Czy uprawa winorośli we Włoszech ma coś wspólnego z uprawą buraków cukrowych niedaleko Szczecina? Trzydniowa wizyta niedaleko Mediolanu dowiodła, że problemy związane z zanieczyszczeniem wód są podobne i możemy nawzajem korzystać ze swoich doświadczeń. Przedstawicielki zespołu realizującego badawczy projekt Waterprotect Anna Kuczyńska – koordynator projektu i Marzena Nowakowska – koordynator prac w zlewni pilotażowej, wzięły udział w wydarzeniu zorganizowanym przez włoskich partnerów projektu z Università Cattolica w Piacenza koło Mediolanu.
Wydarzenie składało się z dwóch elementów: wizytacji zlewni pilotażowej Val Tidone oraz z warsztatów tematycznych dotyczących pakietu roboczego WP6 – Upscalling, czyli przenoszenia problemów lokalnych na wyższe poziomy administracyjne. Korzystając z okazji, zorganizowane zostało także spotkanie grupy sterującej projektu Waterprotect (core group meeting).
Objazd zlewni był świetną okazją do podpatrzenia, w jaki sposób lokalni rolnicy, a także pozostali interesariusze współpracują w celu ochrony wód przed zanieczyszczeniami odrolniczymi. Problem jest poważny. Niemal 85 procent powierzchni zlewni zajmują uprawy winorośli, co stanowi znaczącą presję dla środowiska i zagrożenie zanieczyszczenia środowiska wodnego środkami ochrony roślin (pestycydami) i azotanami.
Pierwszy punkt programu obejmował wizytę w winnicy Primogenita (Montecucco, Ziano Piacentino), która w ostatnich latach przeszła transpozycję z winnicy tradycyjnej na winnicę organiczną. Wykorzystując dobre praktyki rolnicze (best management practises – BMP) winnica znacząco ograniczyła stosowania środków ochrony roślin oraz nawozów w produkcji, a tym samym zmniejszyła zanieczyszczenie wód w zlewni pestycydami i azotanami.
Zespół WaterProtect z wizytą u rolnika w winnicy Primogenita
Niezwykle interesujący wydaje się jednak pomysł realizowany w winnicy Cantina Sociale di Vicobarone, która działa na zasadzie lokalnego zrzeszenia rolników, którzy wspólnie produkują kilka typów wina. Myśląc o działalności długoterminowej, wprowadza się tu program zrównoważonej produkcji (V.I.V.A) sygnowanej przez włoskie Ministerstwo Środowiska. Program kładzie nacisk na zminimalizowanie wpływu każdego etapu produkcji wina na środowisko, począwszy od uprawy winorośli, poprzez transport i produkcję. Ma to na celu ograniczenie negatywnego oddziaływania produkcji rolnej na środowisko, lecz równie ważnym aspektem jest tu podniesienie wartości rynkowej oraz renomy produktu, które po przejściu procesu certyfikacji otrzymuje specjalną odznakę VIVA.
Zespół WaterProtect podczas wizyty w Cantina Sociale di Vicobarone
Niewątpliwą atrakcją dla zespołu Waterprotect, ale i dla lokalnej społeczności zlewni Val Tidone, były dożynki - Festa del Ringraziamento, podczas których rolnicy dziękowali za udane zbiory winogron. Warto podkreślić, że termin dożynek został dostosowany do wizyty zespołu projektu Waterprotect, co świadczy o dużym zaangażowaniu lokalnych władz i rolników w projekcie, dla których realizacja projektu europejskiego jest bardzo ważna i niesie nadzieję na poprawę funkcjonowania gospodarki wodnej w regionie, co jest istotne z punktu widzenia prowadzonej działalności gospodarczej. Ostatnim punktem wycieczki była wizyta w winnicy „Mossi1558” (Albareto, Ziano Piacentino) - najstarszej winnicy we Włoszech.
Festa del Ringraziamento - włoskie dożynki w Ziano Piacentino
W drugim dniu uczestnicy spotkania obserwowali warsztaty z udziałem włoskich interesariuszy projektu, przeprowadzone przez realizatorów projektu w zlewni Val Tidone. Obecni byli przedstawiciele administracji rządowej i samorządowej różnego szczebla, przedstawiciele związków rolniczych, urzędów odpowiedzialnych za gospodarkę wodną oraz ochronę zasobów wodnych w regionie. Dyskusja pomiędzy nimi była bardzo ożywiona, a mogliśmy ją wysłuchać dzięki symultanicznemu tłumaczeniu na język angielski.
Główną konkluzją dyskusji było to, że przepisy dotyczące ochrony wód są zbyt rozproszone. Padał argument, że wiele instytucji współodpowiada za regulacje formalno prawne i/lub ich egzekucję oraz że brakuje rozwiązania systemowego wskazującego lidera, któremu należy powierzyć odpowiedzialność za stan wód w regionie. Konkluzje te są zbieżne z obserwacjami płynącymi z realizacji projektu w zlewni rzeki Gowienicy Miedwiańskiej.
Inspirujące były spotkania z rolnikami w zlewni, którzy myśląc o przyszłości lokalnej społeczności decydują się na podejmowanie nowych wyzwań oraz sprostania wymogom niełatwej certyfikacji produktów, która w długofalowej perspektywie ma wzmocnić rolników i ich produkcje w regionie.
Warsztaty pakietu roboczego WP6 – Upscalling, czyli przenoszenia problemów lokalnych na wyższe poziomy administracyjne, Università Cattolica w Piacenza
Ostatniego dnia odbyło się spotkanie projektowe grupy sterującej. Dokonano podsumowania prac w poszczególnych pakietach roboczych (łącznie jest ich osiem) wraz ze sprawozdaniem poszczególnych efektów rzeczowych zaraportowanych do Komisji Europejskiej w okresie pierwszych 18 miesięcy realizacji projektu. Omówiono potrzeby liderów pakietów roboczych w zakresie dopełnienia zobowiązań dostarczenia efektów rzeczowych w terminie do końca listopada 2018 r. Dyskusji poddano harmonogram warsztatów i konferencji zaplanowanych w ramach projektu celem ich synchronizacji z innymi tematycznymi wydarzeniami.
Tekst: Marzena Nowakowska, Anna Kuczyńska
Zdjęcia: zespół WaterProtect
Projekt finansowany jest w ramach programu Unii Europejskiej Horyzont 2020 na podstawie umowy nr 727450.
This project has received funding from the European Union’s Horizon 2020 Research and Innovation Programme under grant agreement No. 727450.
Niniejsza publikacja odzwierciedla jedynie opinie autorów, a Komisja nie ponosi odpowiedzialności za jakiekolwiek wykorzystanie informacji, zawartych w publikacji.
Disclaimer: this publication only reflects the authors’ views and the Commission is not responsible for any use that may be made of the information it contains.
