Rok temu - 19 kwietnia 2023 r. w wieku 69 lat zmarł prof. dr hab. Grzegorz Pieńkowski.
Urodzony 11 maja 1953 roku w Poznaniu. Profesor Grzegorz Pieńkowski rozpoczął pracę w Państwowym Instytucie Geologicznym w 1980 r. i był z nim związany niemal przez całe życie zawodowe, nie licząc kilkuletniej przerwy, gdy jako pracownik Ministerstwa Spraw Zagranicznych był Konsulem Generalnym Rzeczypospolitej Polskiej w Sydney w Australii w latach 1991-1996.
Nie sposób opisać w kilku zdaniach całego dorobku naukowego Pana Profesora, człowieka wybitnego, badacza, naukowca, a zarazem pasjonata geologii.
Był człowiekiem wszechstronnym, o niebywałej umiejętności ciekawego przekazywania wiedzy. Stopień doktora nauk przyrodniczych uzyskał w 1982 r. na podstawie rozprawy doktorskiej pt. Sedymentologia dolnego liasu północnego obrzeżenia Gór Świętokrzyskich, wykonanej pod kierunkiem prof. Piotra Roniewicza na Wydziale Geologii Uniwersytetu Warszawskiego. Stopień naukowy doktora habilitowanego nauk o Ziemi w zakresie geologii uzyskał w 2005 r. na Uniwersytecie Jagiellońskim (Wydział Biologii i Nauk o Ziemi) na podstawie oceny ogólnej dorobku naukowego i rozprawy pt. The Epicontinental Lower Jurassic of Poland. W 2010 r. został profesorem nadzwyczajnym w Państwowym Instytucie Geologicznym, a w 2013 r. otrzymał z rąk Prezydenta Bronisława Komorowskiego nominację na profesora nauk o Ziemi.
Jako pracownik Państwowego Instytutu Geologicznego Profesor Grzegorz Pieńkowski specjalizował się w multidyscyplinarnej stratygrafii, przede wszystkim jako prekursor metody stratygrafii sekwencji w Polsce, sedymentologii oraz paleoekologii. Zajmował się badaniami paleogenu na Podhalu, jury i kredy w Pieninach, czerwonego spągowca w lubuskiem, oksfordu i kimerydu na wschodnim obrzeżeniu Gór Świętokrzyskich, górnego permu i dolnego triasu epikontynentalnego w całej Polsce, górnym triasem, a zwłaszcza epikontynentalnymi utworami dolnej jury w Polsce, Szwecji i Rumunii.
Aktywność naukowa, szczególnie na forum międzynarodowym i ogromny dorobek naukowy Profesora Grzegorza Pieńkowskiego spowodowały, że należał do najlepiej rozpoznawalnych i cytowanych polskich badaczy na świecie. Jego wielką pasją były skamieniałości śladowe i od dawna był też kojarzony z zagadnieniami dotyczącymi dinozaurów i wszystkich towarzyszących im procesów i zjawisk. Nie ograniczał się jednak jedynie do rozwoju pasji w wymiarze czysto akademickim. Był bowiem jednym z niewielu polskich specjalistów-prekursorów idei sekwestracji dwutlenku węgla. Jego niebywała intuicja doprowadziła m in. do odkrycia tropów dinozaurów w Sołtykowie koło Skarżyska Kamiennej i najstarszego na świecie gniazdowiska dinozaurów w Górach Świętokrzyskich.
Ostatnio realizował swoje zainteresowania, jako współodkrywca jednego z najbogatszych stanowisk z tropami i kośćmi dinozaurów z Borkowic. Badania stanowiska będą trwały jeszcze wiele lat, ale już dzisiaj można powiedzieć, że jest to jedno z najcenniejszych stanowisk paleontologicznych w Polsce. Profesor Grzegorz Pieńkowski był bardzo związany z regionem świętokrzyskim. Na świętokrzyskiej ziemi doskonalił swój warsztat geologa. Spędził tu wiele miesięcy pracując w terenie, podróżując z przysłowiowym plecakiem i młotkiem po odsłonięciach wczesnojurajskich skał pomiędzy Ostrowcem Świętokrzyskim, a Przysuchą. Świętokrzyskie było bliskie jego sercu i często tu powracał na geologiczne ścieżki udeptane w czasie doktoratu jak i w wyjątkowych opowieściach, gdzie prehistoria przeplatała się z niesamowitymi historiami o ludziach.
Był pomysłodawcą i wielkim orędownikiem organizacji geoparku „Dolina Kamiennej”. Malowniczy przełom rzeki Kamiennej słynie z naturalnych odsłonięć i starych kamieniołomów skał mezozoicznych, zawierających bogatą florę i faunę kopalną oraz tropy dinozaurów. Profesor Grzegorz Pieńkowski dostrzegał piękno i unikalność historii geologicznej zapisanej w zboczach rzeki Kamiennej, wielokrotnie brał udział w lokalnych i krajowych spotkaniach i konferencjach, gdzie promował i wspierał idę powstania geoparku „Dolina Kamiennej”. Miał rozległą wiedzę ogólną, która czyniła go niezastąpionym i ciekawym rozmówcą. Dla wielu był również przyjacielem, który w potrafił wspierać, ale też po ojcowsku wyrazić krytykę. Nade wszystko zawsze trzymał się prawdy, która w nauce i życiu codziennym, była dla niego wartością nadrzędną.
Za wybitne zasługi dla rozwoju geologii Profesor Grzegorz Pieńkowski został uhonorowany Złotym Krzyżem Zasługi, Odznaką Honorową Zasłużony dla Polskiej Geologii, Złotą Odznaką Państwowego Instytutu Geologicznego, a także otrzymał Nagrodę Ministra Środowiska i liczne nagrody dyrektora Państwowego Instytutu Geologicznego za osiągnięcia naukowe.
Zawsze niezwykle bliska Panu Profesorowi była idea solidarności społecznej. Mimo grożących represji w 1981 r. został członkiem Niezależnego Samorządnego Związku Zawodowego Solidarność i był związkowcem aż do śmierci. Był także aktywnym działaczem podziemia niepodległościowego i Prymasowskiego Komitetu Pomocy Osobom Pozbawionym Wolności i ich Rodzinom. Był jednym z organizatorów strajku, jaki po wprowadzeniu stanu wojennego został ogłoszony w Instytucie. W 2016 r. w dowód wdzięczności za zmagania z systemem komunistycznym Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej odznaczył Go Krzyżem Wolności i Solidarności, a w 2020 r. otrzymał Medal Stulecia Odzyskania Niepodległości za przyczynienie się do budowania i wzmacniania suwerenności, a także za liczne osiągnięcia dla rozwoju nauki w Polsce.
Praca badawcza prof. Grzegorza Pieńkowskiego w Borkowicach będzie jednym z tematów audycji „Czas DJ-ów” na antenie internetowego Radia Praga w piątek 19 kwietnia 2024 r. (nadawanej w godz. 15-18). Rozmowa ze współpracownikami profesora – dr. hab. Piotrem Szrekiem i dr. Gerardem Gierlińskim rozpocznie się o g. 16:30 i potrwa około 40 minut.
Tekst: Piotr Szrek, Grzegorz Niedźwiecki
