Informacje o zasobach wód podziemnych zaliczonych do kopalin oraz wielkości ich poboru publikowane są cyklicznie w Bilansie zasobów złóż kopalin w Polsce, opracowywanym i wydawanym co roku przez Państwowy Instytut Geologiczny, nieprzerwanie od 1988 r.
Pierwszy „Bilans…” sporządzono w 1953 r., jednak opierał się on jedynie na zasobach szacunkowych. W podobny sposób przygotowano kolejny – w 1954 r. Dopiero w 1955 r. opracowano „Bilans…”, który w części opierał się na zatwierdzonych zasobach. Do 1984 r. opracowanie wydawane było przez Centralny Urząd Geologii (CUG), a do roku 1987 przez Ministerstwo Ochrony Środowiska i Zasobów Naturalnych (Szuflicki i in., red., 2022).
Według stanu na dzień 31.12.2022 r. liczba złóż wód termalnych, leczniczych i solanek w Polsce wynosiła 147, a sumaryczna wielkość zatwierdzonych dla nich zasobów eksploatacyjnych osiągnęła wartość 7 577,05 m3/h (Sokołowski, Skrzypczyk, 2022).
| Rodzaj złóż | Liczba złóż | Zasoby eksploatacyjne [m3/h] |
Zasoby eksploatacyjne [%] |
| Wody lecznicze | 111 | 1968,05 | 26,0 |
| Wody termalne | 35 | 5605,30 | 73,9 |
| Solanki | 1 | 3,70 | 0,1 |
| Łącznie | 147 | 7577,05 | 100 |
Złoża wód leczniczych (Ryc. 1), pod względem liczebności, dominują nad termalnymi i solankami, jednak ich zasoby eksploatacyjne stanowią tylko około 27% wszystkich zatwierdzonych zasobów eksploatacyjnych wód zaliczonych do kopalin. Największa część zasobów eksploatacyjnych, stanowiących niemal 73% łącznych zasobów, przypada wodom termalnym, które udokumentowano w zaledwie 35 miejscowościach (Ryc. 2). Dysproporcja ta spowodowana jest różnicami w wydajności eksploatacyjnej ujęć obu rodzajów wód. Wiele ujęć wód leczniczych, szczególnie szczaw i wód kwasowęglowych, charakteryzuje się niewielkim natężeniem wypływów, które na ogół wynosi kilka m3/h, a nierzadko spada poniżej 1 m3/h. Fakt ten uwarunkowany jest charakterem struktur wodonośnych (np. ograniczone przestrzennie systemy szczelinowe Karpat i Sudetów), ale otrzymywana ilość wody jest wystarczająca do pokrycia zapotrzebowania obiektów uzdrowiskowych i zakładów butelkowania wód podziemnych. Ujęcia wód termalnych zlokalizowane w zasobnych strukturach basenowych Podhala i platformy paleozoicznej, umożliwiają uzyskiwanie dużych wydajności, dochodzących do kilkuset m3/h.
Z roku na rok wielkość udokumentowanych zasobów eksploatacyjnych wód leczniczych, termalnych i solanek stale wzrasta (Ryc. 3). Niesłabnące zainteresowanie zagospodarowaniem wód podziemnych zaliczonych do kopalin wynika w głównej mierze z rozwoju geotermii w kraju i uruchomieniem przez Państwo instrumentów finansowych ułatwiających finansowanie kosztownych inwestycji geotermalnych. Na wzrost eksploatacji wód leczniczych duży wpływ ma rozwój przemysłu rozlewniczego, a także wykorzystanie ich w celach terapeutycznych (balneoterapia).
Ryc. 3. Wielkość zasobów eksploatacyjnych wód zaliczonych do kopalin, w poszczególnych latach
Literatura:
Sokołowski J., Skrzypczyk L., 2022 – Solanki, wody lecznicze i termalne. [W:] Bilans zasobów złóż kopalin w Polsce wg stanu na 31.12.2022 r. (red. M. Szuflicki, A. Malon, M. Tymiński). PIG-PIB, Warszawa. Szuflicki M., Malon A., Tymiński M., red., 2022 – Bilans zasobów złóż kopalin w Polsce wg stanu na 31.12.2022 r. PIG-PIB, Warszawa.
