Wśród geologów bardzo ważne miejsce zajmują ci, którzy przyczyniali się do kształcenia kadr. Takim właśnie człowiekiem był Władysław Szajnocha, urodzony 28.VI.1857 r. we Lwowie, syn znakomitego historyka, Karola, ukończył w 1876 r. gimnazjum we Lwowie. Studia wyższe odbywał na uniwersytecie i politechnice w Wiedniu, specjalizując się pod kierunkiem Edwarda Suessa i Melchiora Neumayra w geologii i paleontologii. Kierunek badań, podobnie jak w owym czasie w całej Europie, był paleontologiczno-stratygraficzny. Stąd pierwsze prace W. Szajnochy były pracami paleontologicznymi.

Stopień doktora filozofii uzyskał w 1880 r., a następnie pracował w Zakładzie Geologicznym w Wiedniu i odbył szereg podróży naukowych do Szwajcarii, Włoch, Rumunii i Niemiec oraz brał udział w zdjęciach geologicznych Galicji środkowej i zachodniej. W 1882 r. habilitował się na Uniwersytecie Jagiellońskim; w styczniu 1885 r. został mianowany profesorem nadzwyczajnym. W 1886 r., objął Katedrę Geologii Uniwersytetu Jagiellońskiego, utworzoną pod nazwą "Gabinet Geologiczny", kierował tą instytucją przez 42 lata. Organizując i rozszerzając powierzony mu Zakład, równocześnie rozwijał żywą działalność naukową. W jego twórczości zaznacza się teraz kierunek geologiczny, zapoczątkowany rozprawą "Studia geologiczne w Karpatach Galicji zachodniej" (1884), która była pierwszą pracą dotyczącą fliszu karpackiego. Ogłosił około 90 prac i artykułów z zakresu geologii, paleontologii, historii geologii i górnictwa. Liczne jego prace odnoszą się głównie do geologii Polski, chociaż jest autorem i prac o ogólniejszym charakterze jak: "Pochodzenie karpackiego oleju skalnego" (1899), "Powietrze jako czynnik geologiczny" (1900), "Jak wymierają organizmy" (1905) itd. Monumentalnym dziełem był "Atlas geologiczny Galicji" wydawany w ciągu kilkunastu lat przez Akademię Umiejętności z inicjatywy W. Szajnochy, który sam opracował największą ilość zdjęć geologicznych. Ta praca zbiorowa (104 mapy) stała się podstawą wszystkich późniejszych zdjęć geologicznych i prac w Karpatach.

Jego prace zyskały sobie wielkie uznanie w ówczesnym świecie naukowym. Przyjęto go więc w poczet członków Polskiej Akademii Umiejętności. Profesor Szajnocha wiele podróżował i chętnie pisał o swych wycieczkach i podróżach (Norwegia, Szwecja, Austria, Turkiestan, dokąd wyjeżdżał w sprawach naftowych). Osobny dział zainteresowań i prac W. Szajnochy - to Tatry. Wprawdzie nigdy geologicznie w Tatrach nie pracował, ale jako wielokrotny prezes Towarzystwa Tatrzańskiego przyczynił się bardzo do owocnej działalności Towarzystwa w rozszerzaniu wiedzy o Tatrach i na polu ochrony przyrody.

Prof. dr Władysław Szajnocha był jednym z założycieli Polskiego Towarzystwa Geologicznego i jego pierwszym przewodniczącym. Z jego inicjatywy, zmierzającą do zrzeszenia geologów w niepodległej Polsce, w kierowanym przez niego wówczas Zakładzie Geologii UJ odbyło się 14 marca 1920 r. zebranie, na którym postanowiono utworzyć Towarzystwo. Przyczynia się do wydania 2 pierwszych tomów "Rocznika Polskiego Towarzystwa Geologicznego." W 1922 r. organizuje II Zjazd Polskiego Towarzystwa Geologicznego w Cieszynie, zapoznając uczestników z terenem pracy ostatnich lat swojego życia, tj. ze Śląskiem Cieszyńskim. III tom "Rocznika" został poświęcony 40-leciu Gabinetu Geologicznego U.J. z którym prof. W. Szajnocha był ściśle związany, w nim znajduje się wykaz jego bogatego dorobku naukowego do 1926 r. W IV tomie "Rocznika" publikuje ostatnią pracę: "Dolina Brennicy pod Skoczowem na Śląsku Cieszyńskim" z ukochanej przez siebie Ziemi Cieszyńskiej, która też stała się miejscem wiecznego jego spoczynku. Zmarł w dniu 1 sierpnia 1928 r. w Jaworzu na Śląsku Cieszyńskim.

Opracowała: Halina Urban

Źródła:

• Marian Książkiewicz – Władysław Szajnocha. Rocznik PTG, tom XLI, Kraków, 1971;
• Wielka Ilustrowana Encyklopedia Powszechna Wydawnictwa Gutenberga. Warszawa, Tom 16;