Jednym z zadań realizowanych przez Państwowy Instytut Geologiczny-Państwowy Instytut Badawczy jest „Monitoring odkrywkowej eksploatacji kopalin” (MOEK). Głównym celem zadania jest gromadzenie informacji dla terenu całego kraju o skali niekoncesjonowanej eksploatacji kopalin. Zadanie to realizowane jest na zlecenie Ministra Środowiska i finansowane w całości ze środków Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej. Niekoncesjonowane wydobycie kopalin stanowi przyczynę wielu szkód o charakterze środowiskowo-społeczno-finansowym, generując również straty dla Skarbu Państwa. Przede wszystkim wpływa w negatywny sposób na konkurencyjność gospodarki, stawiając podmioty eksploatujące kopaliny bez koncesji w uprzywilejowanej sytuacji w stosunku do firm działających legalnie. Największe straty odczuwane są w sektorze małych przedsiębiorstw górniczych, których roczne wydobycie nie przekracza 10 tys. ton. Ponadto, w wyniku takiej działalności często powstają wyrobiska stwarzające realne zagrożenie bezpieczeństwa publicznego ze względu na brak oznakowań i zabezpieczeń, a także dla obiektów infrastruktury, w tym dróg i linii energetycznych (Fot. 1 i 2). Skutki niekoncesjonowanej eksploatacji to także:
Stan zasobów kopalin w Polsce ulega ciągłemu zmniejszaniu pod względem ilości złóż, a więc i zasobów kopalin, co wpływa bezpośrednio na bezpieczeństwo surowcowe kraju. Na podstawie przeprowadzonych dotychczas w ramach zadania prac, kameralnych i terenowych, opracowane zostały Raporty zawierające informacje na temat wyrobisk, w których, stwierdzono przede wszystkim:
Poza ww. wymienionymi aspektami w Raportach znajdują się także: ogólna charakterystyka fizyczno-geograficzna powiatu z uwzględnionymi warunkami geologiczno-surowcowymi, opis przeprowadzonych prac kameralnych i terenowych, porównanie statusu wyrobisk zinwentaryzowanych w latach ubiegłych ze statusem w kolejnej inwentaryzacji, czy zagrożenia środowiskowe. Przy okazji realizacji prac terenowych, rejestrowano także nielegalnie składowane odpady w wyrobiskach podlegających inwentaryzacji, zarówno w niszach eksploatacyjnych/ poeksploatacyjnych, jak i w najbliższym ich otoczeniu (w strefach krawędziowych czy wzdłuż dróg dojazdowych). Na przestrzeni lat obserwuje się silny wzrost liczby wyrobisk wykorzystywanych do nielegalnego składowania odpadów (Fot. 3). |
Fot. 1 Uszkodzenie słupa energetycznego w konsekwencji nielegalnie prowadzonych prac wydobywczych |
Fot. 2 Niebezpieczne skutki niekoncesjonowanej eksploatacji kopalin |
Fot. 3 Odpady w nielegalnym wyrobisku |
Informacją dodatkową pozyskiwaną w ramach zadania jest wstępna analiza zgodności faktycznego stanu zagospodarowania złóż, a stanem zagospodarowania, o jakim wiedzę ma PSG (w formie bazy MIDAS) na podstawie informacji przesyłanych przez użytkownika złoża. Przeprowadzone prace wykazały wiele niezgodności w tym zakresie, co może sugerować brak rzetelnego przepływu danych do PSG.
HISTORIA PROWADZONYCH DZIAŁAŃ