W najnowszym numerze czasopisma "Nature" ukazał się artykuł, którego współautorem jest pracownik Państwowego Instytutu Geologicznego - PIB, dr Grzegorz Niedźwiedzki. Najważniejszym osiągnięciem wynikającym z badań jest odkrycie skamieniałych tropów owodniowców, czyli grupy obejmującej kręgowce, mające zdolność rozwoju zarodkowego na lądzie (gady, ptaki i ssaki) w Australii.
Tropy te zostały znalezione na płycie piaskowca z formacji Snowy Plains w Wiktorii, datowanej na wczesny turnej, czyli najwcześniejszą część karbonu, prawdopodobnie sprzed 358,9 do 354 milionów lat. Kluczową cechą tych tropów, pozwalającą zidentyfikować ich twórców jako owodniowce, jest obecność wyraźnych odcisków pazurów, co jest charakterystyczną cechą owodniowców i nie występuje u znanych form macierzystych tej grupy.
Tropy z formacji Snowy Plains przypominają ichnotaksony Notacalacerta, Varanopus i Dromopus, które są uważane za tropy zauropsydów, co wskazuje, że zostały pozostawione przez prymitywnego zauropsyda lub zwierzę bliskie nodze grupy koronnej owodniowców.
To odkrycie ma zasadnicze znaczenie dla zrozumienia wczesnej ewolucji czworonogów, ponieważ przesuwa prawdopodobny czas powstania grupy owodniowców o co najmniej 35–40 milionów lat wcześniej, niż dotychczas akceptowany. Oznacza to, że noga koronna grupy owodniowców musiała powstać niewiele później niż granica dewonu i karbonu.
W konsekwencji, grupa koronna czworonogów, która łączy linie płazów i owodniowców, musi być umieszczona znacznie głębiej w dewonie. Na podstawie analiz molekularnych, nowy szacunek wieku tej nogi to około 379,7 miliona lat (wczesny fran), choć jest to jedynie przybliżony punkt środkowy szerokiego zakresu możliwości.
Dodatkowo, nowe tropy podobne do Notacalacerta odkryte w Polsce, datowane na środkowy serpuchow do wczesnego baszkiru, również przesuwają najwcześniejsze potwierdzone ślady owodniowców w Eurameryce na okres około ośmiu milionów lat wcześniejszy, niż dotychczas sądzono. Wyniki te sugerują, że ewolucja i powstawanie różnorodności wśród czworonogów w dewonie przebiegały znacznie szybciej niż do tej pory uważano, a także implikują, że linie macierzyste czworonogów i owodniowców musiały powstać w dewonie.
Odkrycie to wpływa również na interpretację tzw. luki Romera, sugerując, że masowe wymieranie pod koniec dewonu nie było jedynym czynnikiem napędzającym pojawienie się bardziej zaawansowanych linii, ponieważ niektóre z nich były już obecne przed tym wydarzeniem.
Ślady owodniowców
Dostęp do artykułu: Earliest amniote tracks recalibrate the timeline of tetrapod evolution | Nature
