Jan Czermiński

czerminskiJan Czermiński urodził się 15.X.1923 r. w miejscowości Osielsko na Pomorzu. Szkołę średnią ukończył w 1946 r. w Bydgoszczy i w tymże roku rozpoczął studia na Uniwersytecie Poznańskim, a po trzech latach przeniósł się na Uniwersytet Warszawski, gdzie równolegle ze studiami pełnił funkcję młodszego asystenta w Katedrze Mineralogii i Petrografii.

Będąc na IV roku podjął pracę w Instytucie Geologicznym w charakterze geologa terenowego. Studia ukończył w 1950 r. Zaledwie po roku pracy objął kierownictwo Wydziału Surowców Skalnych, a w 1952 r. kierownictwo Wydziału Świętokrzyskiego. Jesienią tego samego roku wyjechał na 2.5 letnią aspiranturę do Leningradu (Petersburg).

Po powrocie z Rosji powraca do pracy w Instytucie, początkowo jako kierownik Pracowni Petrografii, a następnie z początkiem 1955 r. obejmuje obowiązki kierownika Zakładu Podstawowych Badań Geologicznych. Po kolejnym roku awansuje na stanowisko zastępcy dyrektora IG do spraw badań podstawowych. Od początku swojej pracy podejmował zagadnienia przemysłowego wykorzystania złóż kwarcytów kambryjskich i dolnodewońskich w Górach Świętokrzyskich, w wyniku czego powstała dokumentacja złoża kwarcytów „Wiśniówka”.

Poczynając od 1951 r. Jan Czermiński prowadził systematyczne badania utworów węglanowych środkowego i górnego dewonu. Zebrane materiały stanowiły podstawę rozprawy doktorskiej pod kierunkiem Jana Samsonowicza „Rozwój litologiczny serii węglanowej dewonu południowej części Gór Świętokrzyskich”, którą obronił w 1959 r. Równolegle pracował też nad zagadnieniami klasyfikacji i nomenklatury skał osadowych, biorąc udział w opracowaniu i edycji „Katalogu minerałów i skał Polski”. Przypisywał on szczególne znaczenie problematyce badań skał osadowych, widząc w nich klucz do rozwiązywania wielu zagadnień geologiczno – poszukiwawczych. Swoje wyniki badań studialnych na ten temat przedstawił w obszernej publikacji „Badania utworów osadowych – jedno z głównych zadań polskiej geologii”, wydanej w 1961 r.

W tym okresie rozpoczął również badania nad genezą złóż siarki zapadliska przedkarpackiego. Po przeanalizowaniu ogromnej ilości materiałów wysunął tezę o decydującym wpływie czynników mikrobiologicznych na powstawanie złóż siarki w tym regionie. Zwrócił również uwagę na proces szybkiego utleniania mioceńskich złóż siarki w trakcie odwadniania, wykazując na tym tle rolę redukcyjnego środowiska wód podziemnych nasycających złoża siarki i stwarzających warunki niezbędne dla dalszego ich istnienia. Powyższe zagadnienia prezentował między innymi na Międzynarodowym Kongresie Geologicznym w Pradze w 1968 r.

W 1963 r. został powołany na stanowisko samodzielnego pracownika naukowego, na mocy późniejszych przepisów zmienione na stanowisko docenta. Zajmował się również wybranymi problemami stratygrafii, paleografii oraz tektoniki paleozoiku i utworów starszych. Wynikiem tych działań było szereg publikacji, z których na szczególną uwagę zasługuje współautorstwo „Tablicy litostratygraficznej utworów geologicznych Polski” oraz kierownictwo i współudział w redakcji naukowej: „Atlasu litologiczno – paleogeograficznego Polski” w skali 1 : 1 000 000, „Atlasu paleogeograficznego obszarów platformowych Polski” w skali 1 : 2 000 000, a także monografii „Budowa geologiczna Polski – Stratygrafia” oraz „Geologia, surowce mineralne Polski”.

W 1970 r. został powołany na stanowisko zastępcy dyrektora Instytutu do spraw złóż surowców stałych. W okresie jego zarządzania tym pionem powstały liczne nowe dokumentacje i opracowania zasobowe. Z najważniejszych należy wymienić dokumentację złóż soli koło Pucka, rud żelaza w okolicy Suwałk, górnośląskich rud cynku i ołowiu oraz dolnośląskich kaolinów. W listopadzie 1974 r. otrzymał tytuł profesora nadzwyczajnego nauk przyrodniczych.

Jako ważne wydarzenie w jego działalności należy odnotować założenie „Kwartalnika Geologicznego”, specjalistycznego czasopisma Instytutu, które ukazuje się po dziś dzień i cieszy się wysoką renomą. Jan Czermiński był głęboko zaangażowany w prace z zakresu organizacji nauk i badań geologicznych jako członek wielu komisji w resorcie Centralnego Urzędu Geologii oraz Sekretarz Komitetu Nauk Geologicznych PAN (1972 – 1975). Przez 12 lat uczestniczył także w pracach Stałej Komisji Geologicznej RWPG. Władze państwowe wysoko oceniły pracę Profesora dla rozwoju bazy surowcowej kraju. Za swoje zasługi został odznaczony Oficerskim i Kawalerskim Krzyżem Orderu Polonia Restituta, Srebrnym Krzyżem Zasługi, Medalem XXX-lecia Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej i Medalem 1000-lecia PRL.

Na jesieni 1975 r. objął funkcję Dyrektora Instytutu Geologicznego przystępując energicznie do rekonstrukcji tematycznej i organizacyjnej Instytutu. Po 7 miesiącach sprawowania tego stanowiska zmarł niespodziewanie, po krótkiej chorobie, dnia 2 marca 1976 r.

Opracowała: Halina Urban

Źródła:

  • Jan Malinowski - Profesor dr Jan Czermiński jako geolog i organizator badań geologicznych., Kwartalnik Geologiczny, nr 3, 1976 r;
  • Jerzy Znosko - Wspomnienie pośmiertne o profesorze Janie Czermińskim, Przegląd Geologiczny, nr 4, 1976;