14 listopada 2019 r. o godzinie 16:17:42 czasu UTC (czas lokalny 00:17:42, 15.11.2019) w Indonezji, w regionie Morza Moluckiego (Moluccaa Sea) miał miejsce bardzo silny wstrząs sejsmiczny. Magnitudę wstrząsu oceniono na wielkość M7.1. Epicentrum wstrząsu zlokalizowane było ok. 176 km na wschód od miejscowości Manado w Indonezji (populacja 452 tys. mieszkańców) i 610 km na południe od Davao na Filipinach (populacja 1.2 mln mieszkańców), w miejscu określonym współrzędnymi geograficznymi: 1.620N i 126.420E. Hipocentrum zlokalizowane było na głębokości 52 km (dane European Mediterranean Seismological Centre - EMSC).
Parametry zjawiska sejsmicznego z dnia 14.11.2019 r., godz. 16:17:42 (UTC), region: Morze Moluckie Indonezja (baza danych EMSC)
Ognisko wstrząsów zlokalizowane zostało w strefie konwergencji w przestrzeni przejściowej pomiędzy mikropłytką Halmahera zanurzającą się pod płytę sundajską. Rejon, w którym zlokalizowane zostało ognisko wstrząsów zaliczany jest do najbardziej aktywnych sejsmicznie na świecie. Trzęsienia ziemi, czynny wulkanizm, a także zdarzające się fale tsunami stanowią realne, ciągłe zagrożenie i niejednokrotnie są przyczyną znacznych strat materialnych oraz ofiar w ludziach.
Budowa skorupy ziemskiej w tej części globu jest bardzo skomplikowana. Znajduje się tu kontakt trzech płyt tektonicznych pierwszego rzędu: euroazjatyckiej, pacyficznej i australijskiej. Główne płyty tektoniczne są bardzo niestabilne. W strefie wzajemnego kontaktu płyty dzielą się na mniejsze bloki (płyty II i III rzędu), porozdzielane licznymi strefami nieciągłości, głównie konwergentnymi, z występującymi strefami subdukcji jednej płyty pod drugą. Prędkości wzajemnego ruchu tych bloków są rzędu 100 mm/rok. Konsekwencją tego faktu są obserwowane częste trzęsienia ziemi o różnej sile, towarzyszące zjawisku destrukcji i przemieszczeń skał w strefie kontaktu płyt, w wyniku gwałtownego rozładowania się powstających naprężeń i uwolnienia się skumulowanej energii.
Regionalny obraz sejsmotektoniczny w rejonie wysp Archipelagu Malajskiego, w którym miało miejsce opisywane zdarzenie z dnia 14 listopada 2019 r., prezentuje mapa sejsmotektoniczna opracowana przez amerykańską służbę geologiczną (USGS). Na mapie zaznaczono strefy kontaktu lokalnych płyt tektonicznych oraz lokalizację epicentrów trzęsień ziemi o magnitudzie M>=5.5 zarejestrowanych od 1900 do 2016 roku (www.usgs.gov.us). Mapę bazową uzupełniono o lokalizację epicentrów trzęsień ziemi (17 zjawisk) o magnitudzie równej lub wyższej od M7, zarejestrowanych w tej części świata pomiędzy 1 stycznia 2017, a 15 listopada 2019 r. (dane EMSC).
Mapa sejsmotektoniczna z regionu Indonezji z lokalizacją epicentrów zjawisk sejsmicznych o magnitudzie M>=5.5, zarejestrowanych w okresie od 1900 do 2016 r. Mapę uzupełniono o lokalizację epicentrów zdarzeń sejsmicznych o magnitudzie M>=7 zarejestrowanych pomiędzy 1.01.2017 a 15.11.2019 r. (mapa bazowa USGS, uzupełnienie PSG na podstawie danych EMSC)
Po wstrząsie głównym (do momentu sporządzenia raportu, tj. 15.11.2019, godz. 6.00 UTC) nastąpiło 81 wstrząsów wtórnych. Ich statystykę pokazano w poniższej tabeli.
Statystyka zjawisk sejsmicznych (wstrząsy wtórne) zarejestrowanych w okresie od 14 do 15.11. 2019 r. w regionie Morza Moluckiego (na podstawie wyciągu z bazy danych EMSC)
W rejonie Morza Moluckiego w okresie ostatnich 15 lat zarejestrowanych zostało 1634 zjawiska sejsmiczne o magnitudach od M3.5 do M7.5. W poniższej tabeli zaprezentowano statystykę zdarzeń sejsmicznych o magnitudach powyżej progu odczuwalności (M>2.5) zarejestrowanych w okresie od 1 listopada 2004 do 15 listopada 2019 r.
Statystyka zjawisk sejsmicznych (wstrząsy wtórne) zarejestrowanych w okresie od 1.11.2004 do 15.11.2019 r. w regionie Morza Moluckiego (na podstawie wyciągu z bazy danych EMSC)
Poniżej przedstawiono wykaz zjawisk sejsmicznych, zarejestrowanych w ostatnich 15 latach w rejonie Morza Moluckiego, w których magnituda osiągnęła lub przekroczyła wartość 6.5. Lista tych zjawisk posortowana została w kolejności obniżania się wartości magnitudy. Ostatnie zanotowane trzęsienie ziemi zostało zaznaczone kolorem.
Wykaz zjawisk sejsmicznych o magnitudzie M>=6.5, zarejestrowanych w rejonie Morza Moluckiego w ostatnich 15 latach (na podstawie danych z bazy EMSC)
Mapa regionalna z lokalizacją epicentrum zdarzenia sejsmicznego z dnia 14.11.2019 r., godz. 16:17:42 (UTC) (oprac. EMSC)
Trzęsienie ziemi z rejonu Morza Moluckiego z dnia 14 listopada 2019 r. zostało również zarejestrowane w sieci obserwacyjnej PSG_Sejs_NET państwowej służby geologicznej.
Na poniższych rysunkach zaprezentowano fragment sejsmogramu z obrazem falowym zdarzenia, zarejestrowanego na stacji PG14 (HOLO) państwowej służby geologicznej, zainstalowanej w rejonie Podlasia, w miejscowości Hołowno, odległej ponad 10.76 tys. km od ogniska trzęsienia Ziemi w Indonezji oraz obraz falowy tego samego wydarzenia zarejestrowany na stacji PG15 (DZIWIE) zlokalizowanej w gminie Przedecz, powiat kolski.
Fragment sejsmogramu zarejestrowanego na stacji PSG w Hołownie (PG14) w odległości 10.7698 tys. km (96.92060) od ogniska trzęsienia ziemi z dnia 14.11.2019 r., godz. 16:17:42 UTC
Fragment sejsmogramu zarejestrowanego na stacji PSG w Dziwiu (PG15) w odległości 11.038665 tys. km (99.340040) od ogniska trzęsienia ziemi z dnia 14.11.2019 r., godz. 16:17:42 UTC
Centrum Geozagrożeń
Projekt: Monitoring Geodynamiczny Polski
Notatkę przygotował zespół z Centrum Geozagrożeń i Programu Kartografia Geologiczna i Geologia Regionalna:
Tomasz Czerwiński, Mirosław Musiatewicz, Maja Kowalska
