincentym Polem apel o gromadzeniu prywatnych zbiorów geologicznych.

W 1857 r. przenosi się do Akademii Medyko-Chirurgicznej gdzie pracuje tylko jeden rok a dalej podejmuje pracę w Rządowej Komisji Spraw Wewnętrznych w Biurze Komisji Karty Geognostycznej. Od 1861 prowadzi geologiczne prace poszukiwawcze głównie soli oraz opracowuje mapą geologiczną Królestwa, regionu Gór Świętokrzyskich szczególnie obszaru między Sandomierzem a Kielcami.

W 1870 r. L. Zejszner opuszcza Warszawę i przenosi się do Krakowa gdzie podejmuje na nowo badania geologiczne w Karpatach Centralnych.

W okresie 40 lat (1829 - 1870) wytrwałej pracy nieprzerwanie prowadzi badania geologiczne najtrudniejszych terenów, gromadzi zbiory naukowe, publikuje wiele komunikatów i kilka podręczników uniwersyteckich, organizuje trzy katedry. Utrzymuje rozległe kontakty naukowe z wybitnymi badaczami. Przez kilka lat pełni funkcję jednoosobowej służby geologicznej. Publikuje około 150 rozpraw i komunikatów z których najważniejsze to:

  • Systemat minerałów wg zasad Berzeliusza (1833);
  • Krótki opis historyczny, geologiczny i górniczy Wieliczki (1843);
  • Paleontologia polska (1844);
  • Geologia do łatwiejszego pojęcia zastosowana (1856);

Jedną z najważniejszych kart w dorobku geograficznym L.Zejsznera stanowią badania nad zlodowaceniem Tatr. Jako datę pierwszego opublikowanego stwierdzenia śladów zlodowacenia Tatr przyjmuje się powszechnie w literaturze rok 1856, w którym wychodzi rozprawa L. Zejsznera.

L. Zejszner był wybitnym geologiem niezwykle dalekowzrocznym naukowcem, pracowity, solidny, wytrwały, okazujący miłość do kraju i ludzi, wrażliwy na wszelkie przejawy twórczości ludzkiej, samotny, szorstkością maskujący wewnętrzną kulturę, skryty i niepopularny.L. Zejszner 3 stycznia 1871 zostaje zamordowany przez swojego służącego w celach rabunkowych. Został pochowany na Cmentarzu Rakowickim w Krakowie.

Opracował: Zbigniew Werner

Źródła:

  • Aniela ChałubińskaLudwik Zejszner jako geograf. KOSMOS, rocznik LIII, zeszyt II - III 1928;
  • Stanisław CzarnieckiWincenty Pol i Ludwik Zejszner - pierwsi profesorowie nauk o Ziemi Uniwersytetu Jagiellońskiego. Muzeum Lubelskie, Lublin, 1990;
  • Stanisław CzarnieckiLudwik Zejszner (1805 - 1871) - geolog o postawie staszicowskiej. Karty z przeszłości Zakład Geologii Dynamicznej PAN w Krakowie;
  • Jerzy TwarogowskiPoczet wielkich geologów. Warszawa, 1974;
  • Wielka Ilustrowana Encyklopedia Powszechna, Wydawnictwa Gutenberga. W Tom XXII - uzupełniający, N - Ż Kraków, 1997;