Grupa geologów i hydrogeologów z Oddziału Karpackiego PIG-PIB została zaproszona we wrześniu 2022 r., aby przyjrzeć się pracom związanym z wierceniem kierunkowego otworu badawczo-rozpoznawczego Chochołów GT-1.
Otwór ten jest wiercony dla inwestora Chochołowskie Termy Sp. z o.o. przez Exalo Drilling S.A. Grupa PGNiG w celu pozyskania wód termalnych z podfliszowego podłoża synklinorium podhalańskiego w interwale głębokościowym 3200–4102 m MD (mierzonym wzdłuż osi otworu), czyli z dolomitów triasu środkowego serii reglowej, które stanowią główny kolektor wód termalnych niecki podhalańskiej (tzw. jednostka Białego Dunajca). Wsparcia finansowego dla inwestycji udzielił NFOŚiGW ze środków Mechanizmu Finansowego Europejskiego Obszaru Gospodarczego 2014-2021 w ramach programu „Środowisko, Energia i Zmiany Klimatu” oraz Programu Priorytetowego Polska Geotermia Plus.
Wiertnia Chochołów GT-1 (wrzesień 2022 r.)
Prace badawczo-rozpoznawcze związane z prowadzonymi robotami geologicznymi odbywają się w granicach obszaru i terenu górniczego "Chochołowskie Termy", który został ustanowiony dla złoża wód termalnych rozpoznanego otworem Chochołów PIG-1. Właścicielem koncesji wydanej przez Ministra Środowiska w 2011 r. na wydobywanie wód termalnych w granicach tego obszaru górniczego jest wspomniany inwestor.
W pierwotnym projekcie robót geologicznych, sporządzonym w 2017 r. (Bujakowski W. i in., 2017) zakładano, że głębokość otworu sięgająca 5100 m MD pozwoli na nawiercenie horyzontu wodonośnego poniżej głównego kolektora wód termalnych niecki podhalańskiej. Jednakże w 2019 r. sporządzono dodatek do tego projektu (Bielec B., Operacz A., 2019), w którym skorygowano konstrukcję otworu Chochołów GT-1 polegającą na skróceniu jego długości do 4122 m MD, co pozwoli na ujęcie wód termalnych z głównego kolektora wód termalnych niecki podhalańskiej (dolomity triasu środkowego).
Zatem, celem projektowanych i wykonywanych robót geologicznych dążących do odwiercenia kierunkowego otworu o trajektorii "S" do głębokości 4122 m MD jest rozpoznanie, zbadanie i udokumentowanie zasobów złóż wód termalnych o możliwie najwyższej temperaturze (powyżej 90°C) i wydajności około 250 m3/h, oraz określenie warunków hydrogeologicznych złoża wód termalnych w Chochołowie i opracowanie dokumentacji hydrogeologicznej zasobów eksploatacyjnych wód termalnych z utworów mezozoiku w Chochołowie.
Przyczynią się do tego przeprowadzane w otworze Chochołów GT-1 pomiary geofizyczne oraz testy złożowe, mające na celu ustalenie wydajności, temperatury, mineralizacji oraz właściwości fizyko-chemicznych wód termalnych z utworów węglanowych triasu środkowego. Ponadto, wynikiem tych prac będzie określenie zasięgu występowania utworów triasu środkowego oraz ocena ich petrograficznej zmienności.
Sita wibracyjne oczyszczające płuczkę wiertniczą
Woda termalna, która zostanie ujęta wierconym otworem Chochołów GT-1 będzie wykorzystywana do produkcji energii elektrycznej oraz cieplnej, jak również zagospodarowana do celów rekreacyjnych w kompleksie basenowym „Chochołowskie Termy” należącym do inwestora, ale po wstępnym odbiorze ciepła na wymiennikach ciepła. Odbiorcami energii elektrycznej oraz cieplnej będą obiekty Chochołowskich Term. W przyszłości rozważone będzie również podłączenie budynków prywatnych oraz publicznych w dwóch gminach Czarny Dunajec oraz Kościelisko, na granicy których położone są Chochołowskie Termy.
Inwestor Chochołowskie Termy Sp. z o.o. w przypadku nieosiągnięcia podstawowego celu wiercenia otworu Chochołów GT-1 (wydajność ok. 250 m3/h, temperatura powyżej 90°C), w zależności od uzyskanych jego rezultatów oraz w wyniku wnikliwej analizy ekonomicznej, podejmie decyzję o możliwości wykorzystania istniejącego otworu Chochołów PIG-1 lub nowego otworu Chochołów GT-1 jako otworu chłonnego (Bielec B., Operacz A., 2019).
Współistnienie dubletu otworów Chochołów PIG-1 oraz Chochołów GT-1, z których jeden będzie otworem chłonnym, a drugi eksploatacyjnym, może przyczynić się do poprawy bilansu wód termalnych synklinorium podhalańskiego. Jeśli taki dublet otworów powstanie byłby to pierwszy dublet otworów zasilających baseny termalne na polskim Podhalu. Należy zaznaczyć, że dublety otworów istnieją w obrębie obszaru górniczego „Podhale 2” w Bańskiej (Bańska IG-1 i Bańska PGP-1) oraz w Białym Dunajcu (Biały Dunajec PAN-1 i Biały Dunajec PGP-2), ale tutaj wody termalne wykorzystywane są do celów grzewczych.
