Józef Grzybowski urodził się 17 marca 1869 roku, w Krakowie. Po ukończeniu szkoły średniej rozpoczął studia prawnicze. Szybko jednak doszedł do wniosku, że obrany kierunek nie da mu zadowolenia. Zapisał się więc na Wydział Filozoficzny Uniwersytetu Jagiellońskiego. W czasie studiów na tym wydziale uczęszczał na wykłady z geologii i paleontologii. Po ukończeniu studiów odbył kilka podróży zagranicznych, w czasie których pogłębił swą wiedzę geologiczną. Celem jego wyjazdu były Niemcy, Rosja, Francja, Włochy i Peru. Po powrocie do kraju pracował jako geolog. W 1900 roku został docentem na Wydziale Filozoficznym Uniwersytetu Jagiellońskiego. Rok 1908 przyniósł mu nominację na stanowisko tytularnego profesora nadzwyczajnego. Na stanowisku tym pozostał przez jedenaście lat. W 1919 roku został profesorem nadzwyczajnym, a rok później mianowano go profesorem zwyczajnym.

Józef Grzybowski był bardzo aktywnym naukowcem. W latach 1895-1921 ogłosił 30 rozpraw naukowych. W tym czasie wydawał również podręczniki oraz publikował artykuły popularnonaukowe. Po pierwszej wojnie światowej amerykanie, którzy zaczęli bardzo intensywnie eksploatować złoża ropy naftowej, rozwinęli mikropaleontologię. Okazało się, że mikrofauna bardzo pomaga w oznaczaniu warstw roponośnych. Jednak już znacznie wcześniej w Polsce podobne badania przeprowadził znakomity geolog i paleontolog Józef Grzybowski. Na przełomie XIX i XX wieku w Karpatach rozwinął się ruch poszukiwań naftowych. Grzybowski uczestniczył w tym ruchu i większość jego publikacji dotyczyła terenu Karpat polskich. Dzięki swym pracom uczony zyskał sobie opinię eksperta od spraw poszukiwań ropy naftowej. W 1915 roku zaproszony został do Mezopotamii do wydania opinii o tamtejszych złożach roponośnych. Uczony, w czasie swych badań, odkrył, że pokładom roponośnym towarzyszy charakterystyczna mikrofauna. Doszedł więc do wniosku, że na jej podstawie można badać te pokłady. W latach 1895-1901 ogłosił cztery prace z tego okresu. Były to: "Mikrofauna karpackiego piaskowca spod Dukli", "Otwornice czerwonych iłów Wadowic", "Otwornice pokładów naftonośnych okolic Krosna" oraz "Otwornice warstw inoceramowych okolic Gorlic". Ponadto w 1897 roku w periodyku "Kosmos" uczony umieścił artykuł pod tytułem "Mikroskopowe badania namułów wiertniczych kopalń naftowych".

Na badaniu mikrofauny nie kończyły się osiągnięcia Grzybowskiego. W 1912 roku opracował przeglądową mapę geologiczną ziem polskich w skali 1: 500 000. W kilka lat później w 1919 roku opracował następną mapę. Była to "Mapa obszarów naftonośnych Karpat polskich" w skali 1: 200 000. Ponadto Grzybowski był założycielem Zakładu Paleontologii Uniwersytetu Jagiellońskiego i jego pierwszym kierownikiem. W ramach prac tego Zakładu zajął się badaniem karbonu polskiego. Wyniki swych poszukiwań zamieścił w publikacji "Monografia Krakowskiego Zagłębia Węglowego". Jego dziełem w tej monografii były rozdziały dotyczące stosunku tego zagłębia do Karpat oraz rozpatrujące zagadnienie jego wschodniej granicy. Ponadto pracuje gorliwie w Komisji Fizjograficznej Akademii Umiejętności, Towarzystwie im. Kopernika, w Polskim Towarzystwie Geologicznym, w Związku Polskich Górników i Hutników.

Do zasług Grzybowskiego należy zaliczyć również działalność organizatorską oraz popularyzatorską. Dzięki niemu powstała w Polsce pierwsza stacja geologiczna w Borysławiu. Była to placówka naukowa zrzeszająca geologów z południowo-wschodnich połaci naszego kraju. W dziedzinie popularyzacji nauki osiągnął także niemałe wyniki. Opublikował wiele artykułów, wygłaszał odczyty, a także kierował działalnością Uniwersytetu Ludowego w Krakowie. Wszystko to sprawia, że uważamy Grzybowskiego nie tylko za wybitnego uczonego, ale także za człowieka, któremu nauka zawdzięcza upowszechnienie geologii. Dzięki takim ludziom powiększał się nie tylko nasz dorobek naukowy, ale także wzrastała rzesza ludzi, dla których te zagadnienia przestawały być obce. Zmarł w dniu 17 lutego 1922 roku jako profesor geologii i paleontologii na ówczesnym Wydziale Filozoficznym Uniwersytetu Jagiellońskiego.

Opracowała: Halina Urban

Źródła:

• Jerzy Twarogowski - Poczet wielkich geologów, Warszawa, 1974;Franciszek Bieda - Rocznik PTG, tom XXXIX, zeszyt 1-3, Kraków, 1969;Przegląd Geologiczny, nr 11, 1962;