Z kart historii Państwowego Instytutu Geologicznego

Spis treści


Budowa nowego gmachu 1948-1952

W latach 1946-1947 gmach Muzeum Geologicznego został wyremontowany. W związku ze zwiększającym się zapotrzebowaniem na badania geologiczne, dyrektor Jan Czarnocki chciał doprowadzić gmachy Instytutu do takiego stanu, aby można było w nich pracować. Przewidując żywiołowy rozwój geologii w warunkach powojennych zdecydował, że w centrali w Warszawie musi jak najszybciej powstać gmach umożliwiający prowadzenie badań na dużą skalę. Głównym projektantem nowego gmachu przy ul. Rakowieckiej 4 został prof. architektury Marek Leykam. Budowę rozpoczęto w 1948 r., a w  roku 1952  budynek został oddany do użytku. 



Budowa nowego gmachu Instytutu Geologicznego - obecnie imienia Jana Wyżykowskiego, odkrywcy złóż miedzi i srebra na Dolnym Śląsku
Budowa nowego gmachu Instytutu Geologicznego - obecnie imienia Jana Wyżykowskiego, odkrywcy złóż miedzi i srebra na Dolnym Śląsku

W 1938 r., podczas budowy kolektora przy ul. Podchorążych w Warszawie, natrafiono na duży głaz narzutowy o kubaturze około 10 m3. Był to gnejs biotytowy z licznymi iniekcjami, właściwymi skandynawskim arterytom. Po wojnie, z chwilą rozpoczęcia budowy nowego gmachu Instytutu, dyrektor Jan Czarnocki wyraził gorące życzenie, aby głaz znalazł się na jego terenie. Główny projektant uwzględnił wniosek, wyznaczając miejsce tuż przy wejściu do nowego gmachu. Głaz ustawiono tu w dniu 23 kwietnia 1959 r.

Wielkie odkrycia geologiczne złóż surowców mineralnych

Pierwsze lata okresu powojennego były dla Państwowego Instytutu Geologicznego niezwykle bogate w odkrycia złóż surowców mineralnych. Badania regionalne nad występowaniem złóż soli kamiennej poza zapadliskiem przedkarpackim, prowadzone jeszcze przed rokiem 1939 w Kłodawie na Kujawach, doprowadziły do odkrycia w tym rejonie w 1947 r. wysadowego złoża solnego.

W roku 1952 Stanisław Pawłowski wraz z zespołem odkrył złoża siarki w miocenie zapadliska przedkarpackiego. To pierwsze odkrycie Instytutu Geologicznego o znaczeniu światowym znacznie przyczyniło się do rozwoju gospodarki kraju - uruchomiony został polski przemysł siarkowy.

W roku 1954 w Sudetach, w pobliżu Stanisławowa odkryto jedno z największych w Europie złóż barytu. Trzy lata później rozpoczęto eksploatację.

Od 1955 r. trwały również poszukiwania złóż miedzi na monoklinie przedsudeckiej. W maju 1957 r., w otworze Sieroszowice IG-1, odkryto łupek miedzionośny a wraz z nim olbrzymie - w skali globalnej - złoże miedzi, i jak się niebawem okazało, również srebra, które zostało udokumentowane w 1959 r. przez zespół Jana Wyżykowskiego. Odkrycie i udokumentowanie złóż rud miedzi między Lubinem a Głogowem stworzyło warunki dla powstania nowego przemysłu miedziowego.

W latach 1954-1960 w wyniku prac grawimetrycznych i wiertniczych, prowadzonych przez Zbigniewa Wernera, odkryto kolejne wysady solne w Izbicy Kujawskiej, Lubieniu, Łaniętach, Mogilnie i Damasławku.

Prace poszukiwawcze, realizowane z inicjatywy Edwarda Ciuka w osadach mioceńskich na Niżu Polskim (1952-1960), doprowadzily do udokumentowania wielu złóż węgla brunatnego (m.in. Adamów, Uniejów, Gubin, Mosty, Rogoźno), w tym niektórych o bardzo dużych zasobach. W latach 1961-1975 PIG zbadał budowę, jakość i zasobność złóż Bełchatowa, Złoczewa i tak zwanych rowów wielkopolskich.

Wykonane w 1962 r. wiercenia według projektu Jerzego Znoski, w rejonie Krzemianki i Udrynia, ujawniły obecność wanadonośnych rud ilmenitowo-magnetytowych.

Odkrycie złoża polihalitu w rejonie Zatoki Puckiej to wynik intensywnych prac geologicznych PIG prowadzonych w latach 1964-1970.

Największym sukcesem w grupie surowców energetycznych było odkrycie złóż Lubelskiego Zagłębia Węglowego.
 



Halina Urban, Marek Graniczny, Włodzimierz Mizerski