Badania jakości środowiska

Zgodnie z przepisami ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony  środowiska (t.j. Dz.U. z 2024 r. poz. 54 z późn. zm.). Przez historyczne zanieczyszczenie powierzchni ziemi określa się (art. 3 pkt 5a) takie jej zanieczyszczenie, które zaistniało przed dniem 30 kwietnia 2007 r. lub wynika z działalności, która została zakończona przed dniem 30 kwietnia 2007 r.; rozumie się przez to także szkodę w środowisku w powierzchni ziemi w rozumieniu art. 6 pkt 11 lit. c ustawy z dnia 13 kwietnia 2007 r. o zapobieganiu szkodom w środowisku i ich naprawie (tj. Dz. U. z 2020 r. poz. 2187), która została spowodowana przez emisję lub zdarzenie, od którego upłynęło więcej niż 30 lat.

Samo pojęcie powierzchni ziemi także zdefiniowano w ustawie Prawo ochrony środowiska (art. 3 pkt 25) – obejmuje ono ukształtowanie terenu, glebę, ziemię oraz wody gruntowe. Jednocześnie wskazuje się że:

• gleba – oznacza górną warstwę litosfery, złożoną z części mineralnych, materii organicznej, wody glebowej, powietrza glebowego i organizmów, obejmującą wierzchnią warstwę gleby i podglebie,
• ziemia – oznacza górną warstwę litosfery, znajdującą się poniżej gleby, do głębokości oddziaływania człowieka,
• wody gruntowe – oznaczają wody podziemne w rozumieniu art. 16 pkt 68 ustawy z dnia 20 lipca 2017 r. – Prawo wodne, które znajdują się w strefie nasycenia i pozostają w bezpośredniej styczności z gruntem lub podglebiem.

Zawartość substancji zanieczyszczających, stanowiącą podstawę do uznania wystąpienia historycznego zanieczyszczenia powierzchni ziemi ocenia się na podstawie zawartości w glebie lub w ziemi (przekroczenia wartości dopuszczalnych) substancji powodujących ryzyko (art. 101a ust.1). Substancje te sposób prowadzenia badań oraz zasady oceny ich wyników wskazuje rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 01 września 2016 r. w sprawie sposobu prowadzenia oceny zanieczyszczenia powierzchni ziemi (Dz.U. z 2016 poz. 1395).

Zasady postępowania w tym procedury administracyjne związane ze stwierdzeniem występowania i likwidacją historycznych zanieczyszczeń powierzchni ziemi opisują szczegółowo przepisy ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony  środowiska. Przewiduje ona, że zadanie identyfikacji potencjalnych historycznych zanieczyszczeń powierzchni ziemi (wg art. 101 d ust. 1) ciąży na starostach (prezydentach miast na prawach powiatów). Sporządzają oni wykazy potencjalnych historycznych zanieczyszczeń powierzchni ziemi oraz dokonują ich aktualizacji co 2 lata, są one przekazywane właściwym regionalnym dyrektorom ochrony środowiska (art. 101d ust. 6, 8  i 9). Fakt wystąpienia potencjalnego historycznego zanieczyszczenia powierzchni ziemi może zgłosić staroście każdy kto go stwierdził (art. 101e ust. 3).

Władający powierzchnią ziemi, który stwierdził jej historyczne zanieczyszczenie jest zobowiązany zgłosić ten fakt niezwłocznie regionalnemu dyrektorowi ochrony środowiska (art. 101e ust. 1).

Rejestr historycznych zanieczyszczeń powierzchni ziemi prowadzi Generalny Dyrektor Ochrony Środowiska (art. 101c ust. 1). Wpisu do tego rejestru dokonuje właściwy miejscowo Regionalny Dyrektor Ochrony Środowiska w drodze decyzji (art. 101c ust. 3), dokonuje on też aktualizacji i uzupełniania rejestru (art. 101c ust. 5).

