Bursztynowi od wieków przypisywano właściwości magiczne i lecznicze. Pierwsze informacje o jego dobroczynnym działaniu można znaleźć w opisach Hipokratesa (V–IV wieku p.n.e.) czy Pliniusza Starszego (I wieku n.e.). Ze względu na charakterystyczny zapach wydzielany podczas palenia bursztynu już w starożytnej Grecji używano go jako kadzidła podczas obrzędów religijnych.
Od pradziejów bursztyn bałtycki był jednakże wykorzystywany głównie do wyrobu luksusowych ozdób i przedmiotów zbytku. Karierę robiły oryginalne i technicznie zaawansowane naszyjniki ujawnione w wielu stanowiskach archeologicznych z okresu rzymskiego rozsianych na wielkim obszarze, od Renu po Morze Czarne. Wiele ośrodków przetwórczych istniało na terenach bursztynodajnych nad Zatoką Gdańską i na Żuławach Wiślanych.
Biżuteria z bursztynu
Ustanowienie w 1477 r. przez Radę Gdańska, a wkrótce również przez władze Elbląga statutu bractwa cechowego wpłynęło na trwały rozwój gospodarczy i kulturowy środowiska bursztynników w rejonie Zatoki Gdańskiej. Dzięki wymaganiom stawianym mistrzom bursztynnictwa zaczęły powstawać bogato zdobione większe obiekty, jak ołtarzyki, szkatuły, kabinety, o które zabiegały dwory całej Europy. Ze sztuki tej słynęli mistrzowie gdańscy.
Bursztyn do dziś jest najbardziej znanym i rozpowszechnionym kamieniem jubilerskim w Polsce, a polskie bursztynnictwo wyróżnia sią indywidualnym charakterem produktów. W obecnej dobie w biżuterii i ozdobach bursztyn najczęściej łączony jest ze srebrem. W formach większych dzieł wydobywane są walory wyjątkowych odmian barwnych sukcynitu. Tradycyjnie Gdańsk wraz z innymi polskimi ośrodkami przetwórstwa sukcynitu pozostaje liderem światowego bursztynnictwa w dziedzinie oryginalnej biżuterii i wyrobów artystycznych.
Szacuje się, że do celów jubilerskich w Polsce wykorzystuje się od 60 do 150 ton bursztynu rocznie (Bilans gospodarki surowcami, 2013).
Średnie ceny surowca bursztynowego w sprzedaży hurtowej w Polsce (bez podatku VAT) w zależności od wagi bryłki bursztynu. Stan na marzec 2017. Źródło: Bursztynisko nr 40/2017
Bursztyn jest stosowany również do wyrobu farb i politur oraz pigmentów. Zawarty w nim kwas bursztynowy może pełnić rolę surowca przy produkcji tworzyw sztucznych, takich jak polibursztynian butylenu – PBS czy poliuretany, rozpuszczalników i plastyfikatorów.
Bursztyn jest wykorzystywany także w medycynie niekonwencjonalnej, farmacji i kosmetyce. Ma właściwości bakteriobójcze i antyseptyczne. Wyrabia się z niego maść bursztynową – zawarte w nim związki z grupy terpenów działają rozgrzewająco i wspomagają leczenie bólów reumatycznych. Uważa się, że nalewka spirytusowa na bursztynie wzmacnia odporność, łagodzi objawy przeziębienia, kataru, gorączki oraz bóle reumatyczne i bóle mięśni.
