Metan z pokładów węgla (MPW, ang. coalbed methane) jest gazem naturalnym, akumulowanym w węglu w wyniku sorpcji. Jego geneza jest związana z procesem przeobrażenia i uwęglenia materii organicznej (głównie roślinnej), z której powstał węgiel, pod wpływem temperatury i ciśnienia, a także działalności mikroorganizmów.
W skali światowej gaz ten jest jednym z ważniejszych niekonwencjonalnych źródeł energii; eksploatuje się go m.in. w Stanach Zjednoczonych, Australii, Kanadzie, Chinach i Indiach, przy czym jego wydobycie w USA jest większe niż we wszystkich pozostałych krajach łącznie. W Polsce metan w pokładach węgla występuje przede wszystkim w złożach węgla kamiennego w Górnośląskim Zagłębiu Węglowym (GZW); zdecydowanie mniejsze znaczenie ma w pozostałych zagłębiach – lubelskim (LZW) i dolnośląskim (DZW).
Terminologia dotycząca metanu z pokładów węgla ukształtowała się w USA, gdzie ze względu na miejsce i sposób pozyskiwania rozróżnia się kilka jego kategorii, w tym przede wszystkim:
- CBM (Coalbed Methane) – MPW ze złóż niezagospodarowanych górniczo,
- CMM (Coal Mine Methane) – MPW ze złóż objętych eksploatacją, w czynnych kopalniach,
- AMM (Abandoned Mine Methane) – MPW z kopalń zamkniętych, po zakończeniu eksploatacji.
W Polsce, ze względu na planowane zagospodarowanie złóż węgla kamiennego, metan z pokładów węgla jest traktowany jako:
- kopalina główna – MPW występujący poza eksploatowanymi i planowanymi do eksploatacji złożami węgla kamiennego lub poniżej tych złóż,
- kopalina towarzysząca – MPW występujący w eksploatowanych lub przewidywanych do eksploatacji złożach węgla kamiennego, do głębokości udokumentowania tych złóż.
Tekst: dr Janusz Jureczka
