W ramach serii Prace PIG ukazało się nowe opracowanie pt. "Paleofacje i paleomorfologia górnopermskich (cechsztyńskich) basenów ewaporatowych w rejonie Gorzowa Wielkopolskiego (zachodnia Polska)". Autorami pracy są naukowcy z Państwowego Instytutu Geologicznego - PIB: Grzegorz Czapowski, Zbigniew Małolepszy, Ewa Szynkaruk, Jacek Chełmiński, Łukasz Nowacki i Leszek Skowroński.
Opracowanie przedstawia zarys budowy geologicznej rejonu badań, stratygrafię i litofacje utworów ewaporatowych cechsztynu, a także mapy miąższościowo-facjalne. Scharakteryzowano ewolucję, paleofacje i paleomorfologię basenów ewaporatowych cechsztynu w rejonie Gorzowa Wielkopolskiego wraz z przedstawieniem utworów poszczególnych cyklotemów, ich stratygrafią i parametrami występowania, przy uwzględnieniu środowiska depozycji i paleomorfologii zbiorników.
W osobnych rozdziałach zaprezentowano materiały źródłowe, dane statystyczne i metody badań, jak również literaturę, z której korzystano przy wykonaniu opracowania.
Przestrzenny model budowy geologicznej tzw. bloku Gorzowa, obejmujący otoczenie Gorzowa Wielkopolskiego w zachodniej Polsce, obrazuje architekturę sedymentacyjno-tektoniczną basenu depozycyjnego od utworów karbonu w podłożu waryscyjskim na głębokości 2,5–4,5 km p.p.m. po osady kenozoiku.
Przy konstrukcji modelu wykorzystano dane z 23 zdjęć sejsmicznych 3D, ponad tysiąca linii sejsmicznych 2D oraz dane z 300 głębokich (>500 m) odwiertów.
Jedna z ilustracji zawarta w pracy. Model strukturalny 3D budowy geologicznej bloku Gorzowa, widok od SE, przewyższenie ×10
Istotnym komponentem modelu są utwory ewaporatowe (siarczany i sole) permu górnego (cechsztyn), stanowiące od ok. 1/4 do ok. 1/3 wypełnienia basenu w strefach poduszek solnych. Tworzy je 10 siarczanowych (anhydryty) i 9 litostratygraficznych wydzieleń solnych (w tym 2 wydzielenia soli K-Mg), przypisanych odpowiednio cyklotemom od PZ1 do PZ4 cechsztynu.
Opisy materiału rdzeniowego z 53 otworów wiertniczych (na blisko 280 otworów rejestrujących utwory cechsztynu) umożliwiły wyróżnienie szeregu litofacji, reprezentujących różne środowiska depozycji ewaporatów. Dla utworów siarczanowych wyróżniono następujące litofacje: otwartego basenu siarczanowego (z partiami głębszymi), platformy siarczanowej, laguny siarczanowej (z partiami płytszymi), laguny i panwi solno-siarczanowej oraz sebkhy siarczanowej. W przypadku utworów solnych są to facje: otwartego basenu solnego (z partiami głębszymi i płytszymi), laguny solnej (z partiami płytszymi), laguny solno-siarczanowej, panwi solnej z przejściem do saliny, saliny oraz nadmorskiego (przeradzającego się w śródlądowy) zbiornika jeziornego typu playa.
Analiza rozkładu miąższości poszczególnych wydzieleń i wymienionych litofacji pozwoliła opracować mapy przypuszczalnej paleomorfologii kolejnych basenów ewaporatowych: siarczanowych (6 map) i solnych (6 map) oraz przekroje geologiczne poszczególnych cyklotemów (4 przekroje).
Wartości korelacji między miąższością siarczanów rozpoczynających depozycję ewaporatów w każdym z cykli a miąższością nadległych soli oraz tychże soli do kończących cykl siarczanów umożliwiły określenie typu ewaporatowego basenu depozycyjnego.
Zapraszamy do lektury!
Prace Państwowego Instytutu Geologicznego to seria o długoletniej tradycji - pierwszy numer ukazał się w 1921 roku. Do końca 2010 r. opublikowano 195 tomów. W serii Prace publikowane są oryginalne i przeglądowe prace o charakterze monograficznym. Prace Państwowego Instytutu Geologicznego są publikowane zarówno w formie drukowanej, jak i elektronicznej (pliki pdf dostępne on-line).
Przewodniczącą Komitetu redakcyjnego jest dr hab. Anna Hrynowiecka, a w skład redakcji wchodzą: Patrycja Dworczak, dr Dariusz Gałązka, dr Andrzej Głuszyński, dr hab. Jacek Grabowski, Dorota Kaulbarsz, dr Mirosław Lidzbarski, dr Edyta Majer, dr hab. Teresa Podhalańska, dr Sylwester Salwa, dr Ewa Szynkaruk i Jarosław Zacharski.
