W dniach 23–26 kwietnia 2025 r. w miejscowości Nové Hamry w paśmie górskim Rudaw w Czechach (cz. Krušné Hory,) odbyła się 21. edycja cyklicznej, konferencji Meeting of the Central European Tectonic Studies Groups (CETEG). Początki tej tektonicznej konferencji sięgają lat 80. XX wieku, zaś od 2003 r. odbywa się ona co roku pod obecną nazwą naprzemiennie w Czechach i Polsce oraz na Słowacji i Węgrzech. W tym roku wydarzenie zostało zorganizowane przez naukowców z Instytutu Petrologii i Geologii Strukturalnej Uniwersytetu Karola w Pradze (IPSG) oraz Czeską Służbę Geologiczną (CGS) we współpracy z Institute of Rock Structure and Mechanics Czeskiej Akademii Nauk (USMH CAS). W wydarzeniu wzięło udział 96 uczestników reprezentujących ośrodki naukowe z Czech, Węgier, Francji, Polski, Niemiec, Słowacji, Szwecji, Chorwacji, Austrii, Tajwanu i Omanu. W tegorocznej edycji wydarzenia wzięli udział reprezentanci Państwowego Instytutu Geologicznego–PIB: prof. dr hab. Paweł Aleksandrowski i dr Aleksander Kowalski z Oddziału Dolnośląskiego oraz dr Rafał Sikora z Zakładu Geologii Regionalnej i Złożowej.
Aleksander Kowalski podczas sesji Structural Geology and Resources wygłosił referat pt. „What to do, when you “see nothing” in the field? Case of the Glinno Graben on top of the Góry Sowie Massif (the Sudetes, NE Bohemian Massif, SW Poland)” (współautor: Grzegorz Pacanowski). W trakcie referatu omówiono wyniki najnowszych prac kartograficznych w Sudetach (Góry Sowie), wykonywanych w ramach realizacji Szczegółowej Mapy Geologicznej Sudetów w skali 1:25 000, z zastosowaniem metod geofizycznych (tomografia elektrooporowa ERT), analiz numerycznych modeli terenu oraz prac ziemnych na słabo odsłoniętych obszarach górskich.
Dr Aleksander Kowalski w trakcie prezentacji referatu pt. „What to do, when you “see nothing” in the field? Case of the Glinno Graben on top of the Góry Sowie Massif (the Sudetes, NE Bohemian Massif, SW Poland)” (fot. R. Sikora)
Prof. Paweł Aleksandrowski (współautorzy: Vitaly Starostenko, Tomasz Janik, Anna Murovskaya, Wojciech Czuba, Piotr Środa, Tamara Yegorova) zaprezentował poster pt. „Upper lithosphere structure of the East European Craton based on 660 km-long, SW-NE-directed seismic profile SHIELD’21 across Ukraine from the Carpathians to Dnieper-Donets Basin”.
Dr Rafał Sikora (współautorzy: Andrzej Gałaś, Antoni Wójcik, Patrycja Wójcik-Tabol, Mirosław Masojć, Grzegorz Michalec, Byamba Gunchinsuren) zaprezentował poster pt. „Tectonic and geomorphological conditions of small lakes development at the southern margin of the Arts Bogd massif (Govi Altai Range, Mongolia)”.
Konferencję rozpoczęły i zakończyły interesujące sesje terenowe, które odbyły się na obszarze Rudaw i w ich najbliższym sąsiedztwie. Sesja przedkonferencyjna pod hasłem "Assembly of the Variscan Orogenic Wedge" dotyczyła architektury i tektono-metamorficznej ewolucji klina otogenicznego Gór Kruszcowych. Podczas wycieczki zaprezentowane zostały najciekawsze odsłonięcia skalne, w których udokumentowano poszczególne etapy historii metamorfizmu i zmian strukturalnych związanych z procesami subdukcji i ekshumacji skał podłoża.
Przy stanowisku Háje przedstawiono rys geologiczny regionu, prezenterem był Ondrej Lexa z IPSG (fot. R. Sikora)
W Okunovie zaprezentowane zostały mylonity kompleksu krystalicznego Egeru, prezentujący Prokop Zavada z Instytutu Geofizyki CAS (fot. R. Sikora)
Terenowa sesja pokonferencyjna "Quaternary geodynamics of the seismoactive Cheb Basin" dotyczyła neotektonicznej i współczesnej aktywności obszaru basenu Chebu (zachodnie Czechy), znajdującego się w zachodnim przedłużeniu ryftu Egeru. Prowadzącymi wycieczkę byli Petra Štěpančíková, Tomáš Fischer oraz Miroslav Coubal (USMH CAS). W trakcie sesji zostały zaprezentowane stanowiska związane z aktywnością tektoniczną i sejsmiczną obszaru zachodnich Czech. Omówiono sposoby dokumentowania aktywności neotektonicznej za pomocą wkopów badawczych w miejscowości Kopanina. Odwiedzono także stację monitoringu sejsmicznego w miejscowości Skalná prowadzoną przez USMH CAS. Podczas sesji zaprezentowano etapy aktywności środkowoplejstoceńskiego wulkanu Komorní Hůrka w pobliżu znanego uzdrowiska Františkovy Láznĕ. Stanowisko to ma również niezwykle ciekawą historię – na początku XIX w. miejsce to było bowiem areną sporów plutonistów i neptunistów, a szczyt wielokrotnie odwiedzał słynny niemiecki poeta Johann Wolfgang Goethe, znany również ze swego zamiłowania do nauk o Ziemi.
Uczestnicy wycieczki pokonferencyjnej przy stanowisku Komorní Hůrka (fot. A. Kowalski)
Duże wrażenie na uczestnikach konferencji zrobiło też stanowisko w rezerwacie SOOS (Národní přírodní rezervace SOOS), w którym ochronie podlegają aktywne mofety (ekshalacje i wyziewy dwutlenku węgla), związane z uwalnianiem się gazów w aktywnych, strefach tektonicznych. Prowadzący przedstawili sposoby monitoringu emanacji CO2 w dolinie rzeki Plesná.
Národní přírodní rezervace SOOS z mofetami związanymi z aktywnością neotektoniczną (fot. A. Kowalski)
Materiały konferencyjne zawierające abstrakty wystąpień i posterowych znajdują się na stronie internetowej wydarzenia: https://echelon.natur.cuni.cz/ceteg/conference-proceedings
Tekst: Aleksander Kowalski, Rafał Sikora
