Józef Zwierzycki

Józef Zwierzycki urodził się 12 marca 1888 r. w Krobi w woj. leszczyńskim.

W 1907 r. ukończył klasyczne gimnazjum w Gnieźnie. W 1911 r. po studiach na uniwersytecie w Berlinie i napisaniu w języku niemieckim pracy z zakresu paleontologii o faunie głowonogów w warstwach Tentaguru w Afryce otrzymuje w 1913 r. stopień doktora filozofii. W 1914 r. na Akademii Górniczej w Berlinie otrzymuje dyplom inżyniera górniczego.

W latach 1914 - 1938 przebywa we Wschodnich Indiach Holenderskich jako geolog-eksploator szczególnie na Sumatrze i na Nowej Gwinei. Na Sumatrze zajmuje się poszukiwaniem złóż ropy naftowej oraz wulkanizmem wyspy Poeloe, jeziora Toba i Archipelagu Malajskiego. Sporządza przeglądowe mapy geologiczne w skali 1:1000 000.

W 1925 r. bierze udział w paleontologicznej wyprawie do Djambi. Opracowuje ekspertyzę o epitermalnym złożu złota i srebra Redjang - Lebong. Bada złoża rud cyny na wyspach Banka i Billiton. Opracowuje przewodnik geologiczny okolic Bandungu na Jawie.

Od 1920 r. przebywa w holenderskiej części Nowej Gwinei, gdzie konstruuje 7 arkuszy mapy geologicznej w skali 1:100 000. Zajmuje się surowcami mineralnymi oraz warunkami tworzenia się pokładów węgla na przykładzie lasów bagiennych.

W 1933 r. obejmuje kierownictwo służby geologicznej Holenderskich Indii Wschodnich oraz sprawuje urząd doradcy rządu holenderskiego w sprawach naftowych.

W 1938 r. powraca do Polski gdzie obejmuje kierownictwo Wydziału Nafty i Soli oraz stanowisko wicedyrektora PIG w Warszawie.

W czasie II Wojny Światowej jako wicedyrektor PIG sprawuje wyłączne kierownictwo instytutem i opiekuje się pozostałym mieniem PIG. W kwietniu 1941 zostaje aresztowany i wywieziony do obozu koncentracyjnego w Oświęcimiu. 18 lipca 1942 r. zostaje przewieziony do Berlina gdzie jako więzień polityczny pracuje w Amt fur Bodenforschung.

1 sierpnia ucieka z obozu do Krakowa gdzie ukrywa się do końca wojny. W maju 1945 r. organizuje wyższą uczelnię we Wrocławiu. 16 sierpnia 1945 r. habilituje się na AG w Krakowie. Jako docent geologii stosowanej zostaje pierwszym dziekanem Wydziału Górniczo-Hutniczego i kierownikiem Katedry Geologii Złóż Minerałów Użytecznych na Uniwersytecie i Politechnice we Wrocławiu.

Od 1947 r. jest członkiem Komitetu Geologicznego PAN. W 1948 r. obejmuje kierownictwo Katedry Geologii Stratygraficznej na Wydziale Nauk Przyrodniczych Uniwersytetu Wrocławskiego. 31 maja 1948 zostaje mianowany profesorem zwyczajnym.

W latach 1948 - 1949 prowadzi na AGH w Krakowie wykłady z wybranych działów z geologii naftowej.

W 1957 r. został delegowany do niemieckiego przemysłu naftowego gdzie zebrał interesujące materiały dotyczące tego przemysłu. Był aktywnym członkiem PTG i opiekunem naukowym Stacji Terenowej PIG we Wrocławiu.

Był członkiem Holenderskiego Towarzystwa Geologicznego oraz National Geographic Society. Został odznaczony Krzyżem Oficerskim Orderu Oranje - Nassau przez Rząd Holenderski a także Złotym Krzyżem Zasługi za owocną współpracę z polskim konsulatem na Jawie. Poza tym otrzymał Odznakę Piętnastolecia Dolnego Śląska oraz Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski.

Ogółem J. Zwierzycki w czasie pobytu w Indonezji ogłosił drukiem 47 prac przede wszystkim w języku holenderskim, dotyczących zagadnień stratygraficznych, paleontologicznych, tektonicznych, paleogeograficznych, geomorfologicznych, prehistorycznych, wulkanologicznych i z dziedziny surowców mineralnych a także kilkanaście map geologicznych w różnych skalach. Opracował wiele ekspertyz geologiczno-górniczych i przemysłowych także hydrogeologicznych.

Posiadał świetną znajomość języków obcych jak łacińskiego, greckiego, niemieckiego, francuskiego, angielskiego, holenderskiego i malajskiego a także talent narratorski. Studentom geologii wykładał geologię stratygraficzną, gospodarczą, geologię regionalną świata, hydrogeologię i zasady interpretacji zdjęć geologicznych przekazując tym samym swoją olbrzymią wiedzę geologiczną i doświadczenie fachowe. Wykłady cieszyły się dużą frekwencją i wielkim zainteresowaniem. Wykładał również geologię dla inżynierów i geologię inżynierską na Wydziale Budownictwa Politechniki Wrocławskiej oraz geologię dla rolników na Wydziale Rolniczym.

Ogółem opublikował ok. 77 prac geologicznych w różnych językach dotyczących Indonezji, Afryki, Europy i Polski.

J. Zwierzycki był prostolinijny, bezkompromisowy, życzliwy a zagadnienia geologiczne potrafił przedstawić treściwie, gruntownie, prosto i zrozumiale w sposób interesujący.

Józef Zwierzycki zmarł 1 maja 1961 roku we Wrocławiu.

Opracował: Zbigniew Werner

Źródła:

  • Józef Zwierzycki. Uczony i człowiek (1888-1961). Rocznik PTG Tom XXXII Zeszyt 4, Kraków 1962;