Niekoncesjonowana eksploatacja
Monitoring odkrywkowej eksploatacji kopalin (MOEK)
Projekt „Monitoring odkrywkowej eksploatacji kopalin” jest realizowany w Państwowym Instytucie Geologicznym – Państwowym Instytucie Badawczym w ramach zadań państwowej służby geologicznej. Zadanie jest realizowane na zlecenie Ministra właściwego ds. środowiska, a finansowane w całości ze środków Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej. Zadanie ma na celu zgromadzenie spójnych i konsekwentnych informacji dla terenu całego kraju o skali niekoncesjonowanej eksploatacji oraz stanie rekultywacji terenów po odkrywkowej eksploatacji kopalin.
Realizacja rozpoczętego w 2019 roku projektu „Monitoringu odkrywkowej eksploatacji kopalin” umożliwi określenie skali wymienionych wyżej skutków niekoncesjonowanej eksploatacji, a także wskaże lokalnym władzom wyrobiska wymagające podjęcia natychmiastowych prac interwencyjnych z uwagi na występujące zagrożenia czy też skalę prowadzonego wydobycia.
W ramach realizacji obecnego projektu inwentaryzacji podlegają wyrobiska, w których stwierdzono:
- prowadzenie w ciągu ostatnich 5-ciu lat eksploatacji bez koncesji zarówno poza granicami złóż jak i w granicach złóż;
- rażące naruszenie warunków koncesji poprzez przekroczenie granic (zasięgu poziomego) złoża lub obszaru górniczego;
- brak rekultywacji na złożach zaniechanych oraz wybilansowanych.
Przy okazji realizacji prac terenowych rejestrowane są również nielegalnie składowane odpady w wyrobiskach podlegających inwentaryzacji, zarówno w niszach eksploatacyjnych/ poeksploatacyjnych, jak i w najbliższym ich otoczeniu (w strefach krawędziowych czy wzdłuż dróg dojazdowych).
Efektem przeprowadzonych prac w terenie są dane gromadzone i zarządzane w aplikacji GIS „Kopaliny” – MGśP, które są ogólnodostępne w sieci Internet poprzez usługi przeglądania WMS w serwisie MGśP. Na podstawie tych baz przygotowywane są również opracowania opisowe - Raporty dla poszczególnych powiatów oraz miast na prawach powiatu. Raporty poza ogólną charakterystyką obszarów powiatów, zawierają także informacje dotyczące zinwentaryzowanych miejsc prowadzenia wydobycia kopaliny bez uzyskania koncesji, wyrobisk w których eksploatacja została już zaniechana, a nie wykonana lub nie rozpoczęta została jeszcze rekultywacja oraz wyrobisk w których deponowane są odpady. Wskazane są także wyrobiska w przypadku, których zalecane jest wykonanie prac zabezpieczających lub interwencyjnych przez właściwe organy. Raporty takie, po pozytywnym zaopiniowaniu przez Komisję Opracowań Geologicznych, będą na bieżąco przekazywane do właściwych Starostw oraz publikowane na stronach Państwowego Instytutu Geologicznego - PIB MOEK
W trakcie prac, zarówno na etapie analizy kameralnej, w terenie jak i na etapie opracowywania raportów, realizatorzy projektu współpracują z organami administracji państwowej, w tym geologicznej i górniczej. Dotyczy to pozyskiwania dokumentacji geologicznej, informacji dotyczących lokalizacji, w których występuje prawdopodobieństwo prowadzenia wydobycia bez koncesji oraz informacje dotyczące decyzji w zakresie rekultywacji terenów powydobywczych.
Monitoring nielegalnej eksploatacji
Streszczenie opracowania mgr Tomasza Janickiego, mgr inż. Zbigniewa Kowalskiego, mgr Dariusza Siekiery pt.: „Metodyka monitorowania nielegalnych wyrobisk na przykładzie powiatów oświęcimskiego i wadowickiego w województwie małopolskim”. Przedmiotem opracowania jest przedstawienie optymalnej metody wykrywania przejawów nielegalnej eksploatacji kopalin, która może być stosowana przez administrację geologiczną na szczeblu powiatu. Metoda ta jest oparta na analizie zdjęć satelitarnych, umożliwiających śledzenie dużego obszaru w różnych przedziałach czasowych. Do prac pilotażowych został wytypowany przez Departament Geologii i Koncesji Geologicznych Ministerstwa Środowiska, na wniosek Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej, powiat oświęcimski i wadowicki.
