Jan Malinowski

Jan MalinowskiUrodził się 1 stycznia 1922 r. w Sitnie w województwie lubelskim Jego rodzicami byli rolnicy - Adela, z domu Dwojakowska, i Wojciech. Miał młodszą siostrę - Teresę. Studia wyższe odbył w latach 1948-1952 na Wydziale Nauk Przyrodniczych Uniwersytetu Wrocławskiego, gdzie uzyskał stopień magistra filozofii, w zakresie geologii. 7 kwietnia 1953 r. wziął ślub z Lidią Starczewską, z którą miał córkę Ewę. Od ukończenia studiów do ostatnich swych dni był pracownikiem Państwowego Instytutu Geologicznego. W latach 1952-1962 był pracownikiem Oddziału Dolnośląskiego PIG, a następnie w centrali PIG w Warszawie. Sercem był związany ze stronami rodzinnymi, które badał, a znaczące wyniki prac opublikował. Do wielu wartościowych publikacji z pierwszych lat jego działalności należy zaliczyć przede wszystkim arkusz Zamość map inżyniersko-geologicznej i hydrogeologicznej Polski w skali 1 : 300 000 (wraz z objaśnieniami), opublikowanych w latach 1957-1959. W 1962 r. obronił w Państwowym Instytucie Geologicznym rozprawę doktorską pt. "Budowa geologiczna i własności geotechniczne lessów Roztocza i Kotliny Zamojskiej między Turobinem i Szczebrzeszynem" (opublikowana w Pracach IG, t. XII, 1964 r.). Promotorem rozprawy był prof. dr hab. Zdzisław Pazdro.

Podsumowanie jego badań regionalnych znajdujemy w monografiach "Badania geologiczno-inżynierskie lessów" (1970), "Charakterystyka hydrogeologiczna źródeł Roztocza Zachodniego" (1979), "Hydrogeologia odpływu podziemnego Roztocza Środkowego" (1986). Rozprawa pt. "Hydrogeologia Roztocza Zachodniego" (opublikowana w serii specjalnej Prac Hydrogeologicznych IG w 1964 r.) stała się podstawą nadania mu w 1974 r. przez Radę Wydziału Nauk Przyrodniczych Uniwersytetu Wrocławskiego stopnia naukowego doktora habilitowanego; 4 lutego 1977 r. uzyskał tytuł profesora nadzwyczajnego.

W Państwowym Instytucie Geologicznym przeszedł kolejno wszystkie szczeble organizacyjne: od kierownika pracowni i Zakładu Geologii Inżynierskiej (1954-1962), zastępcy dyrektora (1962-1976), odpowiedzialnego za zagadnienia geologii technicznej i kartografii hydrogeologicznej, a w latach 1976-1981 - dyrektora. Jest autorem niemal 150 prac publikowanych, 36 poważnych dokumentacji, ponad 100 opinii oraz ekspertyz. Ten bogaty i wszechstronny dorobek naukowy jest oceniany bardzo wysoko.

Badania regionalne, rozpoczęte na Roztoczu, rozszerzył następnie na całą Wyżynę Lubelską i wschodnie obrzeżenie Gór Świętokrzyskich. Ich wyniki zawarł w opracowaniu czterech arkuszy "Mapy Hydrogeologicznej Polski 1 : 200 000" i w kilku publikacjach na temat głównych problemów hydrogeologicznych utworów kredowych regionu lubelskiego. Z publikacji dotyczących regionu dolnośląskiego należy wymienić: "Warunki geologiczno-inżynierskie okolic Kłodzka" (1957), "Rozpoznanie hydrogeologiczne wód zwykłych w Sudetach i problemy dalszych badań" (1957 - wraz z zespołem) i "Geologiczno-strukturalne i geomorfologiczne podstawy podziału hydrogeologicznego obszaru sudeckiego" (1988 - wraz z zespołem).

Opierając się na wynikach lokalnych i regionalnych badań hydrogeologicznych, opublikował syntetyczne opracowania hydrogeologiczne dotyczące całego kraju, z których wymienić należy przede wszystkim: "Lithostratigraphy bases for hydrogeological division od Poland" (1980), "Postęp w rozpoznaniu budowy geologicznej Polski" (1980), "Nowe kierunki rozwojowe kartografii hydrogeologicznej Polski" (1986), "Ochrona kopalin i wód podziemnych w Narodowym Programie Ochrony Środowiska" (1989). Poważny wkład wniósł również w badania metodyczne. Dotyczyły one ustalenia regionalnych metod badań geologiczno-inżynierskich dla różnych typów budownictwa, sporządzania kompleksowych zdjęć geologiczno-inżynierskich i map przeglądowych. Jako wynik swej działalności na tym polu zostawił on wiele artykułów i rozpraw, a zwłaszcza 2 wydania podręcznika geologii inżynierskiej dla technikum geologicznego. Znaczący był również jego udział w opracowaniu "Poradnika służby geologicznej" oraz "Poradnika hydrogeologicznego". Na wyróżnienie zasługują syntetyczne opracowania kartograficzne. Należy do nich między innymi "Atlas geologiczno-inżynierski Warszawy w skali 1 : 20 000", który stanowi cenną i ważną pozycję dla wszystkich, których działalność jest związana z planowaniem, projektowaniem i budową obiektów w Warszawie. Podobne znaczenie mają też opracowane przez niego mapy geologiczno-inżynierskie w skali 1 : 300 000.