Aktualnie wiercony otwór Chochołów GT-1 z badawczego punktu widzenia jest niezmiernie ważny, gdyż będzie źródłem cennych danych do poznania przewiercanych struktur geologicznych oraz skał ich budujących, a także występujących w nich poziomów wodonośnych. Otwór ten położony jest w obszarze, gdzie pieniński pas skałkowy, zrzucony uskokami na głębokość kilkuset metrów i przykryty utworami neogenu i czwartorzędu (orawsko-nowotarskie zapadlisko śródgórskie), oddziela synklinorium podhalańskie (Karpaty wewnętrzne) od płaszczowiny magurskiej Karpat zewnętrznych.
Podłoże synklinorium podhalańskiego budują płaszczowiny reglowe Tatr, które kontynuując się dalej ku północy, kontaktują się z utworami pienińskiego pasa skałkowego i stromo zapadają pod utworami fliszu podhalańskiego, wypełniającego synklinorium podhalańskie. Badania geofizyczne wskazują, że na znacznych głębokościach podłoże niecki podhalańskiej budują również płaszczowiny wierchowe Tatr wraz z masywem granitoidowym, zalegającym na skałach głębokiego podłoża (Watycha L. i in., 2019 i literatura tamże).
Grupa pracowników Oddziału Karpackiego PIG-PIB na wiertni Chochołów GT-1
W obszarze niecki podhalańskiej odwiercono dotychczas kilkanaście otworów, w których ujęto wody termalne o temperaturach w zakresie 20–90°C, wydajnościach od 4 do 550 m3/h i mineralizacji od 0,33 do 3,12 g/dm3 , a ich parametry zmieniają się w zależności od głębokości ujęcia i odległości od północnego brzegu trzonu krystalicznego Tatr (Bielec B., Operacz A., 2019).
Istotnym jest fakt, że wody termalne czerpane z podłoża niecki podhalańskiej odznaczają się stosunkowo niską mineralizacją, co jest wyjątkowo korzystne dla długookresowej eksploatacji, ponieważ wody o takiej charakterystyce nie powodują korozji instalacji, czy zanieczyszczenia wód powierzchniowych w przypadku ich odprowadzania do cieków powierzchniowych.
Grupa pracowników Oddziału Karpackiego PIG-PIB na wiertni Chochołów GT-1
Przedsięwzięcie odwiercenia kierunkowego otworu Chochołów GT-1 jako otworu dubletowego względem istniejącego już otworu Chochołów PIG-1 przyczyni się do efektywnego wykorzystania oraz poprawy bilansu wód termalnych czerpanych z podłoża synklinorium podhalańskiego, a także przyniesie nowe dane dotyczące budowy geologicznej tego regionu, natomiast planowana przez inwestora Chochołowskie Termy Sp. z o.o. budowa instalacji kogeneracyjnej do produkcji ciepła, energii elektrycznej i chłodu zintegrowanej z elektrownią fotowoltaiczną i magazynem energii elektrycznej, przyniesie korzyści lokalnej społeczności w postaci podniesienia efektywności energetycznej.
Wymienione inwestycje są współfinansowane przez NFOŚiGW ze środków Mechanizmu Finansowego Europejskiego Obszaru Gospodarczego 2014-2021 w ramach programu „Środowisko, Energia i Zmiany Klimatu” oraz Programu Priorytetowego Polska Geotermia Plus.
Bibliografia:
- Bielec B., Operacz A., 2019 – Dodatek nr 1 do projektu robót geologicznych na wykonanie otworu badawczo-rozpoznawczego Chochołów GT-1 w miejscowości Chochołów, gmina Czarny Dunajec, powiat nowotarski w obrębie obszaru górniczego „Chochołowskie Termy”. Wykonawca: HydroGeoTech Bogusław Bielec, Bochnia.
- Bujakowski W. i in., 2017 – Projekt robót geologicznych na wykonanie otworu badawczo-rozpoznawczego Chochołów GT-1 w miejscowości Chochołów, gmina Czarny Dunajec, powiat nowotarski w obrębie obszaru górniczego „Chochołowskie Termy”. Wykonawca: Instytut Gospodarki Surowcami Mineralnymi i Energią Polskiej Akademii Nauk, Pracownia Odnawialnych Źródeł Energii, kierownik zespołu: Bujakowski W., Kraków.
- Watycha L. (opracował), Gaździcka E., Żarski M., Swadźba R. (zreambulowali), 2019 – Objaśnienia do szczegółowej mapy geologicznej Polski 1:50 000, arkusz Czarny Dunajec (1048). PIG-PIB, Warszawa.
Tekst: dr inż. Grażyna Stańczak
Zdjęcia: mgr inż. Robert Patorski
Artykuł opracowano w ramach zadania "Współpraca krajowa w zakresie geologii i promocja działań państwowej służby geologicznej w latach 2021 – 2023" i został sfinansowane ze środków Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej.