Pobierz:
pdf
Metodyka monitorowania nielegalnych wyrobisk na przykładzie powiatów oświęcimskiego i wadowickiego w województwie małopolskim
(390 KB)
(PDF)
Nielegalna eksploatacja kopalin w „Sprawie dla Reportera”
Zachęcamy Państwa do przeczytania opinii Pani Wandy Lorenc w sprawie wyemitowanego w sierpniu programu Pani Elżbiety Jaworowicz „Sprawa dla Reportera”, który dotyczył nielegalnej eksploatacji kopalin prowadzonej na terenie powiatu jeleniogórskiego. Wszystkich zainteresowanych tym tematem zapraszamy do dyskusji na naszym forum.
Pobierz:
pdf
Geologiczna "Sprawa dla reportera"
(59 KB)
(PDF)
Uzupełnienie opracowania wykonanego przez Wyższy Urząd Górniczy, pt: „Informacja o zakresie i skutkach nielegalnej eksploatacji kopalin”, o dane pochodzące od geologów powiatowych
Przedmiotem pracy jest ocena zakresu i skutków nielegalnie prowadzonej eksploatacji kopalin na terenie kraju. Przedsięwzięcie zostało wykonane w oparciu o materiały źródłowe w postaci ankiet, które w październiku 2007 r. nadesłane zostały z 379 powiatów do Sekcji Administracji Geologicznej PIG. Uzyskane w ten sposób dane stanowią uzupełnienie do opracowania pt: „Informacja o zakresie i skutkach nielegalnej eksploatacji”, które w lutym 2007 r. wykonane zostało przez Wyższy Urząd Górniczy, o informacje pochodzące od powiatowej administracji geologicznej.
Analiza danych uzyskanych od powiatowej administracji geologicznej pozwoliła na szczegółowe rozpoznanie skali nielegalnej eksploatacji w latach 2002-2006 na obszarze całego kraju oraz przybliżyła problemy z jakimi spotykają się pracownicy powiatowej administracji geologicznej przy jej zwalczaniu.
Pobierz:
pdf
Informacja o zakresie i skutkach nielegalnej eksploatacji kopalin
(514 KB)
(PDF)
Raporty Wyższego Urzędu Górniczego w sprawie wydobywania kopalin pospolitych
Raporty opracowano w celu dokonania analizy i podsumowania problemów wynikających z nadzoru i kontroli nad zakładami górniczymi wydobywającymi kopaliny pospolite na terenie całego kraju. Podstawą opracowania były Raporty ze sprawowanego nadzoru i kontroli odkrywkowych zakładów górniczych wydobywających kopaliny pospolite, sporządzone przez Dyrektorów Okręgowych Urzędów Górniczych.
Pobierz:
pdf
Raport w sprawie wydobywania kopalin pospolitych w 2007 roku
(243 KB)
(PDF)
Pobierz:
pdf
Raport w sprawie wydobywania kopalin pospolitych w latach 2002-2005 (podstawowe informacje)
(508 KB)
(PDF)
Leksykon
Mały Leksykon Górnictwa Odkrywkowego
Zachęcamy Państwa do zapoznania się z Małym Leksykonem Górnictwa Odkrywkowego, zawierającym szeroki zbiór terminów i pojęć z zakresu górnictwa odkrywkowego, które zostały zdefiniowane lub sformułowane z uwzględnieniem aktualnego stanu nauki, praktyki górniczej oraz zgodnie z obowiązującymi normami i przepisami prawa. Przedmiotowy Leksykon został udostępniony w formie elektronicznej na stronie „Geologia Samorządowa”, dzięki uprzejmości Pana dr inż. Wojciecha Glapy oraz Pana mgr inż. Jana Izydora Korzeniowskiego, którzy są autorami niniejszego opracowania.
Pobierz:
pdf
Mały Leksykon Górnictwa Odkrywkowego
(3.63 MB)
(PDF)
Racjonalne wykorzystanie
Ochrona i racjonalne wykorzystywanie złóż kopalin
Zachęcamy Państwa do zapoznania się z z wydaną w 2014 r. publikacją "Ochrona i racjonalne wykorzystywanie złóż kopalin", autorstwa Pana prof. Marka Niecia oraz prof. Barbary Radwanek-Bąk. Autorzy publikacji w sposób usystematyzowany przedstawiają problematykę ochrony złóż w nawiązaniu do wymagań ochrony środowiska i przepisów prawa. Przedmiotowa publikacja udostępniona została w formie elektronicznej na stronie „Geologia Samorządowa”, dzięki uprzejmości autorów niniejszego opracowania.