Zgodnie z art. 101h ust. 1 i 2 ustawy Prawo ochrony środowiska władający powierzchnią ziemi, na której występuje historyczne zanieczyszczenie powierzchni ziemi zobowiązany jest do jej remediacji (chyba, że dokonał tego po dniu objęcia przez niego władania inny podmiot). Podstawą do przeprowadzenia remediacji jest plan remediacji ustalony decyzją (po zasięgnięciu wskazanych w ustawie opinii) przez Regionalnego Dyrektora Ochrony Środowiska na podstawie przedłożonego projektu (art. 101 ust 1-5).

REMEDIACJA --> więcej szczegółów poniżej

Konieczność przystosowania krajowego porządku prawnego do przepisów dyrektywy IED nałożyła na podmioty prowadzące działalność, która wymaga uzyskania pozwolenia zintegrowanego, obowiązek sporządzenia raportu początkowego o stanie zanieczyszczenia gleby, ziemi i wód gruntowych substancjami powodującymi ryzyko zanieczyszczenia ziemi.

Zgodnie z zapisami Ustawy z dnia 11 lipca 2014 r. o zmianie ustawy – Prawo ochrony środowiska oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. 2014r. poz. 1101), która weszła w życie 5 września 2014 r., raporty początkowe stanowią integralną część wniosku o wydanie pozwoleń zintegrowanych dla instalacji ubiegających się o nie po raz pierwszy lub wniosku o wydanie zmiany do pozwolenia zintegrowanego dla instalacji dokonujących istotnych modyfikacji w ich funkcjonowaniu.

Raport początkowy określa stan zanieczyszczenia gleby, ziemi oraz wód gruntowych substancjami klasyfikowanymi jako substancje powodujące ryzyko dla środowiska gruntowo-wodnego. Dokument ten – zgodnie z zapisami art. 208 ust. 4 ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony środowiska (tj. Dz.U. 2024 poz. 54) – zawiera przede wszystkim informacje

• na temat działalności prowadzonej na terenie zakładu zarówno obecnie, jak i w przeszłości,
• nazwy substancji powodujących ryzyko, wykorzystywanych, produkowanych lub uwalnianych przez wymagające pozwolenia zintegrowanego instalacje położone na terenie zakładu,
• informacje na temat stanu zanieczyszczenia gleby, ziemi i wód gruntowych na terenu zakładu substancjami powodującymi ryzyko, w tym wyniki badań zanieczyszczenia gleby i ziemi tymi substancjami oraz wyniki pomiarów zawartości tych substancji w wodach gruntowych, wykonanych przez laboratorium, o którym mowa w art. 147a ust. 1 pkt 1 lub ust. 1a.

Nasi specjaliści dysponują wieloletnim doświadczeniem w zakresie wykonywania tego typu dokumentów, dysponujemy również laboratorium do wykonywania badań środowiska.

OFERUJEMY:

• kompleksowe opracowanie raportu początkowego;
• analizę konieczności wykonania takiego dokumentu;
• wsparcie merytoryczne sektora prywatnego w zakresie oddziaływań inwestycji na środowisko.

Definicję remediacji zawarto w treści art. 3 pkt 31b ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony  środowiska (t.j. Dz.U. z 2024 r. poz. 54 z późn. zm.). Zgodnie z nią remediacja to poddanie gleby, ziemi i wód gruntowych działaniom mającym na celu usunięcie lub zmniejszenie ilości substancji powodujących ryzyko, ich kontrolowanie oraz ograniczenie rozprzestrzeniania się, tak aby teren zanieczyszczony przestał stwarzać zagrożenie dla zdrowia ludzi lub stanu środowiska, z uwzględnieniem obecnego i, o ile jest to możliwe, planowanego w przyszłości sposobu użytkowania terenu. Zgodnie z definicją  remediacja może polegać na samooczyszczaniu, jeżeli przynosi największe korzyści dla środowiska.