Najważniejszym kierunkiem badawczym Jana Malinowskiego była jednak niewątpliwie kartografia hydrogeologiczna. Rozpoczął ją jako redaktor "Atlasu zasobów zwykłych wód podziemnych i ich wykorzystanie w Polsce w skali 1 : 500 000". Jego zasługą było bardzo szybkie wydanie atlasu w 1977 r., po rekordowo krótkiej fazie redakcyjno-drukarskiej. Z jego inicjatywy i pod jego redakcją ukazała się w 1991 r. pierwsza w kraju monografia regionalna wód podziemnych "Budowa geologiczna Polski, t. VII - Hydrogeologia", wypełniająca dotkliwą lukę, utrzymującą się tak długo ze względu na "tajność wód podziemnych z uwagi na obronność kraju". Prace związane z monografią trwały blisko 10 lat, między innymi w związku ze zmieniającymi się procedurami tajności, a wraz z nimi - zmieniającym się zakresem opracowania. W ostatnich kilku latach życia główną tematyką badawczą Jana Malinowskiego była "Mapa hydrogeologiczno-sozologiczna Polski 1 : 50 000", której był redaktorem, a zarazem współautorem instrukcji.

Jan Malinowski był autorem lub współautorem wielu podręczników, m. in. "Geologii inżynierskiej (Wyd. Geol., 1959), "Hydrogeologia" (Wyd. Geol., 1991), "Geologia i geotechnika dla inżynierów budownictwa" (wspólnie z Z. Glazerem; PWN, 1991).

Był aktywnym członkiem wielu organizacji geologicznych w kraju i za granicą, członkiem rad naukowych, komitetów itp. Można tu wymienić Państwową Radę Górnictwa, Państwową Radę Ochrony Środowiska i Radę Naukową Metra, Komisję Dokumentacji Geologiczno-Inżynierskich i Komisję Dokumentacji Hydrogeologicznych. Współpracował z Instytutem Hydrogeologii i Geologii w Giesen (Niemcy), gdzie wygłosił cykl wykładów; brał aktywny udział w pracach Komisji Hydrogeologii Krasu IAH (International Association of Hydrogeology). Był członkiem International Association of Engineering Geology. Na podkreślenie zasługuje fakt, że był stałym recenzentem międzynarodowego wydawnictwa literatury geologicznej Elsevier w Amsterdamie - instytucji znanej z wysokich wymagań. Współpracował też stale z instytutami geologicznymi w Berlinie, Pradze i Bratysławie, a w Rydze był członkiem Rady Naukowo-Technicznej Centrum Koordynacyjnego Badań Geologicznych Mórz i Oceanów. Był również członkiem Centralnej Komisji Kwalifikacyjnej ds. Kadr Naukowych przy Prezesie Rady Ministrów. Jan Malinowski był aktywnym członkiem Komitetu Przestrzennego Zagospodarowania PAN. Komitetu Nauk Geologicznych PAN i Komitetu Badań Morza PAN. Był członkiem Polskiego Towarzystwa Geologicznego oraz Stowarzyszenia Inżynierów i Techników Górnictwa, w których pełnił funkcje z wyboru. Był również członkiem Rad Naukowych w szkołach wyższych: Rady Naukowej Instytutu Hydrogeologii i Geologii Inżynierskiej Uniwersytetu Warszawskiego i Rady Naukowej Instytutu Nauk Geologicznych Uniwersytetu Wrocławskiego. Był promotorem siedmiu przewodów doktorskich i recenzentem ponad 30 rozpraw doktorskich i habilitacyjnych. Jako recenzent, opiekun naukowy, a często doświadczony kolega wykazywał ogromną życzliwość, służąc radą, zachętą, a także swym autorytetem, zwłaszcza młodym pracownikom nauki.

Otrzymał wiele odznaczeń resortowych, m. in. Srebrną Oznakę NOT (1976), Złotą Odznakę Honorowa NOT (1980) i Złotą Odznakę Zasłużony dla Polskiej Geologii (1980), Złotą Odznakę Za Zasługi w Dziedzinie Geodezji i Kartografii (1988). Bardzo cenił otrzymaną w 1976 r. Złotą Odznakę Zasłużony dla Warszawy. Otrzymał Krzyż Oficerski (1975) i Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski (1964). Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej na Uchodźstwie, na wniosek Rady Ministrów, nadał Panu podporucznikowi Janowi Malinowskiemu w dniu 11 listopada 1988 r. w Londynie Krzyż za Wolność i Niepodległość z Mieczami za czynny udział w walce o wolność Polski w okresie II wojny światowej 1939-1945.

Przedwczesna śmierć przerwała realizację jego kolejnej inicjatywy - opracowania dotyczącego ochrony zasobów wód podziemnych w Polsce.

Zmarł 21 maja 1994 r. w Warszawie. Został pochowany na cmentarzu parafii Św. Katarzyny na Służewie

Opracowała: Halina Urban

Źródła:

  • Kowalski W.C., Mikulski Z.,  - Jan Malinowski. Przegląd Geofizyczny t. XXXIX, No 4, 1994;
  • Bażyński J., Paczyński B. - Jan Malinowski. Prz. Geologiczny., nr 12 1994;
  • Kowalski W.C., Mikulski Z. - Jan Malinowski. Przegląd Geofizyczny t. XXXIX, No 4. 1994;