Wersja elektroniczna publikacji:
Pobierz:
pdf
Ochrona i racjonalne wykorzystywanie złóż kopalin
(2.44 MB)
(PDF)
Opłaty eksploatacyjne
Informacja dla przedsiębiorców uiszczających opłaty na podstawie ustawy Prawo geologicznego i górniczego
Z dniem 1 stycznia 2012 r., obowiązuje ustawa z dnia 9 czerwca 2011 r. – Prawo geologiczne i górnicze oraz został zniesiony obowiązek składania kwartalnych informacji o opłacie eksploatacyjnej, na rzecz informacji półrocznych. Zgodnie z art. 137 ustawy Prawo geologiczne i górnicze (tekst jednolity: Dz. U. z 2020 r. poz. 1064 z późn. zm..) ustawy okresem rozliczeniowym dla opłat jest półrocze, liczone odpowiednio od dnia 1 stycznia do 30 czerwca (I półrocze) i od dnia 1 lipca do 31 grudnia (II półrocze).
W 2021 r. należy złożyć informacje dotyczące opłat za I półrocze 2021 r. – w terminie do końca lipca 2021 r. Natomiast informacje dotyczące opłat za II półrocze 2021 r. należy złożyć w terminie do końca stycznia 2021 r.
Przedsiębiorca samodzielnie, co pół roku, zobowiązany jest ustalać wysokość należnej opłaty za półrocze i wnosić ją na rachunek bankowy Narodowego Funduszu Ochrony i Środowiska i Gospodarki Wodnej (40%) oraz rachunek gminy (60%), na terenie której prowadzona jest eksploatacja kopalin.
Nr rachunku bankowego Narodowego Funduszu Ochrony i Środowiska i Gospodarki prowadzony podany jest na stronie NFOŚiGW. Do ustalenia opłaty eksploatacyjnej stosować należy stawki zawarte w załączniku do ustawy z dnia 9 czerwca 2011 r. – Prawo geologiczne i górnicze. Informacje należy składać na drukach określonych w rozporządzeniu Ministra Środowiska z dnia 26 czerwca 2019 r. zmieniającym rozporządzenie w sprawie wzorów druków informacji dotyczących opłat z zakresu przepisów Prawa geologicznego i górniczego (Dz.U. 2019 poz. 1202).
Adresatami informacji o uiszczonych opłatach pozostają w dalszym ciągu: organ koncesyjny, Narodowy Fundusz Ochrony i Środowiska i Gospodarki Wodnej oraz gmina. Jeżeli wysokość opłaty należnej za okres rozliczeniowy nie przekracza 300 zł (kwota 120 zł należna Narodowemu Funduszowi Ochrony i Środowiska i Gospodarki Wodnej oraz kwota 180 zł dla gminy), obowiązek jej zapłaty nie powstaje. Nie zwalnia to jednak przedsiębiorcy z obowiązku przedłożenia informacji organowi koncesyjnemu oraz wierzycielom.
Wydobycie na własne potrzeby
Wydobycie kopalin na potrzeby własne
W związku z licznymi pytaniami kierowanymi do PIG-PIB przez użytkowników witryny „Geologia Samorządowa” informujemy, że art. 4 ustawy z dnia 9 czerwca 2011 r. - Prawo geologiczne i górnicze (tj. Dz. U. z 2019 r. poz. 868 ze zm.) reguluje postępowanie w przypadku wydobycia piasków i żwirów przeznaczonych dla zaspokojenia potrzeb własnych osób fizycznych z nieruchomości stanowiących przedmiot jej prawa własności.
Poniżej przedstawiamy pytania nadesłane do PIG-PIG. Odpowiedzi udzieliła dr Kamilla Olejniczak.
Kto może wydobywać kopaliny na potrzeby własne?
Wydobycie kopalin (piasku/żwiru) na potrzeby własne może prowadzić wyłącznie osoba fizyczna. Osoba fizyczna może prowadzić wydobycie kopaliny tylko z nieruchomości stanowiącej przedmiot jej prawa własności (użytkowanie wieczyste). Ustawa Prawo geologiczne i górnicze nie przewiduje możliwości wydobycia kopalin na potrzeby własne gmin, spółek, fundacji, stowarzyszeń.
Jakie kopaliny można wydobywać na potrzeby własne?
