Jadwiga Burtan - w sto dwudziestą rocznicę urodzin. Niekwestionowanej wielkości naukowiec a zarazem skromny i niezabiegający o odznaczenia i zaszczyty człowiek, tak w kilku słowach można powiedzieć o docent Jadwidze Burtan. Nie sposób jednak w kilku zdaniach opowiedzieć o Jej zasługach dla karpackiej geologii i Oddziału Karpackiego.
W sto dwudziestą rocznicę urodzin chcielibyśmy przypomnieć i przybliżyć sylwetkę Jadwigi Burtan. Urodziła się 14 października 1904 roku w Komorowie. W 1916 roku ukończyła szkołę podstawową w Myślenicach. Naukę kontynuowała w gimnazjum w Krakowie, a potem w latach 1926-1931 na Wydziale Filozoficznym Uniwersytetu Jagiellońskiego, gdzie w 1931 roku obroniła pracę magisterską napisana pod kierunkiem profesora Jana Nowaka uzyskując tytuł magistra filozofii w zakresie geologii. W 1933 roku ukazała się drukiem praca doktorska Jadwigi Burtan dotycząca geologii Myślenic na zachód od rzeki Raby. Z Uniwersytetem Jagiellońskim była związana do wybuchu II wojny światowej. W tym okresie prowadziła między innymi prace kartograficzne na arkuszu Myślenice-Wieliczka. W czasie okupacji, od 1940 roku, pracowała, jako kartograf w Amt für Bodenforschung im Generalgouvernement w Warszawie i Krakowie prowadząc prace geologiczne na arkuszach Wieliczka, Ustrzyki Dolne i Nowy Sącz. Tuż po wyzwoleniu, w 1945 roku, wróciła do pracy na Uniwersytecie Jagiellońskim. Prowadziła zajęcia dydaktyczne, ćwiczenia z geologii, wycieczki terenowe. Studenci lubili Ją ze względu na olbrzymią wiedzę, ogromną życzliwość i przede wszystkim za atmosferę jaką tworzyła w trakcie zajęć i wspólnych wycieczek terenowych.
Jadwiga Burtan była też jedną z osób, spośród geologów karpackich, które zabiegały o reaktywowanie działalności Karpackiej Stacji Terenowej w Krakowie. I tak też się stało. W 1948 roku, Jadwiga Burtan, po odejściu z Uniwersytetu Jagiellońskiego, została zatrudniona w Państwowym Instytucie Geologicznym na stanowisku geologa- radcy. W 1976 roku odeszła na emeryturę. Nie rozstała się jednak z Państwowym Instytutem Geologicznym o czym świadczą wykonane w latach późniejszych arkusze map czy publikacje naukowe.
Dorobek naukowy Pani Docent jest ogromny. Składa się na niego wiele publikacji, w tym przede wszystkim arkusze szczegółowej mapy geologicznej Polski w skali 1: 50 000 takie jak: Milówka, Mszana Dolna, Mszana Górna, Bochnia, Myślenice, Wisła, Męcina, Limanowa.
Wykonane przez Jadwigę Burtan zdjęcia geologiczne wykorzystano w celu rozpoznania budowy geologicznej na potrzeby projektowanych zapór wodnych w Solinie, Tresnej, Dobczycach. Projektowała i nadzorowała wiercenia poszukiwawcze za ropą naftową, między innymi w Soli, okolicy Skrzydlnej oraz wiercenia badawczo-strukturalne, jak np. Wiśniowa 1, Rzeszotary 2 czy Poręba Wielka.
To właśnie wiercenia Rzeszotary 2 i Wiśniowa 1dostarczyły istotnych informacji dotyczących budowy podłoża Karpat. Zainteresowania zawodowe nie ograniczały się jedynie do kartografii, ale także mineralogii, paleontologii. To właśnie z wyjazdów terenowych przywoziła niezliczone ilości okazów mineralogicznych i paleontologicznych, które były następnie przedmiotem badań mineralogów, paleontologów i geochemików. Paleontolodzy upamiętnili Jadwigę Burtan nazywając jeden z gatunków numulitów znalezionych w utworach górnego eocenu w rejonie Myślenic Nummulites burtanii. „Najwspanialszy przykład pracy kartografa” tak o Jadwidze Burtan napisał prof. dr hab. W. Ryka (dyrektor PIG w latach 1981-1989).
Docent Burtan była jednym ze współzałożycieli Karpacko-Bałkańskiej Asocjacji Geologicznej. Była współorganizatorem VI Kongresu Asocjacji, który odbył się w Polsce. Na potrzeby tego Kongresu opracowała i prowadziła wycieczki terenowe w rejonie Żywca i Wieliczki. Przez wiele lat była powoływana na Członka Komisji Nauk Geologicznych Polskiej Akademii Nauk. Była również członkiem honorowym Polskiego Towarzystwa Geologicznego. Choć nie zabiegała nigdy o laury i odznaczenia, za swoją pracę została uhonorowana Złotym Krzyżem Zasługi, Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski oraz bardzo przez Nią cenionymi odznaczeniami, odznaką Zasługi dla Polskiej Geologii i Zasłużony Pracownik Państwowego Instytutu Geologicznego.
Przeglądając opracowania Pani Docent można się przekonać jak była precyzyjna i dokładna w swoich obserwacjach i badaniach. Tym, którzy mieli przyjemność Ją znać i z Nią pracować imponowała wytrwałością, duża aktywnością naukową i bezpośredniością. Nieliczni już pracownicy pamiętają i wspominają śniadania „u Burtanówny” z wiejskim serem, chlebem i masłem w Wiśniowej. Miała niezwykły dar przekazywania wiedzy młodym pracownikom, bo to właśnie praca z młodymi sprawiała Jej największą przyjemność. Zarażała ich swoją pasją do zawodu geologa i przekazywała całą swoją wiedzę o Karpatach. Zarówno metody stosowane w kartografii jak i praca samego geologa kartującego zmieniły się na przestrzeni lat, niezmienne jednak pozostały trzy najważniejsze zasady Jadwigi Burtan: ”pierwsza zasada to iść w teren i obserwować, druga zasada to iść w teren i obserwować i trzecia zasada to iść w teren i obserwować.”
Jadwiga Burtan zmarła 1 marca 1999 roku w wieku 94 lat. Została pochowana na cmentarzu parafialnym w Myślenicach. W Oddziale Karpackim PIG-PIB w auli na pierwszym piętrze znajduje się wystawa poświęcona Pani Jadwidze Burtan obejmująca część z Jej ogromnego dorobku naukowego (mapy), zdjęcia z wyjazdów terenowych, konferencji i pracy w Państwowym Instytucie Geologicznym.
na podstawie:
Paul Z., Poprawa D., 1999. Jadwiga Burtan (1904-1999). Kronika Polskiego Towarzystwa Geologicznego. Annales Societatis Geologorum Poloniae, 69, 1-2.
Garecka M.,2020. Jadwiga Burtan (1904-1999). Oni tworzyli Państwowy Instytut Geologiczny. red. Bagińska i in.
