28 listopada 2021 r. o godz. 10:52:13.8 UTC, tj. o godz. 05:52:13.8 czasu lokalnego w regionie sejsmicznym Północne Peru zanotowano bardzo silne trzęsienie ziemi. Miało ono magnitudę M7.5 i było najsilniejszym zjawiskiem sejsmicznym w bieżącym miesiącu (stan na 29.11.2021 r.). Epicentrum tego zdarzenia zlokalizowano około 269 km na E odmiejscowości Loja w Ekwadorze (117 tys. mieszkańców) oraz 45 km na NNW od miejscowości Barranca w Peru (5,7 tys. mieszkańców). Źródło wstrząsów według danych European Mediterranean Seismological Centre (EMCS) określono na głębokości 110 km.
Parametry zjawiska sejsmicznego z 28 listopada 2021 r., godz. 10:52:13.8 UTC, region: Północne Peru
Lokalizacja epicentrum trzęsienia ziemi o magnitudzie M7.5 z 28 listopada 2021 r., godz. 10:52:13.8 UTC w regionie sejsmicznym Północne Peru (oprac. PSG, mapa bazowa: CIA).
Omawiane zjawisko było najsilniejszym trzęsieniem ziemi w regionie Północne Peru w ciągu ostatniego roku, w okresie od 29 listopada 2020 r. do 28 listopada 2021 r. Z uwagi na lokalizację epicentrum zjawiska, wstrząsy spowodowały zniszczenia kilkudziesięciu domów oraz uszkodzenia budynków sakralnych, a spadające kamienie zablokowały część dróg. Według doniesień medialnych kilka osób zostało rannych. Zjawisko było odczuwalne także w krajach sąsiednich – Ekwadorze, Kolumbii oraz Brazylii. Obszar ten znajduje się w strefie Pacyficznego Pierścienia Ognia i trzęsienie zaiemi są tu powszechne. Łuk (zaznaczony na mapach bordową linią ze znacznikami), który wyznacza granicę płyt między subdukującą Płytą Nazca a Płytą Południowoamerykańską rozciąga się na długości około 7000 km od południowego Chile do południowego wybrzeża Panamy. Płyta Nazca, w stosunku do Płyty Południowoamerykańskiej, przesuwa się w tempie od około 80 mm/rok na południu do około 65 mm/rok na północy (w sąsiedztwie regionu Północne Peru). Tempo subdukcji różni się nieznacznie na całym łuku. Złożone procesy geologiczne wzdłuż tej strefy wpływają na aktywność wulkaniczną, deformacje skorupy ziemskiej, powstawanie i występowanie trzęsień ziemi wzdłuż zachodnich krańców Ameryki Południowej.
Trzęsienia ziemi o głębokości od 70 do 300 km, do których zalicza się także opisywane zjawisko, są określane jako trzęsienia ziemi o „średniej głębokości”. Zazwyczaj powodują one mniejsze uszkodzenia na powierzchni ziemi niż w przypadku trzęsień ziemi o płytkim ognisku i podobnej sile. W ciągu ostatniego stulecia w promieniu 250 km od miejsca wystąpienia opisywanego trzęsienia ziemi stwierdzono pięć innych zjawisk sejsmicznych o średniej głębokości i magnitudzie ponad M7.0.
Na poniższej mapie zaprezentowano lokalizację epicentrum omawianego trzęsienia ziemi wraz z lokalizacją granicy płyt tektonicznych (Płyta Nazca i Płyta Południowoamerykańska) oraz prędkościami ruchu Płyty Nazca. Na mapie naniesiono również lokalizację epicentrów zjawisk sejsmicznych o magnitudzie M2.5+, zarejestrowanych w regionie Północne Peru w ciągu ostatniego roku tj. od 29 listopada 2020 r. do 28 listopada 2021 r. (na podstawie danych EMSC).
Mapa prezentująca aktywność sejsmiczną regionu Północne Peru z lokalizacją epicentrów zjawisk sejsmicznych o magnitudzie M2.5+ (zjawiska odczuwalne), zarejestrowanych w ciągu ostatniego roku, od 29 listopada 2020 r. do 28 listopada 2021 r. oraz lokalizacją elementów liniowych w aspekcie tektoniki płyt litosferycznych (oprac. PSG, wg danych EMSC i USGS, mapa bazowa CIA).
W analizowanym okresie w bazie danych Europejskiego Śródziemnomorskiego Centrum Sejsmologii (EMSC) w regionie Północne Peru zarejestrowane zostały 34 odczuwalne zjawiska sejsmiczne o magnitudzie od M3.6 do M7.5
Statystyka odczuwalnych zjawisk sejsmicznych z lokalizacją epicentrów w regionie Północne Peru zarejestrowanych w ciągu ostatniego roku od 29 listopada 2020 r. do 28 listopada 2021 r. (wg danych EMSC).
Trzęsienie ziemi w regionie Północne Peru zarejestrowane zostało również w sieci PSG_Sejs_NET państwowej służby geologicznej. Na rysunku zaprezentowano zapisy falowe składowych Z, N, E wektora prędkości fal sejsmicznych zanotowane w laboratorium geodynamicznym PSG na stacji monitoringu sejsmicznego PG14 w Hołownie (gm. Podedwórze, pow. parczewski). Odległość stacji PG14 od epicentrum wstrząsów wynosi około 11 090 km (99.7°). Pierwsze wstąpienia fal sejsmicznych (Pd) stwierdzone zostały na stacji PG14 28 listopada 2021 r. o godz. 11:05:44.9 UTC, tj. po upływie 13 min 31 s od momentu zdarzenia.
Obraz falowy z zapisem rejestracji trzęsienia ziemi o magnitudzie M7.5 z epicentrum w regionie Północne Peru z 28 listopada 2021 r., godz. 10:52:13.8 (UTC) zarejestrowane przez szerokopasmową stację sejsmologiczną PSG zlokalizowaną w laboratorium geodynamicznym w Hołownie (PG14). Na wykresie składowej zaznaczono pierwsze wstąpienia fali sejsmicznej Pd i S.
Opisywane trzęsienie ziemi odwzorowało się również w zapisie monitoringu składowej pionowej siły ciężkości w laboratorium geodynamicznym stacji PSG w Hołownie. Obraz falowy zjawiska został zarejestrowany grawimetrem pływowym gPhoneX nr 165. Zaprezentowane zostały trzy ścieżki z monitoringu pola grawitacyjnego zarejestrowane w trakcie przejścia przez punkt obserwacji fal sejsmicznych wygenerowanych w źródle trzęsienia ziemi o magnitudzie M7.5. Pierwsza ścieżka (wykres A) pokazuje zmiany przyspieszenia pionowej składowej pola siły ciężkości, druga (wykres B) zmiany składowej pionowej prędkości gruntu, zaś ścieżka trzecia (wykres C) zmiany położenia (amplituda składowej pionowej) drgań podłoża w punkcie obserwacji.
Fragment zapisu z monitoringu grawimetrycznego pola siły ciężkości na stacji PSG PG14 w Hołownie (gm. Podedwórze, pow. parczewski) zarejestrowany w trakcie przejścia przez punkt obserwacji grawimetrycznych fal sejsmicznych wygenerowanych w ognisku trzęsienia ziemi o magnitudzie M7.5 z 28 listopada 2021 r.
Informację przygotował zespół z Centrum Geozagrożeń: Tomasz Czerwiński, Mirosław Musiatewicz, Przemysław Kowalski i Kamila Karkowska
Opracowanie: Maja Kowalska, Zakład Kartografii Geologicznej