Ustawa Prawo geologiczne i górnicze wprowadziła ograniczenia w stosunku do rodzaju kopalin, które można wydobywać na potrzeby własne. Przepisy umożliwiają osobom fizycznym wydobycie tylko piasku i żwiru. Eksploatacja innych kopalin np. torfu, iłu, piaskowca przez osoby fizyczne na potrzeby własne, jest ustawowo zabroniona, należy pamiętać, że za takie wydobycie grożą sankcje, w postaci tzw. podwyższonej opłaty eksploatacyjnej. Należy pamiętać, że eksploatacja kopalin poza wydobyciem na własne potrzeby, uregulowaną w art. 4 ustawy Prawo geologiczne i górnicze, wymaga uzyskania koncesji.
Czy osoba fizyczna może sprzedać wydobyty piasek/ żwir?
Przepisy prawa geologicznego i górniczego zabraniają osobie fizycznej rozporządzać wydobytą kopaliną, w inny sposób, niż w celu zaspokojenia potrzeb własnych np. do budowy domu. Zatem kopalina wydobyta na potrzeby własne nie może być przez osobę fizyczną np. sprzedana, darowana np. członkom rodziny, osobom trzeci lub podmiotom gospodarczym.
Czy istnieją jakieś ograniczenia w stosunku do ilości wydobytej kopaliny?
Ustawa Prawo geologiczne i górnicze przewiduje limit wydobycia, w ciągu roku kalendarzowego. Rzeczywiste roczne wydobycie kopaliny nie może przekroczyć 10 m3.
Czy w przypadku kilku współwłaścicieli nieruchomości, roczny limit wydobycia powinien dotyczy wszystkich współwłaścicieli łącznie, czy każdego z osobna?
W przypadku współwłaścicieli nieruchomości, limit rocznego wydobycia dotyczyć powinien wszystkich współwłaścicieli łącznie, a nie każdego z osobna. Brak w ustawie zapisu umożliwiającego każdemu z współwłaścicieli, korzystania z oddzielnego rocznego limitu wydobycia kopalin. Do chwili obecnej sądy administracyjne nie rozstrzygnęły w/w kwestii, również Minister Środowiska nie opublikował stanowiska prawnego w tym zakresie.
Jakie warunki formalne musi spełnić osoba fizyczna przed rozpoczęciem eksploatacji piasku/ żwiru na własne potrzeby?
Zgodnie z art. 4 ust 2 prawa geologicznego i górniczego przed rozpoczęciem wydobycia piasku/żwiru osoba fizyczna zobowiązana jest z 7-dniowym wyprzedzeniem do pisemnego zawiadomienia (zgłoszenia) właściwemu organowi nadzoru górnicze (właściwemu ze wglądu na miejsce wydobycia, zamiar wydobycia piasku/żwiru. Jednocześnie osoba fizyczna w zawiadomieniu musi podać lokalizację miejsca planowanego wydobycia oraz zamierzony czas eksploatacji kruszywa. W przypadku zmiany np. czasu trwania eksploatacji kopalin, jak i lokalizacji robót (miejsca wydobycia kopalin), należy stosować art. 4 ust. 2 – tzn. dokonywać ich w tym samym trybie (zgłoszenia), z tym samym, 7-dniowym wyprzedzeniem.
Czy okręgowy urząd górniczy wystawi osobie fizycznej jakieś zaświadczenie (pozwolenie) np. w formie pisma urzędowego?
Okręgowy Urząd Górniczy nie musi potwierdzać w formie decyzji, postanowienia czy innego pisemnego zaświadczenia, że otrzymał zgłoszenie od osoby fizycznej. Również przepisy prawa geologicznego i górniczego nie obligują organu nadzoru górniczego do wystawienia osobie fizycznej zaświadczenia w formie pisemnej zgody, na rozpoczęcie wydobycia kopalin na potrzeby własne. Jednak osoba dokonująca zgłoszenia, powinna posiadać potwierdzenie dokonania zgłoszenia, w przypadku przesłania zgłoszenia w formie przesyłki listowej –potwierdzenie nadania listu w urzędzie pocztowym, w przypadku bezpośredniego złożenia w okręgowym urzędzie górniczym – na kopi zgłoszenia powinna być adnotacja urzędu, w postaci pieczątki urzędu i daty wpływu pisma.
Jakie sankcje grożą osobie fizycznej, gdy nie zgłosi w okręgowym urzędzie górniczym wydobycia piasku/ żwiru na potrzeby własne?
W przypadku naruszenia w/w obowiązku właściwy organ nadzoru górniczego, w drodze decyzji, ustala prowadzącemu taką działalność opłatę podwyższoną zgodnie z art. 140 ust. 3 pkt 3 ustawy z dnia 9 czerwca 2011 r. - Prawo geologiczne i górnicze (tj. Dz. U. z 2019 poz. 868 ze zm.).