Eugeniusz Romer

Eugeniusz Romer Eugeniusz Romer urodził się 3.II.1871 roku we Lwowie, studia uniwersyteckie odbywał najpierw w Krakowie, a potem w Halle u A. Kirchoffa. Wiedzę swą pogłębiał we Lwowie, gdzie w 1894 bronił pracy doktorskiej, a w roku 1899 przeprowadził habilitację. W dalszym ciągu jednak kształcił się w Wiedniu w szkole A. Pencka, a następnie w Berlinie. Od roku 1899 działa we Lwowie jako profesor Akademii Handlowej oraz jako docent uniwersytetu, w dziewięć lat później zostaje profesorem nadzwyczajnym na tymże uniwersytecie, a w 1911 r. obejmuje katedrę geografii, na której działa blisko ćwierć wieku. Stworzył tu całą szkołę geograficzną - szkołę niezwykle wszechstronną, obejmującą zarówno geografię fizyczną, jak i gospodarczą, a przede wszystkim dział, któremu zawdzięcza swą sławę światową - kartografię.

Kartografią zajął się już w ostatnich latach ubiegłego stulecia, a stworzenie w 1908 r. Małego Atlasu Geograficznego postawiło polską kartografię syntetyczną i szkolną w jednym z przodujących miejsc na świecie; osobiste dzieło E. Romera w tej dziedzinie to kilkadziesiąt atlasów i blisko 150 rozmaitych map od ściennych do podręcznych.

Początkowe prace E. Romera dotyczą zagadnień klimatycznych oraz hydrologii, dopiero w kilka lat później zainteresowania jego przenoszą się na geomorfologię. W tej dziedzinie pracował aż do ostatnich lat przed śmiercią, wzbogacając naukę polską szeregiem prac nie bez znaczenia i dla geologii dynamicznej.

Zyskał sobie wielkie uznanie w świecie naukowym. Od 1919 roku był członkiem Polskiej Akademii Umiejętności, a po II wojnie światowej od roku 1952 - Polskiej Akademii Nauk. W poczet swych członków przyjęło go wiele towarzystw naukowych krajowych i zagranicznych. W 1934 roku otrzymał tytuł doktora "honoris causa" w Poznaniu, a w roku 1947 w Krakowie. W 1931 roku mianowano go profesorem honorowym Uniwersytetu we Lwowie, a w 1948 roku Kraków obdarzył go również taką godnością.

E. Romer pracował ponad dziesięć lat w lwowskich szkołach średnich. Doświadczenia z tego okresu wywarły decydujący wpływ na dalsze jego zainteresowania. W 1904 roku uczony wydał pionierską pracę pt. "Geografia dla klasy I szkół średnich". Był to podręcznik stosujący konsekwentnie metodę heurezy w oparciu o mapy. W roku 1909 wyjechał do Szwajcarii w celu przeprowadzenia badań lodowców Alpejskich. W rok później brał udział w wyprawie badawczej do gór Sichote Aliń. W powrotnej drodze z wyprawy miał okazję zwiedzić Japonię oraz Indie. Rozpoczęła się I wojna światowa, która nie przeszkodziła jednak E. Romerowi w prowadzeniu intensywnych prac nad nowym dziełem. W roku 1916 uczony wydał pracę, która odegrała rolę w ustaleniu granic naszego odradzającego się państwa. Był to "Geograficzno-statystyczny atlas Polski". Dzięki tej pracy uznano E. Romera za znawcę zagadnienia i wysłano go jako eksperta na rokowania pokojowe w Paryżu (1919) i w Rydze (1921). W takim samym charakterze uczestniczył następnie w akcji plebiscytowej na Górnym Śląsku.

Dużą rolę w rozwoju nauki odgrywają jego prace organizacyjno-naukowe. Brał czynny udział w pracach międzynarodowych kongresów geograficznych w Paryżu (1931) i w Warszawie (1934). Pełnił również obowiązki wiceprezesa Międzynarodowej Unii Geograficznej. Do jego zasług należy także założenie w 1921 roku słynnego instytutu kartograficznego "Atlas". Cenną pozycję w jego dorobku naukowym stanowiła bibliografia fizjografii ziem Polski za lata 1891-1905, ogłoszona na łamach "Kosmosu". Dla uczczenia pamięci tego znakomitego uczonego badacze Alaski nazwali w 1924 roku jego imieniem jeden z lodowców.

W dorobku naukowym E. Romera znalazło się wiele bardzo cennych prac. W 1895 roku w 29 tomie "Rozpraw Wydziału Matematyczno-Przyrodniczego Akademii Umiejętności" umieszczona została rozprawa Romera pt. "Geograficzne rozmieszczenie opadów atmosferycznych w krajach karpackich". W 1911 roku w 36 tomie "Kosmosu" opublikował uczony "Wstęp do fizjografii powiatu mieleckiego". W 1912 roku w tomie I "Encyklopedii Polskiej" zamieszczono rozdział "Geograficzne położenie ziem polskich. Rzeźba ziem polskich. Klimat ziem polskich". W 1928 roku ukazał się "Powszechny Atlas Geograficzny", w 1929 roku w zeszycie 11 "Prac Geograficznych" znakomite opracowanie geomorfologiczne "Tatrzańska epoka lodowa". W 1933 roku w numerach 133 i 134 "Przeglądu Współczesnego" zamieszczono pracę "Ameryka i Amerykanie". Próba syntezy geograficznej". Ostatnia z najważniejszych prac ukazała się w 1949 roku pt. "Regiony klimatyczne Polski". Cała działalność E. Romera ma kapitalne znaczenie dla geografii, jednak możemy go również zaliczyć w poczet geologów przez wzgląd na jego znakomite osiągnięcia w dziedzinie geomorfologii, która jest jedną z nauk geologicznych.

Eugeniusz Romer zmarł 28.I. 1954 roku.

Opracowała: Halina Urban

Źródła:

  • Jerzy Twarogowski - Poczet wielkich geologów, Warszawa, 1974;
  • Rocznik Polskiego Towarzystwa Geologicznego. Tom XXVI, zeszyt 4, Kraków 1957;

Program edukacyjny

Więcej…