W Budapeszcie na konferencji „Przyszłość wód w Europie" naukowcy i urzędnicy debatowali o potrzebie zmian w prawie wodnym UE. Polskie doświadczenia w zarządzaniu transgranicznymi zbiornikami wód podziemnych przedstawił ekspert z PIG Tomasz Nałęcz.
Dbałość o racjonalne wykorzystanie zasobów wodnych była poruszana przez naukowców i decydentów UE podczas międzynarodowej konferencji „Przyszłość wód w Europie - Jak należy przygotowywać przepisy?", która odbywała się 24-25 marca 2011 r. w Budapeszcie. Równolegle z konferencją w Gödöllő koło Budapesztu odbyło się nieformalne spotkanie Rady EU ds. Środowiska, w którym uczestniczyli ministrowie środowiska krajów UE, krajów kandydujących, przedstawiciele Komisji Europejskiej oraz organizacje pozarządowe.
Konferencję poprzedzało seminarium podsumowujące projekt SCENES, którego celem było przygotowanie wszechstronnych scenariuszy zarządzania wodami. Podczas obrad wielokrotnie podkreślano istotę prowadzenia i finansowania działań na czterech poziomach: lokalnym, regionalnym, krajowym i europejskim. Niewątpliwym osiągnięciem ostatnich lat UE jest wdrożenie w ponad 30 krajach Ramowej Dyrektywy Wodnej. Jednak poprawa stanu wód w Europie wymaga dalszych intensywnych prac na poziomie krajowym. Powinny one być wspomagane przez instytucje Unii Europejskiej oraz ONZ.
Bardzo ważną zmianą, wprowadzoną w Ramowej Dyrektywie Wodnej, było nie tylko wdrożenie zarządzania zlewniami jako podstawowymi jednostkami wodnymi, ale także zwrócenie uwagi na problematykę rejonów granicznych. Unia Europejska nie stanowi izolowanej wyspy, dlatego też niezbędne jest uwzględnienie wpływów krajów sąsiadujących na system wodny. Współpraca na obszarach zlewni współdzielonych przez kilka państw może zapobiec sporom. W czasie konferencji w referacie „Zapobieganie potencjalnym konfliktom poprzez zarządzanie transgranicznymi zasobami wód podziemnych na wschód od UE" zaprezentowane zostały doświadczenia PIG-PIB ze współpracy z partnerami wschodnimi (Ukrainą, Białorusią, Rosją i Mołdawią). Projekt dotyczył badań wód podziemnych w obszarach przygranicznych oraz zarządzania ich zasobami. Prelegent był niestety jedną z nielicznych osób podejmujących temat wód podziemnych jako istotnego źródła wód pitnych. Podczas obrad wielokrotnie podkreślano, że sprawy dotyczące współpracy w obszarach transgranicznych powinny być znacznie wyraziściej zaznaczone w przepisach UE.
Zarządzanie zasobami wodnymi jest jednym z priorytetów prezydencji węgierskiej w UE. W obradach plenarnych, prowadzonych przez prezydenta Węgierskiej Akademii Nauk prof. J. Palinkasa, głos zabrali m.in. minister rozwoju terenów wiejskich Sandor Fazekas (Węgry) oraz reprezentujący Polskę sekretarz stanu w Ministerstwie Środowiska Janusz Zalewski. Obydwaj mówcy, a także Paul Gammeltoft z Komisji Europejskiej, podkreślali znaczenie wody dla dalszego zrównoważonego rozwoju naszego kontynentu, a także potrzebę korzystania z dorobku naukowego w pracach legislacyjnych. O randze problemów świadczy udział w konferencji ministrów odpowiedzialnych za zagadnienia wodne z większości krajów UE.
Miejscem obrad był stylowy neorenesansowy gmach Węgierskiej Akademii Nauk, wybudowany w 1865 r.
W świetle ogólnoświatowej tendencji do wzrostu populacji, wzmożonego wykorzystania wody, zmian klimatycznych, a także globalizacji ekonomicznej, zasoby wodne stają się kluczowym czynnikiem decydującym o rozwoju cywilizacyjnym naszego kontynentu. Dlatego też tak istotne jest zrozumienie mechanizmów wpływających na obieg wody, a w szczególności tych jej zasobów, które mogą być wykorzystywane przez ludność i przemysł. Niezmiernie ważna jest rola naukowców uświadamiających zagrożenia i konsekwencje braku poszanowania wody, stanowiącej główne źródło życia. Dialog pomiędzy naukowcami a decydentami jest kluczowy w tworzeniu racjonalnych przepisów regulujących wykorzystanie wód.
Przyjęte jako efekt tej konferencji rekomendacje odnoszące się do nowych przepisów w zakresie gospodarki wodnej w Europie stanowią istotny wkład w dbałość o środowisko naturalne. Dialog pomiędzy naukowcami i decydentami daje szanse na szybki proces legislacyjny i wdrożenie nowoczesnego, a co najważniejsze, skutecznego prawa wodnego.
Tomasz Nałęcz
