10 października 2024 r. w siedzibie Państwowego Instytutu Geologicznego – PIB w Warszawie odbyło się spotkanie wysokiego szczebla, którego celem była dyskusja o bezpieczeństwie surowcowym państw Grupy Wyszehradzkiej (Polska, Czechy, Słowacja i Węgry) oraz Bałkanów Zachodnich (Albania, Bośnia i Hercegowina, Czarnogóra, Kosowo, Macedonia Północna i Serbia). W wydarzeniu wzięli udział przedstawiciele rządów i służ geologicznych tych krajów oraz przedstawiciele Komisji Europejskiej. Spotkanie odbyło się w ramach polskiej prezydencji w Grupie Wyszehradzkiej.
Uczestnicy spotkania
Rozpoczynając konferencję wiceminister klimatu i środowiska, Główny Geolog Kraju prof. dr hab. Krzysztof Galos przedstawił priorytety i kierunki działań polskiego rządu związane z realizacją polityki surowcowej państwa, które obejmują działania na arenie krajowej oraz międzynarodowej.
- Zapewnienie dostępu do surowców krytycznych będzie dla nas ogromnym wyzwaniem, dlatego należy wzmacniać przede wszystkim współpracę z krajami sąsiadującymi, zwłaszcza z Grupą Wyszehradzką i Bałkanami Zachodnimi – powiedział prof. dr hab. Krzysztof Galos.
Podczas dyskusji uczestnicy mieli możliwość zaprezentowania priorytetów swoich rządów w zakresie zapewnienia bezpieczeństwa surowcowego poszczególnych krajów. W trakcie spotkania podkreślono znaczenie i rolę służb geologicznych w tym procesie oraz wskazano przykłady zadań, które są przez nie realizowane. Rozmowy pozwoliły też wskazać wspólne elementy i możliwe wspólne działania w zakresie realizacji polityki surowcowej Grupy V4.
Dyskusja podczas spotkania
Możliwa była wymiana doświadczeń w zakresie zadań realizowanych przez służby geologiczne, bilansie zasobów kopalin i perspektywach rozwoju wydobycia w kontekście surowców strategicznych i krytycznych oraz krajowych strukturach importu i eksportu surowców. Ważnym elementem była również dyskusja o implementacji przez poszczególne kraje nowego rozporządzenia UE dotyczącego surowców krytycznych (CRMA) jako zestawu działań w celu zapewnienia stabilnego i zrównoważonego dostępu do surowców krytycznych UE. Dzięki obecności Komisji Europejskiej w osobie Joaquima Nunes de Almeida, Dyrektora w DG Grow uczestnicy mieli możliwość przedyskutowania kwestii problematycznych dotyczących implementacji CRMA i zapoznania się ze aktualnym stanem dotyczącym jego realizacji. Rozmowy skupiły się również na możliwości współpracy w zakresie surowcowym.
Głównym wydarzeniem towarzyszącym podczas spotkania było podpisanie Memorandum o współpracy pomiędzy Służbami Geologicznymi Krajów Grupy Wyszehradzkiej w obecności wiceministra Krzysztofa Galosa oraz Petera Holicy, zastępcy sekretarza stanu ds. UE i stosunków międzynarodowych w węgierskim Ministerstwie Energii. Memorandum stanowi aktualizację dokumentu podpisanego przez kraje V4 w 2000 r. i zawiera m. in. prowadzenie wspólnych działań mających na celu zapewnienie bezpieczeństwa surowcowego poprzez projekty związane z surowcami krytycznymi.
Przedstawiciele państw V4 po podpisaniu umowy, od lewej: dyrektor Krzysztof Szamałek, zastępca dyrektora Bence Gonda, dyrektor Zdenek Venera, dyrektor Radovan Piško
Zakres współpracy pomiędzy uczestnikami obejmie m.in:
- wspólne działania mające na celu zapewnienie bezpieczeństwa surowcowego poprzez projekty związane z surowcami krytycznymi państw członkowskich V4 i UE,
- badania zmian klimatycznych z perspektywy geologicznej,
- historię geologiczną Karpat,
- geozagrożenia i procesy geodynamiczne w Karpatach,
- procesy geologiczne i hydrogeologiczne w strefach przygranicznych,
- geologiczne mapy edukacyjne, geoparki, geościeżki,
- wymianę literatury geologicznej, dokumentacji i materiałów geologicznych,
- wspólne programy naukowo-badawcze,
- wspólne projekty,
- wymianę wizyt naukowców i specjalistów, a także wymianę informacji i wiedzy naukowej oraz technicznej.
Termin obowiązywania memorandum określono na 10 lat.
Następnego dnia uczestnicy spotkania mieli okazję zwiedzić kopalnię soli w Kłodawie, jak również - jako pierwsza wycieczka - zobaczyć nowo wybudowany magazyn rdzeni PIG-PIB w Leszczach.
