Z kart historii Państwowego Instytutu Geologicznego

Spis treści

100 najważniejszych wydarzeń z historii Państwowego Instytutu Geologicznego >>>

Pierwsi organizatorzy polskiej geologii 

Państwowy Instytut Geologiczny powstał w Warszawie, gdzie przed ponad dwustu laty król Stanisław August Poniatowski stworzył Gabinet Historii Naturalnej. Ważny dział tego gabinetu pokazywał badania geologiczne jako sposób odkrycia polskich bogactw naturalnych.

10 kwietnia 1782 roku król powołał Komisję Kruszcową - prototyp ministerstwa górnictwa, hutnictwa i geologii. Rozwój nauk geologicznych w Polsce zawdzięczamy jednak przede wszystkim Stanisławowi Staszicowi. Uczony, jako prezes Towarzystwa Przyjaciół Nauk, był organizatorem i inicjatorem zakrojonych na szeroką skalę badań geologicznych i górniczych. W Kielcach założył Szkołę Górniczą.



Stanisław Staszic, ojciec polskiej geologii

Stanisław Staszic, ojciec polskiej geologii

Pierwsze koncepcje powołania „polskiego instytutu geologicznego”, jak formułował to Józef Morozewicz, czy też „polskiego zakładu geologicznego”, jak chciał Władysław Szajnocha, zrodziły się na początku naszego wieku w Galicji. Do uzyskania niepodległości jednak żadna dzielnica Polski nie posiadała jeszcze placówki o charakterze służby geologicznej.

W 1901 r. wybitny geolog Jan Lewiński założył jedyną na terenie Królestwa Polskiego polską Pracownię Geologiczną przy Muzeum Przemysłu i Rolnictwa, a w 1903 r. Stanisław Thugutt zorganizował prywatną Pracownię Mineralogiczną. Pracownie te i związani z nimi geolodzy przeszli później do Państwowego Instytutu Geologicznego.

Do powstania Państwowego Instytutu Geologicznego przyczyniły się starania wielu osób, działających we wszystkich trzech zaborach. Oprócz wspomnianych już Władysława Szajnochy, Ludomira Sawickiego i Józefa Morozewicza byli wśród nich Czesław Kuźniar, Stanisław Małkowski i Stanisław Kontkiewicz, ostatni kierownik Pracowni Geologicznej w Muzeum Przemysłu i Handlu.

Utworzenie Państwowego Instytutu Geologicznego

Inicjatywa Władysława Szajnochy miała znaczący wpływ na decyzję w sprawie powołania Państwowego Instytutu Geologicznego. Wniosek w tej sprawie, złożony w Sejmie Ustawodawczym Rzeczypospolitej Polskiej w dniu 3 kwietnia 1919r., został podpisany przez grupę posłów z byłego zaboru austriackiego, w tym przez Wincentego Witosa. Na czterdziestym trzecim posiedzeniu Sejmu Ustawodawczego poseł Radziszewski raportuje o uruchomieniu Państwowego Instytutu Geologicznego w dniu 7 maja 1919 r., a więc niemal dokładnie w pół roku od odzyskania przez Polskę niepodległości, w momencie gdy toczyły się jeszcze zawzięte walki z Ukraińcami o Lwów.