Co nowego w MGśP?
Nowa waloryzacja niezagospodarowanych złóż kopalin skalnych na Mapie Geośrodowiskowej Polski
Mapa Geośrodowiskowa Polski w skali 1:50 000 jest seryjnym opracowaniem dedykowanym problematyce ochrony zasobów kopalin. Wykonywana jest zgodnie z zasadami, określonymi w Instrukcji opracowania Mapy Geośrodowiskowej Polski. Obecnie obowiązuje Aktualizacja Instrukcji opracowania Mapy Geośrodowiskowej Polski (2024). Treść mapy przedstawiana jest na dwóch głównych planszach A i B.
Na planszy A Mapy Geośrodowiskowej Polski, warstwa informacyjna Kopaliny zawiera m.in. warstwę tematyczną Złoża udokumentowane, na której prezentowane są informacje o złożach kopalin, zgromadzone w bazie MIDAS. Od najnowszej edycji MGśP, dla niezagospodarowanych złóż kopalin skalnych wprowadzono dodatkową nową klasyfikację, która ma na celu wskazanie złóż najbardziej wartościowych. Najcenniejsze złoża kopalin powinny zostać objęte ochroną, aby ich zasoby były możliwe do wykorzystania w przyszłości. Metodykę tej klasyfikacji opracowano w oparciu o zasady i kryteria waloryzacji złóż, proponowane przez Niecia i Radwanek-Bąk (2014).
Do przeprowadzenia waloryzacji niezagospodarowanych złóż kopalin skalnych, przewidzianych do eksploatacji metodą odkrywkową, wykorzystano cztery grupy kryteriów:
- zasobowo-jakościowe,
- górnicze,
- planistyczne
- środowiskowe.
Pierwsza grupa kryteriów umożliwia ocenę wartości użytkowej złoża, natomiast trzy pozostałe – ocenę możliwości jego wykorzystania.
W waloryzacji zasobowo-jakościowej oceniane są wartości dwóch głównych wskaźników, charakteryzujących złoże: wielkość zasobów i parametry jakościowe kopaliny. Kryteria waloryzacji zasobowo-jakościowej zostały określone indywidualnie dla poszczególnych rodzajów kopalin. W zależności od rodzaju kopaliny i przewidywanego lub możliwego sposobu jej wykorzystania uwzględniane są różne parametry jakościowe, np. w zwykłych piaskach budowlanych podstawowymi parametrami są punkt piaskowy i zawartość pyłów mineralnych, natomiast dla piasków szklarskich istotna jest zawartość SiO2 i Fe2O3.
W klasyfikacji górniczej brane są pod uwagę: warunki występowania złoża (grubość nakładu oraz jego stosunek do miąższości złoża – N/Z), grupa zmienności złoża, zawodnienie złoża i jego dostępność komunikacyjna.
Klasa złoża w klasyfikacji planistycznej uzależniona jest od udziału powierzchni złoża bez zabudowy.
W ocenie środowiskowej uwzględniane są: powierzchniowe formy ochrony przyrody, użytkowe poziomy wód podziemnych oraz lasy i gleby chronione (klasy I-IVa), występujące w granicach klasyfikowanego złoża.
We wszystkich grupach kryteriów zastosowano ocenę według trój- lub czterostopniowej skali.
Wyniki oceny, według trzech pierwszych grup kryteriów, prezentowane są na planszy A Mapy Geośrodowiskowej Polski symbolami literowymi, umieszczonymi obok nazwy i nr złoża z bazy MIDAS. Waloryzacja środowiskowa przedstawiona jest natomiast za pomocą symboli graficznych.
Zasady nowej klasyfikacji oraz jej wyniki, na przykładzie złóż dla przemysłu wapienniczego, zaprezentowano podczas IV Polskiego Kongresu Geologicznego (poster 1, poster 2)
Publikacje:
Mapa Geośrodowiskowa Polski - O. Kozłowska, B. Kościuczyk, 2021
Poster - rekultywacja terenów pogórniczych