Substancje powodującej ryzyko oraz szczegółowe wymagania dotyczące ustalania ich dopuszczalnej zawartości w glebie oraz dopuszczalnej zawartości w ziemi wskazuje rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 01 września 2016 r. w sprawie sposobu prowadzenia oceny zanieczyszczenia powierzchni ziemi (Dz.U. z 2019 poz. 1395).

Przywracanie na drodze remediacji standardów jakości gleby lub ziemi wymaga ustalenia zakresu działań naprawczych zawierających plany remediacji. Obowiązek sporządzenia ich projektów a następnie przedłożenia celem uzgodnienia z regionalnym dyrektorem ochrony środowiska ciąży na korzystającym ze środowiska. W przypadku szkody środowisku będącej szkodą w powierzchni ziemi zawartość projektu planu remediacji opisuje art. 13 ust. 2a ustawy z dnia 13 kwietnia 2007 r. o zapobieganiu szkodom w środowisku i ich naprawie (t.j. Dz.U. z 2020 poz. 2187). Elementy decyzji, w treści której dokonuje się uzgodnienia opisuje art. 13 ust. 3 pkt 2 w/w ustawy. Decyzja ta wydawana jest po zasięgnięciu opinii wskazanych w ustawie organów.

Rozmieszczenie mogilników w Polsce z uwzględnieniem ilości zdeponowanych w nich odpadów pestycydowych

PROCES LIKWIDACJI MOGILNIKÓW

Proces likwidacji mogilników na dużą skalę w Polsce rozpoczęto w 1999 roku, w oparciu o metodykę zaproponowaną przez Państwowy Instytut Geologiczny w Warszawie. Zaplanowane prace polegały ona na:

• wydobyciu i przepakowaniu przeterminowanych środków ochrony roślin (ś.o.r.) zgromadzonych w mogilnikach w odpowiednie pojemniki, ich wywóz i termiczne unieszkodliwienie w spalarniach odpadów niebezpiecznych,
• całkowitej likwidacji trwałej infrastruktury mogilników z usuwaniem betonów, które deponowano na składowiskach odpadów,
• badaniu stopnia zanieczyszczenia środowiska gruntowo – wodnego, wydobyciu najsilniej zanieczyszczonych gruntów i ich unieszkodliwieniu na składowisku przemysłowych odpadów niebezpiecznych,
• rekultywacji terenu zlikwidowanego mogilnika,
• założeniu sieci monitoringu wód podziemnych.

W odmienny sposób prowadzono likwidację mogilników zlokalizowanych w fortyfikacjach wojskowych. Nie wykonywano tam likwidacji trwałej infrastruktury, a jedynie czyszczono ściany komór, zamurowywano wejścia, w części przypadków konstrukcję fortyfikacji pokrywano częściowo ziemią.

W myśl zapisów Krajowego Planu Gospodarki Odpadami (KPGO 2010) wszystkie tego typu obiekty miały zostać definitywnie zlikwidowane do końca 2010 roku, od roku 2011 planowano rozpoczęcie likwidacji pestycydowych skażeń terenu spowodowanych przez mogilniki, zagrażających bezpieczeństwu użytkowych wód podziemnych, a do 2018 r. zakończenie likwidacji zagrożeń powodowanych przez składowiska poprodukcyjnych odpadów pestycydowych.

W przygotowanych w formie systemu informatycznego SIDoM zasobach informacji dotyczących mogilników w Polsce oprócz możliwości generowania dla każdego z zamieszczonych w bazie obiektów „RAPORTÓW dotyczących mogilnika”, istnieje także możliwość generowania dla części mogilników przygotowanych w formie plików raportowych .pdf informacji p.n. „WYNIKI badań monitoringowych” oraz „OCENA naturalnej regeneracji środowiska”.

Baza danych o Mogilnikach -> https://geologia.pgi.gov.pl/mogilniki/