W dniach 7–8 listopada 2018 r. dr Piotr Herbich wziął udział w XXVII Ogólnopolskiej Szkole Gospodarki Wodnej, która odbyła się w siedzibie jej organizatora – Oddziału Instytutu Meteorologii i Gospodarki Wodnej - Państwowego Instytutu Badawczego w Krakowie. Współorganizatorami szkoły byli: Sekcja Systemów Gospodarki Wodnej Komitetu Gospodarki Wodnej Polskiej Akademii Nauk oraz Zakład Hydrologii i Zasobów Wodnych Szkoły Głównej Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie. Hasło tegorocznego wydarzenia brzmiało: "Współczesne problemy gospodarki wodnej w kontekście planowania przestrzennego".
Ogólnopolska Szkoła Gospodarki Wodnej była okazją do wymiany doświadczeń, zdobycia nowej wiedzy w przedmiotowym zakresie oraz upowszechniania wyników prac projektowych i badawczych realizowanych przez jej uczestników. W programie przewidziano wygłoszenie wykładów, referatów i krótkich komunikatów, jak również zaplanowano czas na dyskusję i podsumowanie poszczególnych bloków tematycznych.
W ramach tegorocznej Szkoły Gospodarki Wodnej wygłoszonych zostało łącznie 25 referatów, dotyczących:
- obecnego poziomu retencjonowania wody w aspekcie potrzeb zwiększenia pojemności zbiorników wodnych,
- metodyce oceny potrzeb i możliwości rozwoju małej retencji w zlewniach górskich i nizinnych oraz w obszarach zurbanizowanych,
- uwzględniania wód podziemnych w optymalizacji zagospodarowania przestrzennego terenów miejskich i poprzemysłowych oraz w łagodzeniu skutków suszy w rolnictwie,
- zagrożenia powodziowego i problemów gospodarowania wodami opadowymi w zlewni zurbanizowanej,
- aspektów ekologicznych w gospodarowaniu wodami i antropopresji na wody (stan, skutki, przeciwdziałanie).
Uczestnicy XXVII Szkoły Gospodarki Wodnej podczas kolejnego wykładu
Dr Piotr Herbich z Programu Hydrogeologia i Środowisko Państwowego Instytutu Geologicznego - PIB wygłosił referat pt.: Ocena możliwości wykorzystania rezerw zasobów dyspozycyjnych wód podziemnych do nawadniania upraw rolnych w okresie suszy, będący streszczeniem głównych wyników zadania, wykonanego w ramach działalności Państwowej Służby Hydrogeologicznej w latach 2015-2017. Celem tego zadania było opracowanie wskazań do racjonalnego i zrównoważonego wykorzystania rezerw dyspozycyjnych zasobów wód podziemnych do okresowych i intensywnych nawodnień, pokrywających niedobory wodne upraw rolniczych i zapobiegających spadkowi plonów, szczególnie w warunkach cyklicznie powtarzających się głębokich i długotrwałych susz w sezonie wegetacyjnym. Podkreślono w nim, że obowiązujące zapisy odnośnych ustaw i rozporządzeń wskazują na wykorzystanie zasobów wód podziemnych do nawodnień upraw rolniczych jako dopuszczalne i uzasadnione w warunkach istnienia odpowiednich rezerw zasobów dyspozycyjnych wód podziemnych oraz braku możliwości poboru odpowiednich ilości wód powierzchniowych w sposób ekonomicznie i technicznie uzasadniony na potrzeby nawodnień.
W referacie zostały przedstawione hydrogeologiczne warunki poboru wód podziemnych studniami wierconymi, wykorzystującego rezerwy zasobów dyspozycyjnych na pokrycie niedoborów wodnych upraw rolniczych w warunkach susz hydrologicznych o prawdopodobieństwie wystąpienia raz na 2 lata i raz na 5 lat. W tym celu zostały wykorzystane dane bazy GIS Mapy Hydrogeologicznej Polski w skali 1:50 000 (MHP) oraz mapy niedoborów wodnych opracowane przez Instytut Technologiczno – Przyrodniczy w Falentach. W wyniku analizy MHP wskazano optymalne warunki ujmowania wód podziemnych, uwzględniające dynamikę odnawialności zasobów w poziomach wodonośnych i potencjalną wydajność studni typowej.
Baza GIS Mapy Hydrogeologicznej Polski w skali 1:50 000 (MHP)
Wyniki przeprowadzonych obliczeń prezentują - na mapie rejonizacji hydrogeologicznej zgodnej z jednostkami wydzielonymi na MHP – podaną w hektarach powierzchnię upraw rolniczych, na której niedobory wodne w sezonie wegetacyjnym są pokryte poborem z pojedynczej studni wierconej oraz czas i obszar występowania infiltracji wód opadowych do ujętego poziomu wodonośnego, gwarantujące odbudowę retencji wód podziemnych. Szersza informacja o wynikach tego zadania jest dostępna w Biuletynie PSH – Zadania państwowej służby hydrogeologicznej w 2017 roku. Synteza (Warszawa, marzec 2018 r.).
W dyskusji, dotyczącej hydrogeologicznych aspektów formowania się zarówno powodzi jak i suszy, dr Piotr Herbich podkreślił wpływ antropogenicznego ograniczenia infiltracji opadów i spadku retencji wód podziemnych w płytkich poziomach wodonośnych na wzrost zarówno zagrożenia powodzią, jak niedoborem wody. Wskazał, że w ocenie ryzyka powodziowego konieczne jest uwzględnianie występowania okresowych podtopień terenu – powodzi od wód gruntowych - zwłaszcza w obszarach użytków rolnych i osadnictwa podmiejskiego o zdewastowanej sieci rowów melioracyjnych.
Dla zilustrowania współczesnych problemów gospodarki wodnej prelegenci sięgali nawet do przykładów biblijnych...
Tekst: Piotr Herbich
Zdjęcia: Robert Pyrc
